فرآیند خمکاری میلگرد

<h2 dir="rtl">مقدمه ای بر خمکاری میلگرد</h2> <p dir="rtl">فرآیند خم کاری میلگرد، با وارد کردن نیرو به حول یک نقطه از آرماتور و با هدف تغییر شکل و کاربردی شدن بدون شکستن انجام می گیرد. باید گفت نوع شکل دهی آرماتور بسته به استفاده از آن دارد. طی عملیات خمکاری، سطح بیرونی میلگرد تحت نیروی کشش و سطح داخلی آن تحت فشار قرار می گیرد که نهایتاً این فشار و کشش آن را به مقطع خم شده مورد نظر ما تبدیل می کند. میلگرد به شکل های مختلفی خم می شود که هر کدام استفاده مختلفی در فونداسیون، سقف و ... دارند. خمکاری میلگرد اصولا به صورتی دستی و اتوماتیک انجام می شود و تنها عامل مهمی که باعث گردیده یک میلگرد به صورت اتوماتیک و دستی خم شود، قطر میلگرد است.</p> <h2 dir="rtl">فرآیند خمکاری میلگرد</h2> <p dir="rtl">همانطور که گفته شد، در فرآیند خمکاری میلگرد، سطح بیرونی میلگرد تحت کشش و سطح داخلی میلگرد تحت فشار قرار می گیرند؛ این کشش و فشار باعث خم شدن میلگرد می شود. خمکاری، میلگرد را به اشکال متنوع و کاربردی تبدیل می کند که عبارتند از:</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation"><span style="font-size: 14pt;">میلگرد خرک</span>: شکل ظاهری خرک به صورت چهارگوش است که یک ضلع آن به دو نیمه تقسیم شده که با هم 180 درجه اختلاف دارند. به منظور قرار دادن دو شبکه پشت سرهم با فاصله مشخص از این میلگرد استفاده می شود.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation"><span style="font-size: 14pt;">میلگرد سنجاقک:</span> در این حالت هر دو طرف میلگرد خم می شود؛ یک طرف با زاویه 90 و طرف دیگر با زاویه 135 درجه. زمانی از این مقطع استفاده می شود که قصد مقابله با نیروهای برشی در سازه را داشته باشیم.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation"><span style="font-size: 14pt;">میلگرد خاموت:</span> میلگرد به حالت 4 گوش در می آید. خاموت ها در اصل میلگرد های عرضی هستند که به صورت عمودی و مورب در ستون سازه برای جلوگیری از نیروهای برشی و خمشی استفاده می شوند.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation"><span style="font-size: 14pt;">میلگرد ادکا:</span> میلگرد اتکا یا ادکا شکل دیگری از خمکاری میلگرد است. شکل ظاهری دو طرف میلگرد شبیه به گردن اردک می باشد به این صورت که دو قلاب 90 درجه در اول و آخر آرماتور ایجاد می شود. این محصول، یک نوع میلگرد تقویتی در سقف و دیوارهای برشی به حساب می آید.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation"><span style="font-size: 14pt;">میلگرد راستا:</span> با خم شدن دو انتهای میلگرد با زاویه 90 درجه، میلگرد راستا ایجاد می شود که برای تقویت بتن مورد استفاده قرار می گیرد.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation"><span style="font-size: 14pt;">میلگرد رکابی:</span> میلگرد را به صورتی خم می کنند که به شکل مستطیلی شود که یک عرض ندارد. این محصول برای نگه داشتن میلگرد های طولی و عمودی کاربرد دارد.</p> </li> </ul> <p dir="rtl">همانطور که پیش تر به آن اشاره شد میلگرد ها بر اساس اینکه کدام قسمت ساختمان به کار گرفته می شوند، متفاوت خم می شوند و اشکال متفاوتی دارند. میلگردها معمولا به دو صورت دستی و اتوماتیک خم می شوند و عامل مهمی که سبب می شود که یک میلگرد به صورت دستی یا اتوماتیک خم شود، قطر میلگرد است. اگر قطر میلگرد کمتر از 12 میلی&zwnj;متر باشد فرآیند خمکاری به صوت دستی و اگر بالای 12 میلی&zwnj; متر باشد خمکاری به صورت اتوماتیک انجام می گیرد. نوع میلگردی که در خمکاری استفاده می شود متفاوت است و ثاتیر مستقیم بر قیمت میلگرد می گذارد. به عنوان مثال میلگردی که برای سنجاقک استفاده می شود عموما در سایز 8 الی 10 میلی&zwnj;متر است و با میلگرد خاموت متفاوت است.</p> <h2 dir="rtl">انواع روش های خمکاری میلگرد</h2> <p dir="rtl">خم کردن میلگرد یک فرایند مکانیکی است که توسط دستگاه های مخصوص انجام می شود. از آنجا که میلگرد باید به صورت سرد خم شود، پس نمی توان میلگرد را در کوره ها (روش گرمایی) خم نمود. روش های مختلفی برای خم کردن میلگرد وجود دارد که عبارتند از:</p> <h3 dir="rtl">خمکاری دستی میلگرد</h3> <p dir="rtl">در روش خمکاری دستی تمام مراحل توسط اپراتور انجام شده و کار به مهارت فرد بستگی دارد و چند ابزار نیاز است:</p> <p dir="rtl"><span style="font-size: 14pt;">1.&nbsp; صفحه خم کن میلگرد:</span> صفحه فولادی است که به شکل مربع یا مستطیل است. این صفحه روی میز قرار داده می شود و روی آن تعدادی خار وجود دارد. این خارها در صفحات خم کن متفاوت است مثل خارهای نگهدارنده میلگرد که زمان خمکاری میلگرد، باید در نقطه خاص این کار انجام شود، برای همین در موقع خم کردن باید میلگرد در یک مکان ثابت بماند. جهت ثابت ماندن میلگرد دو خار تعبیه شده است که میلگرد بین این دو خار قرار گرفته و حرکت نمی کند. با یک فاصله، زائده دیگری به نام خار خم کن قرار گرفته است که میلگرد بسته به شکل خم به دور این زائده خم می شود.</p> <p dir="rtl"><span style="font-size: 14pt;">2.&nbsp; میز خم کردن میلگرد: </span>یک وسیله الزامی در فرایند دستی، میز خم کن میلگرد است. میز باید استاندارد باشد و حداقل 80 سانتی&zwnj;متر ارتفاع داشته باشد. از میز برای قرار دادن صفحه خم کم و همچنین اینکه به اپراتور در زمان خم کردن میلگرد فشار وارد نشود، استفاده می شود.</p> <p dir="rtl"><span style="font-size: 14pt;">3.&nbsp; آچار میلگرد خم کن:</span> از پرکاربردترین ابزار در روش دستی خمکاری میلگرد آچار F می باشد. آچار F با درگیر شدن با میلگرد و وارد کردن نیرو، میلگرد را حول نقطه خار خم کن، خم می نماید.</p> <h3 dir="rtl">خمکاری اتوماتیک میلگرد</h3> <p dir="rtl">ماشین های خم کن برقی انواع متفاوتی دارند. ساده&zwnj;ترین این نوع&nbsp; از ماشین پدالی است که در این نوع ماشین میز به شکل یک دستگاه برقی در آمده و حرکت آچار در این روش با نیروی الکتریکی انجام می شود. در خم کاری با ماشین برقی ابتدا نقطه ی میلگرد باید در آن نقطه قطع شود، علامت گذاری می شود سپس از آنجا که در زمان خم شدن میلگرد، نیروی وارده میلگرد را به عقب هل می دهد، پس یک خار به خصوص برای ساختن خاموت به طول خم میلگرد روی صفحه قرار می دهند تا میلگرد را فیکس کند. سپس برای حرکت دادن میلگرد و خم نمودن آن، پدال را فشار می دهند. با فشار دادن پدال یک، میله به جای آچار قرار گرفته و نیرو بر آن وارد می شود، نهایتاً نیروی وارده باعث خم شدن میلگرد می گردد. زاویه خم میلگرد به حرکت اهرم بستگی دارد. اهرم روی یک دیسک قرار دارد و توسط جریان برق حرکت می کند. با فشار دادن پدال، اهرم به صورت اتوماتیک حرکت می کند.</p> <h3 dir="rtl">خمکاری هیدرولیک میلگرد</h3> <p dir="rtl">دستگاه خم کن هیدرولیک اکثرا برای میلگردها با قطر بالا استفاده می شود و قابل حمل است. عملکرد این دستگاه به صورتی است که یک بازوی هیدرولیکی با وارد کردن نیرو، میلگرد را خم می کند. برای این کار ابتدا نقطه عطف خم میلگرد را انتخاب کرده، فک نگهدارنده روی نقطه فیکس می شود و بازوی هیدرولیکی که حکم آچار F را دارد، حرکت کرده و خمکاری میلگرد انجام می شود. نوع دیگری از این ماشین های هیدرولیکی روی زمین قرار دارد، فک نگهدارنده در بالای دستگاه تعبیه شده است و یک بازوی حرکت کننده در قسمت پایین ماشین فاصله بین فک و بازوی حرکت کننده به اندازه قطر میلگرد باز شده و میلگرد بین آن قرار می گیرد و بازو حرکت می کند، فک ثابت معمولا در قسمت عطف خم میلگرد قرار می گیرد، نیروی وارد آمده از سمت بازو باعث خم شدن میلگرد می شود.</p> <h3 dir="rtl">استاندارد خمکاری میلگرد</h3> <p dir="rtl">خمکاری میلگرد توسط تجهیزات مکانیکی انجام می گیرد. در این فرایند میلگرد روی صفحه ای قرار گرفته و توسط فشار اهرم طبق زاویه ای که لازم است، خم می شود. در خمکاری میلگرد چه به صورت دستی و چه به صورت اتوماتیک میلگرد در یک طول و زاویه مشخص خم می شود. برای این کار لازم است طبق نقشه های ساختمانی که توسط طراحان ترسیم می شود میلگرد به شکل مناسب و نوع کارایی خم گردد. این کار مطابق با استاندارد هایی که در دو مبحث نهم و ACI بیان شده است، انجام می شود. بنابراین خم میلگرد بسته به شکل میلگرد متفاوت است.</p> <p dir="rtl">در میلگرد اصلی طول خم میلگرد از فرمول زیر بدست می آید:</p> <p dir="rtl">Min D=6db&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; 10mm&lt;db&lt;25mm</p> <p dir="rtl">در میلگردهایی که قطر میلگرد بین 10 تا 25 میلی&zwnj;متر است قطر داخلی قلاب 6 برابر قطر میلگرد است که حداقل می تواند برابر 60 میلی&zwnj; متر باشد.</p> <p dir="rtl">&nbsp;</p> <p dir="rtl">Min D=8db&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; 25mm&lt;db&lt;36mm</p> <p dir="rtl">در میلگرد هایی که قطر میلگرد بین 37 تا 55 میلی &zwnj;متر باشد قطر خم میلگرد 10 برابر قطر میلگرد است.</p> <p dir="rtl">&nbsp;</p> <div dir="ltr" align="left"> <table style="border-collapse: collapse; border-width: 2px; border-color: #000000;" border="1"><colgroup><col width="133"><col width="133"><col width="133"><col width="165"></colgroup> <tbody> <tr> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);" rowspan="2"> <p dir="rtl">قطر میلگرد mm</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);" colspan="3"> <p dir="rtl">حداقل قطر خم d</p> </td> </tr> <tr> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">فولاد نرمه 220s</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">فولاد نیم سخت 400s</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">فولاد سخت 400 &ndash; 500s</p> </td> </tr> <tr> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">کمتر از 28</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">5db</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">5db</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">6Db</p> </td> </tr> <tr> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">28-34</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">5db</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">6db</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">8Db</p> </td> </tr> <tr> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">36-55</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">7Db</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">10Db</p> </td> <td style="border-width: 2px; border-color: rgb(0, 0, 0);"> <p dir="rtl">10Db</p> </td> </tr> </tbody> </table> </div> <p dir="rtl">&nbsp;</p> <p dir="rtl">یکی از پرکاربردترین آیین نامه ها برای طراحی سازه های بتنی، آیین نامه ACI بتن آمریکاست. همانطور که می دانید میلگرد به عنوان یک مقطع ضروری برای استحکام سازه باید به شکل های مختلفی خم شود که با خمکاری آن، قلاب خم پدید می آید. برای جلوگیری از ایجاد تنش در محل اتصال میلگرد و بتن باید قطر قلاب بر اساس استاندارد مشخص گردد. در کل طول مستقیم میلگرد های اصلی و خاموت یا همان میلگرد های عرضی باید بدین صورت باشد:</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; طول مستقیم خم برای میلگرد هایی که خم نیم دایره یا 180 درجه دارند، نباید از 60 میلی متر در انتهای آزاد میلگرد کم تر باشد.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; میلگرد های اصلی می توانند خم 90 درجه داشته باشند که طول خم آن ها در انتهای آزاد میلگرد نباید کمتر از 12db باشد.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; طول مستقیم میلگرد در انتهای آزاد آن باید حداقل 6db در نظر گرفته شود زمانی که قطر میلگرد 16 میل یا کمتر باشد. در این حالت حتی می توان از خم 90 درجه هم استفاده نمود.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; طول مستقیم میلگرد در انتهای آزاد آن باید حداقل 2db در نظر گرفته شود زمانی که قطر میلگرد بین 16 تا 25 میل باشد.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; طول مستقیم میلگرد های عرضی و تقسیم در انتهای آزاد باید حداقل به ترتیب 6db و 60 میل باشد البته با در نظر گرفتن خم 135 درجه.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; شیب قسمت مایل خم شده نسبت به محور ستون در میلگرد های انتظار نباید بیشتر از 1 به 6 باشد.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; طول خم میلگرد ریشه ستون ضمن در نظر گرفتن طول قلاب استاندارد که همان 15 سانتی متر یا 8 برابر قطر میلگرد است تعیین می گردد.</p> <p dir="rtl">&nbsp;</p> <h3 dir="rtl">کاربرد جدول خم میلگرد</h3> <p dir="rtl">برای استفاده هرچه راحت تر از میلگرد های تقویتی برای بتن های مسلح، جدول خم میلگرد تهیه و گردآوری شده است. در این جدول جزئیات میله ها، قطر، شکل خم، طول بخش های مختلف، زوایای خم میلگرد آورده شده است که استفاده از این جدول سبب انجام آرماتور بندی با سرعت بالا می شود.</p> <p dir="rtl">&nbsp;</p> <h3 dir="rtl">نکات مهم در هنگام خم میلگرد</h3> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; خمکاری باید به روش سرد صورت پذیرد؛ در صورتی مجاز به استفاده از روش های دیگر می باشیم که دستگاه نظارت اجرای آن را بدون مشکل بداند.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; سرعت خمکاری با توجه به نوع فولاد متفاوت است. همچنین دمای محیط بر سرعت خم کردن فولاد تاثیرگذار است.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; خمکاری نباید در محیط با دمای کمتر از -5 درجه صورت پذیرد.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; اگر بنا به دلایلی میلگرد خم شده باز شد، باید آرماتور از نظر سلامت و ترک خوردگی بررسی شود و سپس در سازه مورد استفاده قرار گیرد.</p> <p dir="rtl">&middot; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; در صورتی می توان میلگرد های ریشه را خم کرد که دستگاه نظارت اجرای آن را بدون مشکل بداند.</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">امنیت و حفظ سلامت نیروی کار، مهم ترین چیز در کارگاه صنعتی است. برای همین پوشش حفاظت فردی مثل دستکش، کلاه و کفش ایمنی از ملزومات خم کردن میلگرد است.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">عامل دیگری که در هنگام خمکاری میلگرد بسیار مهم حائز اهمیت است، تمرکز می باشد. از آنجا که برای خم کردن میلگرد از آچار و گاهی برای برش دادن میلگرد از قیچی استفاده می شود، پس نیاز است تمرکز لازم در هنگام کار کردن با ماشین آلات حفظ شود تا آسیبی به فرد وارد نشود.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">در هنگام جابجایی میلگرد باید دقت نمود تا میلگرد به فرد دیگری اصابت نکند.</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">کفش کار اپراتور باید حتما ضد ضربه باشد تا اگر میلگرد روی پای کارگر سقوط کرد آسیبی به اپراتور نرسد.</p> </li> </ul> <p dir="rtl">&nbsp;</p>