لوله یک مقطع توخالی ست که عموما سطح مقطعی دایره ای شکل دارد و برای انتقال مایعات، گازها، پودرها و ذرات جامد کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. کاملا مشخص است که شرایط محیطی استفاده از لوله ها و همچنین ماده ای که منتقل می کنند بسیار متفاوت است و همین مساله ایجاب می کند تا انواع متنوعی از لوله ها برای کاربردهای مختلف تولید و به بازار عرضه شوند. در یک دسته بندی کلی می توان لوله ها را به درزدار یا بدون درز تقسیم بندی کرد. همانطور که از نام این لوله ها مشخص است لوله های بدون درز، لوله هایی هستند که درز جوش ندارند و به صورت یک پارچه تولید می شوند. به طور کلی درز جوش یک نقطه ضعف برای لوله به حساب می آید چرا که بیشتر در معرض خوردگی و عوامل مخرب قرار دارد همچنین در اثر عوامل تنش زا می تواند دچار ترک و آسیب شود. هر چند امروزه از روش های جوشکاری بسیار دقیق و پیشرفته ای استفاده می شود و لوله های درزدار نیز دارای استانداردهای بالایی در طراحی و تولید هستند اما همچنان کاربرد لوله های بدون درز برای بسیاری از صنایع ضروری است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- تعاریف کلی از لوله مانیسمان و لوله API
- تفاوت لوله مانیسمان و لوله API در روش تولید
- تفاوت لوله مانیسمان و API در کاربرد
- تفاوت لوله مانیسمان و لوله API در قیمت
تعاریف کلی از لوله مانیسمان و لوله API
لوله مانیسمان
لوله های بدون درز در ایران به نام لوله های مانیسمان شناخته می شوند. دلیل این نامگذاری به اولین سازنده ی این لوله ها باز میگردد. برای اولین بار برادران مانیسمان، رینهارد و مکس (Reinhard, Max Mannesmann) لوله های مانیسمان را تولید کردند و در سال 1886 اختراع خود را به عنوان اولین لوله های بدون درز فولادی در دنیا ثبت کردند. به همین دلیل لوله های بدون درز (Seamless) به طور کلی در ایران با نام لوله ی مانیسمان شناخته می شوند. در واقع لوله ی مانیسمان و لوله ی بدون درزجوش معادل یکدیگر هستند. اما باید به این مساله نیز دقت کرد که لوله های مانیسمان تحت استانداردهای مختلفی تولید می شوند.
تصویر شماره 1 – لوله بدون درز
لوله API
برای تشریح لوله های API لازم است که ابتدا توضیحات مختصری در مورد استاندارد API ارائه شود. API مختصر شده ی عبارت American Petroleum Institute به معنای انستیتوی نفت آمریکاست. API بزرگترین اتحادیه تجاری در صنعت نفت و گاز طبیعی در آمریکاست و بیش از 600 شرکت در زمینه تولید، پالایش، توزیع و بسیاری از جنبه های صنعت نفت را نمایندگی می کند.
API ماموریت خود را ارتقای جهانی ایمنی در صنعت نفت و همچنین تاثیر بر سیاست های عمومی در راستای حمایت از صنعت نفت و گاز طبیعی آمریکا عنوان کرده است. برای بیش از 90 سال API در زمینه توسعه ی تجهیزات و استانداردهای عملیاتی صنعت نفت و گاز فعالیت داشته است. همین مساله باعث شده است تا از دانش و تجربه بسیار خوبی در تمام زمینه ها از حفاری گرفته تا حفاظت از محیط زیست، ایمنی، تجهیزات و مواد برخوردار باشند. در حال حاضر API بیش از 700 استاندارد و شیوه ای اجرایی پیشنهادی دارد.
از جمله استانداردهایی که API ارائه داده است استاندارد API 5L می باشد که لوله های بدون درز و جوشی فولادی را تحت پوشش قرار می دهد. این لوله های فولادی در سیستم های انتقال در صنعت نفت و گاز مورد استفاده قرار می گیرند. API 5L برای انتقال نفت، گاز و آب مناسب است. لوله های API 5L با معیارهای مختلفی می توانند دسته بندی شوند:
- از نظر اجرا: لوله های بدون درز یا مانیسمان و لوله های جوشی (لوله ای بدون درز ممکن است تا سایز 24 اینج مورد استفاده قرار بگیرند.)
- سطح مشخصات فنی (API PSL1, PSL2): PSL1 یک کیفیت استاندارد برای خطوط لوله است در حالی که PSL2 با مشخصات مکانیکی، شیمیایی و الزامات تست بالاتری تولید می شود.
- پرداخت نهایی سطح: سیاه، روغن ضد خوردگی، گالوانیزه، جلا داده شده و پوشش (3PL)
- نوع انتها: صاف، رزوه شده یا شیبدار
بنابراین هنگامی که از لوله ای API صحبت می شود باید دقت کرد که این لوله ها می توانند هم به صورت بدون درز و هم به صورت جوشی تولید شوند. لوله های API بدون درز در ایران هم عنوان لوله مانیسمان شناخته می شوند اما لوله ی مانیسمان یک عبارت کلی ست و باید به استانداردهایی که لوله ی مانیسمان بر اساس آن تولید می شود دقت کرد.
تصویر شماره 2 – لوله API
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص لوله های API می توانید به مقاله "لوله api چیست؟ کابرد و روش تولید لوله api "مراجعه فرمایید.
بیشتر بخوانید: تفاوت لوله درزدار و لوله بدون درز چیست؟
تفاوت لوله مانیسمان و لوله API در روش تولید
روش تولید لوله مانیسمان
لوله های بدون درز متناسب با سایز و همچنین آلیاژ آنها به روش های متفاوتی تولید می شوند. برای تولید لوله مانیسمان ابتدا شمش فولادی که تا دمای بسیار بالایی گرم شده است به وسیله ی یک سنبه سوراخ می شود. قطر خارجی این سنبه برابر با قطر داخلی لوله است. سپس با عبور کردن لوله از آرایش منظمی از غلتک ها ابعاد و ضخامت نهایی لوله مشخص می شود. روش تولید لوله مانیسمان به سایز آن بستگی دارد.
برای لوله های سایز کوچک معمولا از روش مندرل استفاده می شود. لوله های آلیاژ پایین و قطر متوسط به روش مانیسمان تولید می شوند و برای لوله های سایز بزرگ نیز از روش اکستروژن استفاده می شود.
برای آشنایی کامل تر با روش تولید لوله های مانیسمان می توانید به مقاله "نحوه تولید لوله های بدون درز (مانیسمان)" مراجعه نمایید. در این مقاله به طور کامل مراحل تولید لوله ی مانیسمان تشریح شده است.
روش تولید لوله API
همانطور که گفته شد لوله های API می توانند به صورت درزدار یا بدون درز (مانیسمان) تولید شوند. تولید لوله های بدون درز API به دو روش سرد و گرم می تواند انجام شود.
تولید لوله بدون درز API به روش سرد:
در روش سرد یک مندریل با فشار جک وارد یک قطعه استوانه ای شده و با عبور قطعه با مندریل از غلتک های دوار ضخامت جداره ی لوله تعیین می شود. در نهایت لوله ها در طول 6 متر برش داده می شود.
تولید لوله بدون درز API به روش گرم:
روش دیگری که برای تولید لوله API بدون درز به کار برده می شود روش گرم است. در این روش شمش استوانه ای شکل ابتدا گداخته شده و پس از رسیدن به دمایی در محدوده ی 1300 درجه سانتیگراد یک سنبه با فشار یک جک هیدرولیک به درون شمش شلیک می شود.
تفاوت تولید لوله های مانیسمان و لوله API
از آنجا که لوله های بدون درز API در واقع نوعی لوله مانیسمان به شمار می روند روش تولید آنها همانند لوله مانیسمان است.
تفاوت لوله مانیسمان و API در کاربرد
کاربردهای لوله مانیسمان
لوله های مانیسمان کاربردهای بسیار متنوعی در صنعت نفت و گاز دارند. از طرفی با توجه به نوع استاندارد می توانند برای کار در محیط های با دمای سیال بالا و یا تحت فشار زیاد نیز به کار گرفته شوند.
از جمله کاربردهای لوله های مانیسمان می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- خطوط انتقال بخار و آب فوق گرم
- انتقال و توزیه سیالات نفتی ، گاز، بخار و اسیدها
- عملیات استخراج نفت و گاز
- لول های پالایشگاهی
- در دیگ های بخار و بویلرها
- کاربرد در خطوط هیدرولیک
- جهت خطوط صنایع غذایی و دارویی
هر چند لوله های مانیسمان مزایایی زیادی دارند اما با برخی معایب نیز همراه هستند که از آن جمله می توان به هزینه بالاتر تولید و همچنین ضخامت متغیر در جداره لوله اشاره کرد. زمان تولید لوله های مانیسمان بیشتر است و از نظر تنوع تولید کننده نیز محدودتر هستند.
کاربردهای لوله API
لوله های API بر اساس گرید و همینطور نحوه تولید دارای کابردهای بسیار متنوعی هستند. از جمله متداول ترین کابردهای لوله های API استفاده به عنوان لوله گازی ست. این لوله ها با توجه به گرید می توانند برای کار در دما و فشارهای کاری مختلف مورد استفاده قرار بگیرند. از دیگر کاربردهای لوله های API می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خطوط انتقال نفت و گاز
- انتقال آب در مصارف خانگی و صنعتی
- صنعت کشتی سازی
- انتقال فاضلاب های صنعتی
- انتقال مواد شیمیایی
تفاوت لوله مانیسمان و لوله API در قیمت
لوله های مانیسمان با توجه به فرایند تولید پیچیدهتر و همچنین زمان بیشتری که تولید آنها نیاز دارد از نظر هزینه تولید بالاتر از سایر لوله ها هستند. کاربرد این لوله ها نیز خاص است و می بایست در صورت ضرورت مورد استفاده قرار بگیرند تا از تحمیل هزینه های بی مورد جلوگیری شود. لوله های API نیز با توجه به گرید و مشخصات تولید شده و همچنین کاربرد و سایز، قیمت های متنوعی دارند. به طور کلی قیمت لوله های بدون درز از لوله های درزدار مشابه بالاتر است اما به منظور مقایسه قیمت کلی انواع لوله باید نوع، سایز، استاندارد و همچنین در مواردی کارخانه تولید کننده لوله مشخص باشد تا بتوان مقایسه را انجام دارد. شما می توانید جهت کسب اطلاعات از قیمت انواع لوله های درزدار و بدون درز به وب سایت مدیران آهن مراجعه نمایید و یا با شماره تلفن 03134155 تماس حاصل فرمایید.