لوله درزدار و بدون درز چه تفاوتی دارند؟
لوله ی صنعتی به لوله ای از جنس فولاد ساده ی کربنی گفته می شود که از طریق شکل دهی ورق سیاه به صورت درزدار تولید شده و بدون نیاز به تست خاصی برای مصارف ساختمانی و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد.
قیمت لوله صنعتی در مدیران آهن
در این دانشنامه قصد داریم علاوه بر پاسخ به این پرسش که لوله صنعتی چیست، مختصری در مورد تفاوت های این محصول با دیگر لوله های فولادی صحبت نماییم. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از مطالب موجود در سایت های فارسی زبان، لوله صنعتی را با لوله مانیسمان، لوله گازرسانی، لوله تست آب و حتی گاهی لوله داربستی در یک گروه قرار داده اند. ما در این دانشنامه در این خصوص که چرا لوله ی صنعتی برای خود یک محصول با شخصیت مستقل شده است نیز صحبت خواهیم نمود.
برای این منظور مطالب زیر را به بحث می نشینیم:
- مشخصات لوله صنعتی
- انواع لوله فولادی و تفاوت های موجود در لوله های فولادی
- جدول وزن لوله صنعتی
- نحوه ساخت و تولید لوله صنعتی
- کاربرد لوله صنعتی
- تولید کنندگان لوله صنعتی
مشخصات لوله صنعتی
لوله ی صنعتی به لوله ای از جنس فولاد ساده ی کربنی گفته می شود که از طریق شکل دهی ورق سیاه به صورت درزدار تولید شده و بدون نیاز به تست خاصی برای مصارف ساختمانی و صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. عموما ضخامت لوله صنعتی در دامنه 2 تا 6 میلیمتر متغیر بوده و در سایزهای 1/2 (یک دوم) تا 16 اینچ تولید می گردد. موارد ذیل جزو مشخصات لوله صنعتی به حساب نمی آیند:
- لوله صنعتی بدون درز نمی باشد؛
- لوله صنعتی از جنس فولاد ساختمانی می باشد؛
- لوله صنعتی به صورت گالوانیزه تولید نمی گردد؛
- لوله صنعتی ضخامت های بالا را در بر نمی گیرد؛
- لوله صنعتی عموما جهت انتقال سیالات خصوصا آب استفاده نمی گردد؛
- درز لوله صنعتی مورد تست خاصی قرار نمی گیرد و مفهوم رده برای این لوله ها متداول نیست.
با این تفاسیر لوله صنعتی شباهت بسیاری به پروفیل های ساختمانی، ستونی ساختمان و همچنین ستونی صنعتی دارد. از عمده ترین تفاوتهای لوله صنعتی با پروفیل های ساختمانی این است که لوله های صنعتی را بنا بر کاربردشان پس از تولید گالوانیزه می کنند و یا با لایه پرایمر پوشش می دهند. لوله صنعتی قابلیت خم کاری بالایی ندارد، ممکن است در مواردی بنابر نیاز به صورت محدود خم کاری صورت گیرد، اما به طور کلی به منظور طراحی و تولید سازه هایی که عضوهای آن در چند جهت نصب می گردند، این لوله به صورت فارسی بُر، برشکاری شده و جوشکاری میگردد.
فولاد ساختمانی قابلیت جوشکاری مناسبی دارد بنابر این بیشتر کاربرد های لوله های صنعتی که از فولاد ساختمانی تولید میگردد، به صورتی است که از جوشکاری برای اتصال آن با دیگر اعضاء استفاده می گردد. اگر در جایی نیاز به محافظت در برابر خوردگی احساس گردد، لوله صنعتی را می توانند گالوانیزه نمایند. البته چنین کاربردی نباید باعث گردد لوله گالوانیزه صنعتی با لوله صنعتی اشتباه گردد و در هنگام برآورد کردن هزینه ی نهایی پروژه قیمت لوله گالوانیزه صنعتی با لوله صنعتی ، یکی در نظر گرفته شود. در بسیاری از موارد برای محافظت از لوله در برابر زنگ زدگی آن را رنگ آمیزی میکنند.
شکل دهی ورق های سیاه تا ضخامت 6 میلیمتر در کارگاههای تولیدی ستونی صنعتی و ستونی ساختمانی به راحتی انجام می گردد. از این رو لوله ی صنعتی نیز در کارگاه های مشابهی با همین شرایط تولید می گردند. باید در نظر داشت لوله صنعتی در برگیرنده ضخامت های بالا نیست و در صورتی که طراح برای سازه ضخامت بالایی در نظر داشته باشد نمی توان از لوله ی صنعتی بهره گرفت. نوعی از مصالح فولادی لوله ای شکل با ضخامت های بسیار بالا در سازه های مرتبط با نفت و گاز و پتروشیمی به کار می رود که این نوع لوله ها به لحاظ استاندارد طراحی، ساخت و بازرسی بسیار متفاوت از لوله های صنعتی رایج در بازار آهن آلات می باشد. از این رو به آن دسته از محصولات، لوله های سازه ای خاص یا به عبارتی Special structural pipes گفته می شود. سایز این لوله ها از 6 تا 56 اینچ و ضخامت آنها از 10 تا 30 میلیمتر متغیر می باشد. نمونه ای از این گونه آیتم های خاص را در پایه ی سکوهای نفت و گاز مشاهده می کنیم. تصویر شماره 1 یک سکوی گازی را نشان می دهد که پایه های آن از لوله های سازه ای خاص ساخته شده است.
ممکن است در مواردی با حساسیت های پایین از لوله صنعتی برای انتقال سیالی که عموما این سیال آب می باشد، استفاده گردد که این کار به طور کلی اصولی به حساب نمی آید. کاربرد عمده لوله صنعتی تولید سازه های فلزی به حساب می آید.
بیشتر بخوانید: لوله داربست چیست؟
انواع لوله های فولادی و تفاوت های موجود در لوله های فولادی
برای سخن گفتن از انواع لوله های فولادی بهتر است در خصوص عواملی که باعث تنوع تولید لوله ها می گردد نکاتی مطرح شود.
اولین و مهمترین عامل در ایجاد تنوع در تولید لوله ها، قیمت لوله می باشد. اگر در طراحی، مقاطع دایره ای شکل مورد استفاده قرار می گیرد، حتما نیاز نیست این لوله از نوعی باشد که درز جوش آن مورد تست قرار گرفته است. چراکه چنین لوله ای برای انتقال سیالات مناسب می باشد. بدیهی است استفاده از لوله ی تست شده برای مقاصدی همچون ساخت سازه، می تواند هزینه های گزافی را بر یک پروژه تحمیل نماید. بنابراین تولید لوله هایی با ضرایت ایمنی بسیار پایین، همچون لوله داربستی، تا لوله های بسیار دقیق، همچون لوله فولاد آلیاژی بدون درزِ پوشش داده شده صورت می گیرد تا در هر پروژه بنابر مشخصات فنی لازم، لوله مورد نظر انتخاب گردد.
دومین عامل در تنوع طراحی و تولید لوله، هدف از تولید آن لوله می باشد. لوله ای که برای انتقال سیالات طراحی می گردد می بایست مقاومت لازم در برابر فشار و دمای سیال را داشته باشد. لوله ای که تنها به منظور انتقال آب تولید می گردد می بایست مقاومت به خوردگی داشته باشد ولی نیاز نیست دما های بسیار بالا را تحمل نماید. لوله ای که تنها برای ساخت یک تیر یا ستون به کار می رود با درز جوش مستقیم نیز می تواند وظیفه خود را انجام دهد و ... این مثال ها نشان می دهد تنوع در تولید لوله به دلیل تنوع در کاربردهای آن می باشد.
سومین عامل در طراحی لوله ها انعطاف پذیری لوله نسبت به عملیات ثانویه بر روی لوله می باشد. عملیاتی نظیر خم کاری، برش کاری، جوشکاری، اتصال دهی، سوراخ کاری و تولید انشعابات می تواند در طراحی و تولید لوله اثر گذار باشد.
با در نظر گرفتن موارد بالا می توان گفت لوله ی صنعتی عموما برای مقاصد ساختمانی و ساخت سازه هایی نظیر پل، دکل ها، تیرها و ... به کار می رود. بنابر این اولا نیاز نیست درز جوش این لوله ها مورد تست های کیفی قرار گیرد، دوما ضخامت این لوله ها در حدی است که بتواند در مقابل نیروهای فشاری و کششی بیرونی مقاومت نماید و فشار داخلی عامل تاثیر گذاری در انتخاب ضخامت آنها محسوب نمیگردد.
بیشتر بخوانید: انواع اتصالات لوله فولادی
جدول وزن لوله صنعتی
در اینجا جدول وزنی لوله صنعتی برای سایزها و ضخامت های رایج با هم مرور می کنیم:
ردیف |
سایز لوله (اینچ) |
قطر لوله (میلیمتر) |
ضخامت |
وزن یک متر لوله (کیلوگرم) |
وزن یک شاخه 6 متری (کیلوگرم) |
1 |
2/1 |
21.3 |
2 |
0.97 |
5.82 |
2 |
2/1 |
21.3 |
2.5 |
1.21 |
7.26 |
3 |
4/3 |
26.7 |
2 |
1.24 |
7.44 |
4 |
4/3 |
26.7 |
2.5 |
1.52 |
9.12 |
5 |
1 |
33.7 |
2 |
1.61 |
9.66 |
6 |
1 |
33.7 |
2.5 |
1.94 |
11.64 |
7 |
1 |
33.7 |
3 |
2.32 |
13.92 |
8 |
4/1 1 |
42.2 |
2 |
2.01 |
12.06 |
9 |
4/1 1 |
42.2 |
2.5 |
2.48 |
14.88 |
10 |
4/1 1 |
42.2 |
3 |
2.95 |
17.70 |
11 |
2/1 1 |
48.3 |
2 |
2.29 |
13.74 |
12 |
2/1 1 |
48.3 |
2.5 |
2.81 |
16.86 |
13 |
2/1 1 |
48.3 |
3 |
3.38 |
20.28 |
14 |
2 |
60.3 |
2 |
2.93 |
17.58 |
15 |
2 |
60.3 |
2.5 |
3.64 |
21.84 |
16 |
2 |
60.3 |
3 |
4.32 |
25.92 |
17 |
2 |
60.3 |
4 |
5.62 |
33.72 |
18 |
2/1 2 |
76 |
2 |
3.7 |
22.2 |
19 |
2/1 2 |
76 |
2.5 |
4.59 |
27.54 |
20 |
2/1 2 |
76 |
3 |
5.48 |
32.88 |
21 |
2/1 2 |
76 |
4 |
7.2 |
43.2 |
22 |
2/1 2 |
76 |
5 |
8.89 |
53.34 |
23 |
2/1 2 |
76 |
6 |
10.51 |
63.06 |
24 |
3 |
88.9 |
2 |
4.38 |
26.28 |
25 |
3 |
88.9 |
2.5 |
5.46 |
32.76 |
26 |
3 |
88.9 |
3 |
6.51 |
39.06 |
27 |
3 |
88.9 |
4 |
8.58 |
51.48 |
28 |
3 |
88.9 |
5 |
10.57 |
63.42 |
29 |
3 |
88.9 |
6 |
12.51 |
75.06 |
30 |
4 |
114.3 |
2 |
5.68 |
34.08 |
31 |
4 |
114.3 |
2.5 |
6.98 |
41.88 |
32 |
4 |
114.3 |
3 |
8.38 |
50.28 |
33 |
4 |
114.3 |
4 |
11.18 |
67.08 |
34 |
4 |
114.3 |
5 |
13.75 |
82.50 |
35 |
4 |
114.3 |
6 |
16.26 |
97.56 |
36 |
5 |
140.3 |
2.5 |
8.62 |
51.72 |
37 |
5 |
140.3 |
3 |
10.36 |
62.16 |
38 |
5 |
140.3 |
4 |
13.72 |
82.32 |
39 |
5 |
140.3 |
5 |
16.95 |
101.07 |
40 |
5 |
140.3 |
6 |
20.51 |
123.06 |
41 |
6 |
168.3 |
2.5 |
10.48 |
62.88 |
42 |
6 |
168.3 |
3 |
12.58 |
75.48 |
43 |
6 |
168.3 |
4 |
16.74 |
100.44 |
44 |
6 |
168.3 |
5 |
20.79 |
124.74 |
45 |
6 |
168.3 |
6 |
24.84 |
149.04 |
46 |
8 |
219.1 |
4 |
21.39 |
128.34 |
47 |
8 |
219.1 |
5 |
26.65 |
159.90 |
48 |
8 |
219.1 |
6 |
31.89 |
191.34 |
جدول شماره 1 – وزن لوله صنعتی با سایزها و ضخامت های رایج
نحوه ی ساخت و تولید لوله صنعتی
ساخت و تولید لوله صنعتی همانند پروفیل های ساختمانی و صنعتی به صورت شکل دهی سرد انجام می گردد. دو نوع درز جوش در لوله های صنعتی سایز بالا مشاهده می گردد. درز جوش مستقیم که همانند دیگر پروفیل ها و لوله ها از روش O&U تولید می گردد. درز جوش اسپیرال که با استفاده از پیچاندن ورق نواربری شده حول یک محور ثابت تولید و سپس جوشکاری می گردد.
عموما نوع جوشکاری در تولید لوله ی صنعتی، جوش القایی و یا مقاومتی می باشد. همچنین گاهی از روش جوش زیرپودری در لوله های اسپیرال استفاده میگردد. کلیپ شماره 1 تولید لوله صنعتی ، انجام آزمایش های کیفی و همچنین گالوانیزاسیون بخشی از محصول به تصویر کشیده شده است. در این کلیپ مشاهده می گردد ابتدا ورق های نواربری شده در شروع خط قرار گرفته و از طریق قالبهای فشاری تغییر شکل می یابند، پس از مشخص شدن درز جوش بوسیله فرآیند جوش القایی، جوشکاری درز جوش اعمال می گردد. پس از آن لوله خنک کاری شده و جهت برش و بسته بندی به انتهای خط تولید منتقل میگردد.
کلیپ شماره 1 – نحوه تولید لوله صنعتی (دانلود)
بیشتر بخوانید: فلنج چیست؟
کاربرد لوله صنعتی
با توجه به مشخصاتی که تا اینجا برای لوله های صنعتی ذکر شد چند نمونه از مهم ترین کاربردهای لوله های صنعتی را به صورت تیتر وار معرفی می نماییم:
- کاربرد های ساختمانی، ستون، ساپورت قالب های بتنی، ...
- کاربرد صنعتی برای ساخت سازه های صنعتی
- کاربرد در ساخت پل های فلزی
- تجهیزات ایمنی راهها
- ساخت خرپاها
تولید کنندگان لوله صنعتی
سندیکای تولید کنندگان لوله و پروفیل فولادی کشور در سال 1351 بنیانگذاری شد. این سندیکا در حال حاضر با داشتن بیش از 160 عضو از کارخانجات کوچک، متوسط و بزرگ بخش خصوصی و تعاونی مشغول به فعالیت می باشد. تولید کنندگان لوله از 1 تا 120 اینچ در این سندیکا حضور داشته و هر کدام در زمینه های تخصصی خود که نزدیک به 160 گروه محصولات متنوع فولادی میگردد، شاغل می باشند. بر اساس آمار این سندیکا در حال حاضر ظرفیتی بالغ بر 18.5 میلیون تن فولاد تنها از طریق اعضای این سندیکا تولید می گردد. شایان ذکر است اشتغال زایی اعضای این سندیکا مشتمل بر بیش از 40 هزار شغل مستقیم و 120 هزار شغل غیر مستقیم بوده است.