قاچاقچیان چگونه اقدام به قاچاق کالا می کنند؟
بر اساس برآوردهای رسمی میزان قاچاق کشور در سال بیش از 12 میلیارد دلار است که طیف وسیعی از کالاها مانند پوشاک، کفش، سیگار، لوازم خانگی، لوازم آرایشی و بهداشتی را شامل می شود. ارزیابی های نهاد پژوهشی مجلس حاکی از این مساله است که 42 راه در رویه های وارداتی، صادراتی، ترانزیتی و سایر روندهای تجاری کشور وجود دارد که می توان برای قاچاق کالا و ارز از آن استفاده نمود.
آنچه در گزارش مرکز پژوهش های مجلس منتشر شده است حاکی از این است که 14 رویه برای وارد شدن کالای قاچاق به کشور، 8 رویه برای خروج کالا از کشور (قاچاق معکوس)، 4 رویه برای قاچاق از طریق ترانیزیت، 5 رویه برای سایر مسیرهای تجاری، 7 رویه برای قاچاق ارز و 4 رویه برای قاچاق از مبادی غیر رسمی در کشور شناسایی شده است.
منظور از مبادی رسمی مناطقی است که گمرک ایران در آنها مستقر است و در صورت ورود کالا گمرک مسئول اصلی نظارت و کنترل آن است. مبادی غیر رسمی نیز مسیرهایی ست که تحت کنترل گمرک قرار ندارد و در نتیجه ورود و خروج کالا از آن بدون نظارت انجام می شود.
شناسایی این روش های قاچاق کمک خواهد کرد تا راهکارهایی برای جلوگیری از آنها اتخاذ شود.
کالای قاچاق چگونه به کشور وارد می شود؟
14 روش برای قاچاق کالا به کشور شناسایی شده است که عبارتند از:
- اظهار نادرست کالایی با حقوق ورودی کمتر به جای کالای با حقوق ورودی بالا
در این روش قاچاقچی محموله هایی که چند قلم کالا با ارزش متفاوت هستند را به صورت جابجا اظهار می کند تا حقوق ورودی کمتری پرداخت کنند.
- جعل اسناد مربوط به اظهار نامه
قاچاقچیان با استفاده از سندهای جعلی مانند بارنامه، قبض انبار، مجوز ترخیص، برگ خرید، عدل بندی، گواهی مبدا و ... کالای وارداتی خود را با ماخذ کمتر و یا حتی معاف از مالیات معرفی می کنند.
- تجمیع کالای تعاونی مرزنشین
کالایی که صرفا برای مصرف مرزنشینان و در قالب تعاونی وارد استان های مرزی می شود را جمع کرده و برخلاف مقررات به استان های داخلی ارسال می کنند.
- اظهار اجزا و قطعات کامل کالا به طور مجزا بدون پرداخت حقوق کامل
در این روش قاچاقچیان تمام قطعات یک کالا را به صورت مجزا و تحت عنوان اجزا و قطعات وارد می کنند.
- اظهار اجزا و قطعات کامل کالا به عنوان یک جزء
در این روش قاچاق تمام اجزا و قطعات مربوط به یک کالا تنها در ذیل یکی از قطعات اظهار می شود.
- کم اظهاری در تعداد کالاها
تعداد کالا بسیار کمتر از مقدار واقعی بیان می شود.
- واردات با کم اظهاری در ارزش
ارزش واقعی کالا کمتر از آنچه هست اظهار می شود و عوارض و حقوق واردات به مقدار کمتری پرداخت می شود.
- واردات کالای مستعمل بدون اخذ مجوز
واردات کالای مستعمل نیازمند اخذ مجوز است. در این روش کالای کارکرده تحت عنوان کالای نو به کشور وارد میشود.
- ورود کالای قاچاق در پوشش مرجوعی کالای صادراتی
قاچاقچیان کالای بی ارزشی را صادر می کنند. سپس تحت عنوان مرجوع شدن آن کالا اقدام به واردات کالای با ارزشتری می کنند.
- خروج کالا از منطقه ویژه بدون پرداخت حقوق ورودی مواداولیه آن
مواد اولیه خارجی بدون اظهار در خط تولید کارخانه های مستقر در مناطق ویژه مورد استفاده قرار می گیرند و محصول بدون اظهار از منطقه خارج می شود.
- واردات با بیش اظهاری وزن لفاف (بسته بندی)
به منظور اینکه وزن کالای وارد شده را کمتر اعلام کنند بخش قابل توجهی از وزن کالا را تحت عنوان پوشش یا لفاف اظهار می کنند.
- استرداد غیرقانونی حقوق ورودی
با جعل سند نسبت به بازپس گیری حقوق ورودی اقدام می کنند.
- اظهار خلاف واقع مشخصات کالا و عدم اخذ مجوز
کالایی که را که نیاز به اخذ مجوز دارد را تحت عنوان کالای مجاز اظهار کرده و مجوزی برای آن اخذ نمی کنند.
- واردات کالا با مجوز جعلی ثبت سفارش
در زمانی که ممنوعیتی در خصوص ثبت سفارش کالایی وجود دارد آن را ثبت کرده و سپس با توجه به ضعف سامانه ی ثبت سفارش تاریخ آن را به عقب بر می گردانند و به این ترتیب اقدام به واردات می کنند.
قاچاق در صادارت از مبادی رسمی چگونه انجام می شود؟
قاچاق کالا از کشور به خارج نیز در سال های اخیر به دلیل افزایش نرخ ارز و تفاوت قیمت کالای داخلی و خارجی رواج یافته است. 8 روش قاچاق کالا از مبادی رسمی به خارج عبارتند از:
- قاچاق سوخت در پوشش کالای دیگر
در این روش به دلیل شباهت به عنوان مثال گازوئیل به سوخت تقطیری، گازوئیل تحت عنوان سوخت تقطیری صادر می شود.
- خروج گازوئیل در پوشش ترانزیت صوری
گازوئیل یارانه ای را با جعل سند به عنوان گازوئیل ترانزیتی از کشور خارج می کنند.
- تسهیل خروج گازوئیل از طریق حمل ونقل ریلی
به دلیل نظارت کمتر روی حمل و نقل ریلی، گازوئیل توسط حمل و نقل ریلی به شهرهای مرزی برده شده و تحویل قاچاقچیان می شود.
- خروج گازوئیل با تعبیه مخزن جاساز در تانکرهای صادراتی
یک تانکر جاساز درون تانکر قرار داده شده و آن را با سوخت قاچاق پر می کنند. ما بقی تانکر که از آن نمونه برداری انجام می شود با برخی فراورده ها که نیاز به ارائه فاکتور منشا برای اظهار در گمرک ندارد پر می شود.
- قاچاق گازوئیل با سواستفاده از سهمیه سوخت شناورها
شناورهای داخلی سوخت یارانه ای دریافتی خود را در آب های آزاد به فروش می رسانند.
- قاچاق گازوئیل با استفاده مکرر از فاکتورهای منشا
در برخی از گمرک ها فاکتورهای منشا مستهلک نمی شوند و به این طریق صادرکنندگان با استفاده ی چند باره از فاکتورهای منشا یا فاکتور منشا جعلی اقدام به قاچاق می کنند.
- خروج کالای یارنه ای تحت پوشش کالای صادراتی
شرکت های دارای مجوز کالاهای یارانه ای را تجمیع کرده و به عنوان کالای تولیدی به خارج از کشور صادر می کنند.
- صادرات کود شیمیایی بدون استهلاک مجوز / با مجوز تکراری
صادرات کود کشاورزی بدون دریافت مجوز و تامین نیاز داخل نیز مشاهده شده است.
شیوه های قاچاق کالا از مبادی غیر رسمی
مبادی غیر رسمی، مسیرهایی هستند که گمرک در آن ها مستقر نیست و نظارتی بر ورود و خروج کالا ندارد. در این موارد بدون اخذ مجوز و نظارت های لازم کالاهای واردتی به کشور وارد و توزیع می شود. مهمترین کانال های قاچاق کالا از مبادی غیر رسمی به کشور عبارتند از:
- ورود کالا از مرزهای زمینی و صعب العبور کوهستانی که توسط مرزبانی یا گمرک کنترل نمی شود.
- ورود کالا از طریق خورها و اسکله های متروکه
- ورود کالا از طریق مسیرها و معابر مرزی غیر رسمی
- ورود کالا توسط شوتی ها به صورت شبانه
نتایج اقتصادی قاچاق کالا
قاچاق از جمله پدیده هایی ست که در تمام کشورهای دنیا برای مقابله با تمهیداتی اندیشیده شده است و این به دلیل تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ست که قاچاق کالا به همراه دارد.
قاچاق کالا باعث می شود تا واحدهای تولیدی در کشور دچار آسیب شده و عملا تولید برای آن ها مقرون به صرفه نباشد. این همان مساله ایست که در سال های اخیر باعث تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی کشور شده است. از طرف دیگر قاچاق سیاست های تجاری کشور را ناکارامد می کند و باعث فرار سرمایه و سرمایه گذاری می شود. از دیگر تبعات قاچاق می توان به این مورد اشاره کرد که با توجه به در دسترس نبود آمار دقیق از قاچاق، تحلیل های اقتصادی مبتنی برآمارهای نادرست می شود و این مساله هزینه های دولت را افزایش می دهد.
از دیگر اثرات قاچاق می توان به ضایع شدن مصرف کننده اشاره کرد. چرا که کالای قاچاق فاقد هر گونه پشتیبانی و خدمات است.
افزایش فساد در دستگاه های دولتی، ایجاد مشکلات سلامتی و بهداشتی، افزایش مهاجرت به مناطق در معرض قاچاق، افزایش ناهنجاری های اجتماعی، افزاش شکاف طبقاتی و گسترش فقر رامی توان از دیگر آثار قاچاق برشمرد.
