ریل فولادی چیست؟ | استاندارد و وزن هر شاخه ریل آهنی

ریل فولادی محصول نورد شده ای می باشد، که از دو قطعه موازی با سطح مقطع معین و طول بلند که بین آن ها ریل بندی هایی به صورت عمودی قرار دارد، تشکیل شده است. این ریل ها معمولا به علت نیاز به مقاومت به سایش از جنس Ck45  و Ck55 می باشند و با هدف تحمل و هدایت بار در کاربردهایی مثل راه آهن و قطار، مسیر حرکت جرثقیل ، واگن و درب های کشویی مورد استفاده قرار می گیرد.  فولاد CK45 دارای 0.45 درصد کربن، 0.25 درصد سیلیسیم و 0.65 درصد منگنز است. در ساخت ریل ها علاوه بر Ck45 و Ck55  از چهارپهلو، تسمه های St37  و St52  نیز استفاده می گردد.

آنچه در این مقاله خواهید خواند: 

• تاریخچه ی صنعت حمل و نقل ریلی
• انواع ریل بر اساس کاربرد
• استاندارد ریل
• کارخانه تولید ریل در ایران
• وزن هر شاخه ریل آهنی
• میزان ریل مصرفی در ایران
• قیمت ریل

تاریخچه ی صنعت حمل و نقل ریلی

حمل و نقل ریلی به معنای جابجایی مسافر یا کالا به کمک وسیله ای چرخدار است که بر روی ریل حرکت می کند. بر خلاف حمل و نقل جاده ای که وسیله بر روی مسیری آماده به شکل دلخواه خود حرکت میکند، در صنعت حمل و نقل ریلی، وسیله ی نقلیه به وسیله ی مسیری که ریل ها ایجاد می کنند هدایت می شود. مسیر خط آهن از دو ریل فولادی موازی با یکدیگر تشکیل شده است که به وسیله ی تراورس های بتنی یا چوبی یا فولادی بهم متصل شده اند. تراورس یا ریل بند قطعه ای ست که بین دو ریل قرار میگیرد و ریل های فولادی روی آن بسته می شوند. لایه بالاست (Ballast) قسمتی دیگر از خط راه آهن است که ریل ها روی آن قرار می گیرد. بالاست لایه ای از مصالح سنگی شکسته شده است که قطری بین 20 تا 60 میلمیتر دارند. هدف استفاده از بالاست، تحمل نیروهای وارد بر ریل و تراورس ها، پخش و انتقال بار، جلوگیری از رشد گیاه و ... است. 

قدیمی ترین راه ریلی ساخته شده به دست بشر مربوط به قرن ششم پیش از میلاد یونان است. جنس ریل های اولیه از چوب بودند و حیوانات یا انسان برای به حرکت در آوردن واگن های چوبی استفاده می شد. در اروپا انتقال ریلی در میانه ی قرن شازدهم و در آلمان ظهور پیدا کرد. در نمونه های اولیه از اسب برای به حرکت در آوردن واگن ها استفاده می شد اما با توسعه ی لوکوموتیوهای بخار در بریتانیا و همچنین استفاده از ریل های فلزی تحولی در حمل و نقل ریلی به وجود آمد. در سال 1802 نخستین لوکوموتیو بخار و واگن های متصل به آن بین دو ناحیه در انگلستان جابجا شدند. بنابراین سیستم راه آهن در بریتانیا قدیمی ترین در نوع خودش به شمار می آید. در سال 1825 نخستین جابجایی مسافر توسط لوکوموتیو بخار به صورت عمومی انجام شد. در همین دوره بود که اختراع صورت گرفته در خصوص افزایش عمر آهن منجر به ساخته شدن ریل های آهنی با طول عمر بالا شد. ریل های آهنی به سرعت جایگزین ریل های چدنی شدند. در سال 1830 نخستین سیستم حمل و نقل درون شهری به کمک لوکوموتیو بخار در لیورپول و منچستر آغاز به کار کرد. به ترتیب سیستم حمل و نقل ریلی شروع به گسترش کرد و به سرعت به یکی از مظاهر پیشرفت تبدیل گردید. سیستم حمل و نقل ریلی هزینه های جابجایی را تا حدی زیادی کاهش داد. همچنین از نرخ گم شدن کالاها در حین جابجای نیز کاهش چشمگیری یافت. چرا که در حمل و نقل دریایی هر از چند گاهی به دلیل غرق شدن کشتی ها خسارات زیادی وارد می شد. 

در دهه ی 1940 لوکوموتیوهای دیزلی جایگزین انوع بخار شدند و تا سال 2000 این پروسه ی جایگزینی ادامه داشت. در دهه ی 1960 نیز قطارهای پرسرعت برخی در ژاپن و سپس سایر کشورها معرفی شدند. 

انواع ریل بر اساس کاربرد

 ریل ها بر اساس کاربرد به دسته های زیر تقسیم می شوند:

• ریل راه آهن (Rail Road) در تیپ های S، R، UIC و p
• ریل جرثقیل Crain Rail در تیپ های MRS، CR، QC، KP
• ریل معدنی در تیپ های JIS، S، R

تصویر شماره 2 - ریل فولادی 

بیشتر بخوانید: تیر آهن IPE چیست

تیپ های مختلف ریل های مطرح شده :

• تیپ UIC 60: این استاندارد ریل در پروژهای راه آهن بین شهری (سبک)، درون شهری (سنگین)
• تیپ S54: مورد استفاده در پروژه های مترو (استاندارد اروپا)
• تیپ S49: مورد استفاده در پروژ های قطار (استاندارد اروپا)

استاندارد ریل

تیپ S: استاندارد اروپا

تیپ R: استاندارد روس

تیپ JIR: استاندارد ژاپن

تیپ A: مورد استفاده در جرثقیل

 ریل های تیپ S و R  بیشترین خرید و فروش را نسبت به بقیه استاندارد ها دارند. یک عدد دو رقمی در کنار استاندارد ریل استفاده میشود که مقدار جرم ریل به ازای یک متر طول آن است و نشان دهنده استحکام و تحمل ریل فولادی است. بیشتر استفاده این ریل ها برای مترو یا قطار درون شهری و حمل و نقل برون شهری می باشد.

بیشتر مطالعه کنید: مشخصات ریل فولادی U33

کارخانه تولید ریل در ایران

شرکت ذوب آهن اصفهان تولید کننده انواع ریل از نوع 60E1, 54E1, 46E2 مطابق با استاندارد EN 13674-1 می باشد.

تصویر شماره 3 - استاندارد ریل فولادی ذوب آهن اصفهان

مشخصات شیمیایی ریل فولادی

نوع فولاد	ترکیب شیمیایی
R260	کرین	سیلیسیم	منگنز	فسفر	گوگرد	کروم	آلومینیوم	وانادیم	نیتروژن
	0.60 -0.82	0.13 -0.60	0.65 -1.25	0.030	0.030	0.15	0.004	0.030	0.010

 

مشخصات مکانیکی ریل فولادی

نوع فولاد	خواص مکانیکی
R260	سختی (HBW)	استحکام کششی N/mm2	ازدیاد طول نسبی %
	260-300	880	10

 

17 کشور در دنیا تولیدکننده ریل فولادی می باشند که با راه اندازی ریل ذوب آهن اصفهان، ایران به عنوان هجدهمین کشور به این جمع اضافه شد. کشور چین بیشترین حجم تولید ریل در کشور با حدود 550 هزار تن ریل در سال را دارد. کشورهایی از قبیل ژاپن، آمریکا، فرانسه، لهستان، ایتالیا، چین و ... از جمله تولیدکنندگان ریل در دنیا محسوب می شوند.

بیشتر بخوانید: مشخصات فنی و آلیاژی ریل راه آهن

وزن هر شاخه ریل آهنی

سایز ورق	ضخامت mm	طول شاخه m	وزن شاخه Kg
16	6	1	60
20	6	1	75
20	8	1	100
20	10	1	123
24	8	1	119
24	10	1	148
28	8	1	139
28	10	1	174
32	8	1	160
32	10	1	199
40	10	1	249
40	12	1	298
48	10	1	299
48	12	1	258
56	12	1	418

بیشتر بخوانید: بررسی انواع آهن آلات ساختمانی

میزان ریل مصرفی در ایران

میزان ریل مصرفی در ایران به ساخت خطوط ریلی جدید و یا ترمیم یا تعمیر خطوط ریلی قدیمی بستگی دارد.  بیشترین پروفیل های مصرفی در ساخت خطوط ریلی در ایران از نوع UIC54 و  UIC60  می باشد. وزن این پروفیل ها معادل با 60 کیلوگرم است. بنابراین برای هر کیلومتر 120 تن ریل مصرف می گردد. شرکت ذوب آهن اصفهان اولین تولیدکننده ریل فولادی در ایران می باشد. کشورهایی مانند هند، روسیه، اتریش و چین وارداکننده های ریل به ایران می باشند.

قیمت ریل آهنی

عواملی نظیر استاندار ریل فولادی، سایز، وزن و ... از جمله مواردی هستند که تاثیر گذار بر قیمت ریل فولادی می باشند. جهت اطلاع از قیمت ریل آهنی، قیمت روز ریل راه آهن و ... با شماره 03134155 تماس حاصل فرمایید.