MODIRANAHAN
قبل از هر خرید مشورت کنید

آزبست و انواع آن

تاریخ انتشار: ۲۴ فروردین ۱۴۰۲
تاریخ به روز رسانی: ۶ مرداد ۱۴۰۳
مدت مطالعه: دقیقه
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن

آزبست یا پنبه نسوز ماده ایست که از معدن استخراج می شود و به دلیل داشتن فیبر توانایی بالایی در تحمل حرارت، الکتریسته و خوردگی دارد. از آزبست در قدیم در ساختمان سازی بسیار استفاده می شد اما پس از شناسایی برخی بیماری ها مرتبط با آن مصرف آن بسیار محدود شد. هر چند در آمریکا و برخی از کشورها ممنوعیتی در استفاده از آزبست وجود ندارد اما کاربرد آن به شدت تحت نظارت قرار دارد. روسیه و چین از بزرگترین تولیدکنندگان آزبست در جهان به شمار می آیند. 


آزبست چیست؟

آزبست (Asbestos) یک ماده ی معدنی طبیعی ست که از فیبرهای قابل انعطاف تشکیل شده است و در مقابل حرارت، الکتریسیته و خوردگی مقاوم است. به دلیل همین ویژگی ها، آزبست در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد اما متأسفانه در معرض آن قرار گرفتن به شدت سمی ست.

آزبست در صنایع ساخت و ساز به عنوان یک عایق به صورت مؤثر به کار برده می شود و می تواند به سیمان، پلاستیک، کاغذ، پارچه و سایر مواد نیز اضافه شود. اما زمانی گرد آزبست تنفس شود یا خورده شود، فیبرهای آن می تواند به صورت دائمی درون بدن به دام بیفتند. با گذشت زمان فیبرهای آزبست در بدن باعث  التهاب، ایجاد زخم و آسیب های ژنتیکی می شود.

تماس با آزبست می تواند باعث ایجاد سرطان و بیماری های دیگر نیز بشود. یک نمونه ی نادر و بسیار خطرناک سرطان به نام Mesothelioma به صورت خاص به وسیله آزبست ایجاد می شود. آزبست همچنین باعث بیماری پیش رونده ی ریوی که به آن آزبستوز (Asbestosis) گفته می شود نیز می شود. ویژگی های سرطان زای آزبست باعث شده ست که به یک ماده ی بسیار خطرناک تبدیل شود.

آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:

  • انواع آزبست
  • آزبست در کجا تولید میشود؟
  • بیماری های مرتبط با آزبست
  • بیماری های مرتبط با آزبست
  • خطرات قرار گرفتن در تماس با آزبست
  • مشاغل مرتبط با آزبست
  • محصولات آزبست
  • کاربردهای آزبست
  • چطور محصولات دارای آزبست را تشخیص بدهیم
  • نکات ایمنی کار با آزبست
  • آیا استفاده از آزبست ممنوع است؟
  • تایم لاین آزبست

انواع آزبست

6 نوع آزبست شناسایی شده است که در دو گروه قرار می گیرند. آنفیبل (Amphiboles) و سرپنتین (Serpentine).

آزبست آنفیبل

فیبرها در آزبست آنفیبل مستقیم و دندانه دار هستند. 5 نوع از این آزبست شناسایی شده است:

  • کروسیدلیت (Crocidolite)
  • آموزیت (Amosite)
  • آنتوفیلیت (Anthophyllite)
  • ترمولیت (Tremolite)
  • استینولیت (Actinolite)

crocidolite

تصویر شماره ۲ - کروسیلیت که به آن آزبست آبی هم گفته می شود.

آزبست سرپنتیت

فیبرهای آزبست سرپنتیت به صورت فر هستند و تنها یک نوع از آن به نام کریزوتیل (Chrysotile)  شناخته شده است. البته به آزبست، آزبست سفید نیز گفته می شود.

chrysotile

تصویر شماره ۳ - کریزوتیل یا آزبست سفید

آزبست در کجا تولید میشود؟

هر چند در تمام دنیا آزبست تولید می شود اما مهمترین صادرکنندگان آن روسیه، قزاقزستان و چین هستند. البته برای نخستین بار این ماده سمی در معدنی در آمریکای شمالی به دست آمد.

آزبست ممکن است به صورت ذخایر بزرگ یا به صورت ماده ای آلوده کننده در مواد معدنی دیگر مانند تالک و ورمیکولیت نیز یافت شود. آزبست سفید یا کریزوتیل معمولا به صورت رگه هایی در سنگ سرپانتین یافت می شود.

بیشتر ذخایر تجاری آزبست تنها حاوی 5 تا 6 درصد آزبست هستند اما معدنی کالیفرنیا وجود دارد که بیشتر از 50 درصد ازبست در آن یافت می شود.

بیشتر بخوانید: تفاوت پشم شیشه، پشم سنگ و آزبست

بیماری های مرتبط با آزبست

تحقیقات علمی نشان میدهد که قرار گرفتن در معرض آزبست می تواند باعث برخی از بیماری ها و انواعی از سرطان شود.

مزوتلیوما (Mesothelioma) نوعی از سرطان است که به طور خاص توسط قرار گرفتن در معرض آزبست ایجاد می شود. همچنین آزبست می توان باعث ایجاد سرطان ریه، سرطان تخمدان و سرطان حنجره شود.

برخی دیگر از بیماری های مرتبط با آزبست عبارتند از:

  • آزبستوز
  • پلورال افیوژن
  • پلوریت
  • COPD

خطرات قرار گرفتن در تماس با آزبست

هیچ مقداری از آزبست بدون خطر نیست اما به طور کلی زمانی که یک نفر در معرض مقدار با تراکم بالا و یا برای مدت طولی در مواجهه با مقدار کم آن قرار می گیرد خطرش بیشتر است.

آزبست با هر مقداری می تواند در بدن جمع شود اثرات مخربی به همراه داشته باشد. تا کنون هیچ راه شناخته شده ای برای از بین بردن اثرات تماس با آزبست یافت نشده است.

فیبرها زمانی در صورت ورود به هوا به راحتی قابل تنفس هستند. به همین دلیل لازم است از محصولاتی که ممکن است حاوی آزبست باشند اجتناب کرد. از طرف دیگر افرادی که در نزدیکی ذخایر طبیعی آزبست زندگی می کنند باید از خاک هایی که می توانند حاوی آزبست باشند دوری کنند.

بیشتر افرادی که با بیماری های مرتبط با آزبست شناسایی شده اند مردان بالای 60 سال هستند. به این دلیل که بیماری های مرتبط با آزبست یک دوره ی نهان طولانی دارند و در اغلب موارد ده ها سال طول می کشد تا خود را نشان دهند. مردان بیشتر در محیط کار خود در معرض آزبست قرار می گیرند.

مشاغل مرتبط با آزبست

آمار نشان می دهد که در حدود 27 میلیون نفر در بین سال های 1940 تا 1979 در محیط کاری خود در معرض محصولاتی که حاوی آزبست بوده است قرار داشته اند. امروزه حدود 1.3میلیون کارگر در صنعت ساختمان و بخش عمومی در معرض خطرات تماس با آزبست قرار دارند.

البته مقرراتی تدوین شده که ریسک تماس با آزبست در محیط کار را بسیار کاهش داده است اما همچنان درجاتی از خطر در برخی مشاغل وجود دارد. برخی از مشاغل که به صورت تاریخی پر خطر بوده اند همچنان نیز در زمره مشاغل خطرناک به شمار می آیند.

مشاغل خطرناک مرتبط با آزبست

همچنان با ریسک بالا

به صورت تاریخی با ریسک بالا

تعمیر اتومبیل

کار در معدن

ساختمان و نگهداری تجهیزات

ساخت و ساز

آتش نشانی

ساخت کشتی

تعمیر ترمز

ژنراتورهای برق

 

صنایع سنگین

 

خدمات نظامی

ارتش آمریکا به خصوص در بخش کشتی سازی در بین سال های 1930 تا 1970 به طور گسترده از آزبست استفاده می کرده است.

محصولات آزبست

هم اکنون در آمریکا زمانی که یک ساختمان قدیمی تخریب یا بازسازی می شود ممکن است که مردم در معرض تماس با آزبست قرار بگیرند. چرا که در گذشته در صنعت ساختمان سازی از آزبست استفاده می شده است. بنابراین بسیار کم اتفاق می افتد که یک کارگر در تماس با آزبست جدید که به صورت قانونی وارد کشور شده است قرار بگیرد.

کاربرد ازبست

درگذشته از آزبست ساخت موتورهای بخار، لوله کشی، لوکوموتیو سازی مورد استفاده می شد. بعدها کاربردهای دیگری نیز برای آزبست یافت شد مانند ساخت ترمز اتومبیل، استقاده در سیما، عایق کردن سقف، بویلرها و ....

asbestos-brake-pad

تصویر شماره - ترمزهای حاوی آزبست

چطور محصولات دارای آزبست را تشخیص بدهیم

فیبرهای میکروسکوپی آزبست قابل دیدن، بوییدن یا چشیدن نیستند. بنابراین تنها راه شناسایی آن ها این است که بر روی بسته بندی آن ها به دارای بودن آزبست اشاره شده باشد. برای موادی که هیچ نشانه ای مبنی بر وجود آزبست در آن ها درج نشده باید یک نمونه از آن ها را به آزمایشگاه ارسال کردن تا از طریق تست بتوان وجود آزبست را تشخیص داد.

مواد آزبستی را از نظر خطرناک بودن می توان در دو گروه قرار داد

آزبست سست

آزبست های ست به راحتی به وسیله ی دست خرد شده یا می شکنند. به عنوان مثال، عایق لوله های قدیمی یا پودر تالک آلوده به آزبست بودند. این مواد به دلیل اینکه می توانند به راحتی گرد و غبار سمی را هوا آزاد کنند خطرناک هستند.

آزبست نشکن

مواد آزبست نشکن تا زمانی که دست نخورده باشند باعث انتشار الیاف آزبست نمی شوند اما اگر خرد شده، اره یا له شوند باعث آزاد شدن فیبرهای آزبست می شوند.

نکات ایمنی کار با آزبست

در برخی موارد لازم است تا موادی که حاوی آزبست هستند حذف شوند. بهتر است در این صورت از پخش شدن آزبست جلوگیری شود و یا آن ها را با یک درزگیر محصور کرد.

در صورت نیاز به کار با آزبست موارد زیر می بایست رعایت شود:

  • محل کار با صفحات پلاستیکی محصور شود و سیستم تهویه را نیز خاموش کرد.
  • از ماسک های تنفسی با فیلتر HEPA استفاده شود.
  • در زمان کار با آزبست از لباس های یکبار مصرف و دستکش استفاده شود.
  • برای مرطوب نگه داشتن آزبست و جلویگری از پراکنده شده الیافت آن باید به کمک یک پمپ آنرا مرطوب نگه داشت.
  • محل باید با دستمال مرطوب یا جاروبرقی با فیلتر HEPA تمیز شود.
  • زباله هایی که آزبست هستند باید در کیسه هایی با برچسب مشخص قرار داده شوند و به محل های دفع زباله که آزبست را قبول می کنند، برده شود.

hepa-filter-respirator

تصویر شماره - ماسک به همراه HEPA

آیا استفاده از آزبست ممنوع است؟

آزبست در آمریکا ممنوع نیست اما استفاده از آن بسیار تحت نظارت قرار دارد. صنعت آزبست یک لابی بسیار قوی دارد که از منافعش دفاع میکند. در کشورهایی نظیر روسیه، چین، هند و مکزیک همچنان از مواد معدنی سمی استفاده می شود.

جایگزین های ایمن برای آزبست

از سال 1980 سازندگان در آمریکا به از جایگزین های ایمن تر به جای آزبست استفاده می کنند.

برخی از این مواد عبارتند از:

  • فوم پلی اورتان
  • فیبرهای سلولوز
  • پارچه سیلیکا مقاوم
  • آرد پلاستیک ترموست

polyurethane-rolls

تصویر شماره - فوم پلی اورتان

تایم لاین آزبست

  • اواخر دهه ی 1800

استخراج آزبست به یک صنعت بزرگ برای تامین الیاف محصولات صنعتی تبدیل شد.

  • اواخر 1927

نخستین شکایت کارگران در خصوص بیماری های مرتبط با آزبست ثبت شد.

  • دهه ی 1930

کمپانی های آزبست تحقیقاتی در خصوص اثرات سلامتی آزبست انجام دادند و نتایج آن را مخفی نگه داشتند.

  • 1933

11 دعوی در خصوص آزبست حل و فصل شد.

  • دهه ی 1960

مطالعات نشان داده که آزبست عامل ایجاد سرطان است.

 

اشتراک در:
bed-joint-reinforcement
میلگرد بستر چیست | کاربرد و ویژگی ها
۵ دقیقه مطالعه۱۷ مرداد ۱۴۰۳
what-is-flow-stress
تنش سیلان یا Definition of Flow Stress چیست؟
۶ دقیقه مطالعه۳ مرداد ۱۴۰۳
steel-door-window-profiles
آشنایی با انواع پروفیل درب و پنجره
۹ دقیقه مطالعه۳ مرداد ۱۴۰۳