ورق آلیاژی چیست | انواع ورق آلیاژی
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن
تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۲
مدت مطالعه: دقیقه
<p>فولادهای آلیاژی به دو دسته، فولادهای آلیاژی بالا و فولاد آلیاژِی کم تقسیم می شوند. برای اینکه یک فولاد ورق آلیاژی نامیده شود، عناصری باید به ترکیب آهن و کربن آن اضافه شوند. ورق آلیاژی نوعی فولاد است که دارای عناصر متعددی مانند مولبیدن، منگنز، نیکل، کروم، وانادیوم، سیلیکون و بور می باشد. این عناصر به منظور افزایش میزان سختی، افزایش پایداری، مقاومت در برابر سایش و حرارت اضافه می شوند. فولاد های آلیاژی نسبت به فولادهای کربنی در میزان گرما و عملیات مکانیکی واکنس بهتری نشان می دهند. </p>
<p><img class="content-image" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="ورق آلیاژی چیست | انواع ورق الیاژی" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1617791850839.jpg" alt="ورق آلیاژی چیست | انواع ورق الیاژی"></p>
<h2 dir="rtl">ورق آلیاژی چیست؟</h2>
<p dir="rtl">ورق آلیاژی نوعی محصول فلزی است که از یک یا چند عنصر آلیاژی تولید می شود. این مقاطع تخت بوسیله فرآیند ذوب و آلیاژسازی تولید شده و دارای ویژگی‌ هایی مانند مقاومت بالا در برابر خوردگی، آتش، انعطاف پذیری، سختی و استحکام بالا هستند.</p>
<p dir="rtl">اکثر این ورق‌ ها از آهن، کربن و فولاد هستند. ولی از عناصر دیگری مانند منگنز، فسفر، گوگرد و سیلیسیم به مقدار مجاز تشکیل شده اند.</p>
<h2 dir="rtl">عناصر ورق آلیاژی</h2>
<p dir="rtl">برای ساخت ورق فولادی آلیاژی، از عناصری مانند کروم، نیکل، منگنز، تنگستن ، کبالت، مولیبدن، تیتانیوم ، وانادیم و غیره به استفاده می شود. افزودن این عناصر ساختار فولاد را تغییر می‌ دهد و آن را در برابر ساییدگی مقاوم‌ تر می کند. ولی چرا ورق آلیاژی اصلا؟ چرا بین صنعتگران تا این حد محبوب است و خریداران زیادی به دنبال آن هستند؟</p>
<h2 dir="rtl">اهمیت ورق آلیاژی</h2>
<p dir="rtl">از دلایل اصل استفاده از این ورق می‌توان به مواردی همچون پایین بودن نقطه ذوب فلز، شکل پذیری بالا، مقاومت در برابر خوردگی و خاصیت مغناطیسی آنها اشاره کرد.</p>
<p dir="rtl">در مورد نقطه ذوب ورق آلیاژی باید گفت که پایین بودن نقطه ذوب آن باعث می‌ شود تا به راحتی عملیات جوشکاری روی آنها انجام داد. علاوه بر این، برخی ورق‌ های آلیاژی هم سبک و هم ضد خوردگی هستند. به عنوان مثال، نوع استیل آستنیتی آن برای ساخت انواع لوله موتور هواپیما کاربرد دارد.</p>
<h2 dir="rtl">انواع ورق آلیاژی رایج در بازار</h2>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">ورق ضد سایش و ساختمانی</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">از ورق‌های آلیاژی پرکاربرد، ورق‌های ضد سایش و ساختمانی هستند که شامل ورق آلیاژی a283، ورق Ck45، St37 و ورق St52 می‌ شوند. از این ورق‌ها بیشتر برای ساخت جرثقیل، ذخیره مواد شیمیایی، صنعت نفت و گاز استفاده کاربرد دارند.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">ورق آتشخوار یا مخزنی</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">همانطور که از نام آن پیداست، این ورق برای ساخت مخازن پر فشار با حرارت بالا به کار می رود. این کار به یک ورق با قابلیت کشش بالا نیاز دارد و این ورق به خوبی از عهده اش بر می‌ آید. بنابراین، صنعتگران آن را به راحتی با دستگاه خم می‌ کنند و به شکل دیگ بخار می‌ سازند. ورق‌های آلیاژی که در این دسته قرار می‌ گیرند عبارتند از ورق a516، a517 و ورق 71Mn4</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation"> ورق عملیاتی حرارتی</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">ورق‌های آلیاژی در این دسته شامل 4130، 4140، Mo40 و CK45 می‌ شوند.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">ورق استحکام بالا</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">ورق‌های آلیاژی با استحکام بالا در این دسته عبارتند از: ورق ولداکس، دومکس و آلفورم. وجه تمایز این ورق‌ ها، وجود وانادیوم در آن است. این عنصر باعث افزایش مقاومت تسلیمی و کششی فولاد می‌ شود.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">ورق ضد سایش</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">از معروف‌ ترین ورق‌های آلیاژی است در انواع هاردوکس، دورستات، 4npl، ولدکس، دیلیدور، کرسابرو، راک استار و اُکسین اهواز موجود است.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation"> ورق آلیاژی فنری</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">به ورق‌های پر کربن که خاصیت ارتجاعی زیادی دارند، ورق آلیاژی فنری می گویند. در این گروه، ورق‌های CK60، CK67 و CK75 قرار می‌ گیرند. از این مقاطع تخت برای ساخت قطعات اتومبیل، صنایع نفت و گاز و معدن استفاده می‌ شود.</p>
<h2 dir="rtl">انواع ورق آلیاژی از لحاظ ترکیبات</h2>
<p dir="rtl">ورق آلیاژی بر اساس عناصر به کار رفته و کاربردی که دارد، گروه بندی می‌ شود. به طور کلی از لحاظ جنسی که ورق‌ آلیاژی دارد در انواع مختلفی مانند فولادی، آلومینیومی، برنجی و مسی قرار دارند. در بازار آهن آلات، بیشتر نوع فولادی آن برای ورق استفاده می‌ شود که هر کدام ترکیب و خواص خاص خود را دارند. برخی از انواع رایج ورق فولادی آلیاژی عبارتند از:</p>
<h3 dir="rtl">· ورق فولادی کم آلیاژ</h3>
<p dir="rtl"> این ورق‌ها حاوی مقادیر کمی از عناصر آلیاژی هستند که معمولاً کمتر از 5 درصد وزنی دارند، مانند کروم، نیکل، مولیبدن و وانادیم.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">ورق فولادی پر آلیاژ</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> این ورق‌های فولادی حاوی مقادیر بیشتری از عناصر آلیاژی هستند که معمولاً بین 5 تا 50 درصد وزنی دارند و اغلب در کاربردهایی که به استحکام بالا، مقاومت در برابر خوردگی یا مقاومت حرارتی نیاز است استفاده می‌شوند. به عنوان مثال می توان به فولاد ضد زنگ اشاره کرد.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">فولادهای کربن منگنزی</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> این فولادها حاوی مقادیر کمی منگنز هستند و اغلب در کاربردهای سازه ای استفاده می شوند. منگنر عنصری چند منظوره برای ورق به شمار می‌رود، به این معنی که هم مقاومت و چقرمگی آن را افزایش می‌دهد و هم برای عملیات فورجینگ و نورد بسیار مناسب است.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<h3 dir="rtl" role="presentation">فولادهای کروم مولیبدن</h3>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> این فولادها حاوی کروم و مولیبدن هستند و اغلب در کاربردهای با دمای بالا مانند دیگ‌های بخار و مخازن تحت فشار استفاده می شوند.</p>
<h2 dir="rtl">تولید کننده ورق های آلیاژی</h2>
<p dir="rtl">ورق آلیاژی هم در ایران و هم در خارج از کشور تولید می‌شود. در ایران، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، فولاد کاویان اهواز و مجتمع نورد فولاد گیلان از تولید کنندگان ورق آلیاژی در ایران هستند. علاوه بر ایران، ورق‌های آلیاژی وارداتی از شرکت‌هایی مانند ایلیچ اوکراین، پوسکو کره جنوبی و دوفرکو بلژیک وارد می‌ شوند.</p>
<h2 dir="rtl">ویژگی‌ های ورق آلیاژی</h2>
<p dir="rtl">ورق آلیاژی فولادی دارای چندین ویژگی مهم است که آن را به یک ماده ایده آل برای کاربرد در صنایع مختلف تبدیل می کند. ویژگی های اصلی ورق آلیاژ فولادی به شرح زیر است:</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation">استحکام</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> ورق آلیاژی فولادی دارای استحکام بسیار خوبی است و برای مواردی که به ظرفیت باربری بالایی نیاز دارند، ایده آل است مانند صنایع ساختمانی و خودروسازی.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation">دوام</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">ورق آلیاژی از فولاد با دوام بدست می آید و می‌تواند بدون تخریب یا از دست دادن یکپارچگی ساختاری خود، در برابر گرما و دماهای بالا مقاومت کند.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation">مقاومت در برابر خوردگی</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> ورق آلیاژی فولادی مقاومت خوبی در برابر خوردگی و زنگ زدگی دارد که برای محیط های مرطوب یا محیط‌ های در معرض مواد شیمیایی بسیار مناسب است.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation">جوش پذیری</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">یک ورق فولادی، زمانی امتحان خود را پس می دهد که جوش پذیری خوبی داشته باشد. از همین ویژگی می توان برای ساخت تجهیزاتی مانند دیگ های بخار و مخازن تحت فشار استفاده کرد. </p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> شکل پذیری</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> ورق آلیاژ فولادی بسیار شکل پذیر است، به این معنی که می توان آن را خم کرد و به شکل های مختلف بدون ترک خوردگی یا شکستن شکل داد و برای طیف وسیعی از فرآیندهای تولید مناسب است.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> رسانایی حرارتی</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> ورق آلیاژی فولاد دارای رسانایی حرارتی خوبی است و برای استفاده در کاربردهای انتقال حرارت، مانند ماشین‌آلات صنعتی و مبدل‌های حرارتی بسیار ایده‌آل است.</p>
<h2 dir="rtl">آلیاژهای به کار رفته در ورق آلیاژی</h2>
<p dir="rtl">ورق‌های فولادی آلیاژی با افزودن عناصر آلیاژی مختلف به فولاد پایه ساخته می‌شوند که افزایش استحکام، چقرمگی و مقاومت در برابر خوردگی را به دنبال دارد. آلیاژهای خاص در ورق های فولادی آلیاژی به خواص مورد نظر برای کاربرد مورد نظر بستگی دارد. در اینجا برخی از عناصر آلیاژی رایج مورد استفاده در ورق های فولادی آلیاژی آورده شده است:</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> کروم (Cr)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">کروم به فولاد اضافه می‌‎شود تا سختی، مقاومت در برابر سایش و مقاومت در برابر خوردگی را افزایش دهد. افزودن کروم باعث ایجاد فولاد ضد زنگ می شود که در برابر زنگ زدگی و لکه شدن بسیار مقاوم است.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> نیکل (Ni)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">نیکل برای افزایش استحکام، چقرمگی و مقاومت در برابر خوردگی و اکسیداسیون در دمای بالا به فولاد اضافه می شود. آلیاژهای نیکل معمولاً در تجهیزات با دمای بالا مانند توربین‌های گاز و کارخانه‌های مواد شیمیایی استفاده می‌شوند.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation">منگنز (Mn)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> منگنز برای افزایش سختی و استحکام فولاد و همچنین بهبود کارایی و مقاومت در برابر سایش به فولاد اضافه می‌شود.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> مولیبدن (Mo)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl"> مولیبدن برای افزایش سختی و مقاومت در برابر خوردگی و دمای بالا به فولاد اضافه می شود. مولیبدن اغلب برای ساخت تجهیزات دارای تنش زیاد مانند قطعات هواپیما و ماشین آلات سنگین استفاده می‌شود.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> وانادیوم (V)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">وانادیوم برای افزایش مقاومت کششی و افزایش مقاومت در برابر سایش به فولاد اضافه می‌شود. از این آلیاژ معمولاً در فولادهای کم آلیاژ با استحکام بالا (HSLA) استفاده می‌‍شود که برای موارد ساختمانی و خودرو استفاده می‌شود.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation"> تیتانیوم (Ti)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">تیتانیوم برای افزایش استحکام، چقرمگی و مقاومت در برابر خوردگی به فولاد اضافه می شود. تیتانیوم به دلیل نسبت مقاومت به وزن بالا، اغلب در صنعت هوافضا کاربرد دارد.</p>
<ul>
<li dir="rtl" aria-level="1">
<p dir="rtl" role="presentation">مس (Cu)</p>
</li>
</ul>
<p dir="rtl">مس اغلب در مقادیر کم (معمولاً کمتر از 1٪) به فولاد اضافه می‌ شود تا شکل پذیری فولاد را افزایش دهد. مس به عنوان یک عنصر آلیاژی در فولادهای کم آلیاژ با استحکام بالا (HSLA) كاربرد دارد که برای موارد ساختمانی و ساخت خودرو استفاده دارد. </p>
<p dir="rtl">توجه: این آلیاژها تنها چند نمونه از عناصر مورد استفاده در ورق‌های فولادی آلیاژی هستند. عناصر آلیاژی در این ورق‌ ها بیشتر به کاربرد آن بستگی دارد.</p>
<p style="text-align: center;"><img class="content-image" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="ورق آلیاژی A283" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1617791948485.jpg" alt="ورق آلیاژی A283">تصویر شماره 2 - ورق آلیاژی A283</p>
<p dir="rtl">کلام آخر</p>
<p dir="rtl">ورق آلیاژی از مقاطع تخت فولادی پرکاربرد برای ساخت انواع مخازن تحت فشار، دیگ‌های بخار، ماشین آلات، کشتی و دستگاه‌های خمیرسازی است. این ورق در انواع مختلفی مانند ورق a283، ورق آلیاژی A516، ضد سایش و ورق با استحکام بالا تولید می شود. عمده عناصر مصرفی برای تولید این محصول، کروم، منگنز، مولیبدن، تیتانیوم، نیکل، وانادیوم و مس است.</p>
<p><img class="content-image" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="کاربرد ورق آلیاژی" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1617792416789.jpg" alt="کاربرد ورق آلیاژی"></p>
<p style="text-align: center;">تصویر شماره 1 - کاربرد ورق آلیاژی</p>
