۵۰۰ 
دستگاه پرس برک و خمکاری ورقهای فولادی
اگر به اطراف خود نگاه کنیم حتما نشانههایی از ورقهای فولادی خواهیم دید که دارای زاویه یا خم هستند. از کیس کامپیوتر گرفته تا پروفیلهای درب و پنجره و پوشش آبگرمکن همه نمونههایی بسیار ساده از ورقهای فولادی هستند که با عملیات خمکاری به شکل مورد نظر در آمده اند.
برای خم کردن ورقهای فلزی روشهای متنوعی وجود دارد اما یکی از تجهیزاتی که بیشترین کاربرد را در این حوزه دارد دستگاه پرس برک (Press Brake) است. شاید اگر اولین بار نام این دستگاه را شنیده باشید کمیدشوار باشد تا ارتباط آن را با فرایند خم کاری ورقهای فولادی پیدا کنید. در ادامه ما در خصوص این ماشین منحصر به فرد و پرکاربرد در صنعت خمکاری توضحیات بیشتری ارائه خواهیم کرد.
تصویر شماره 1 - پرس برک
آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
- پرس برک چیست؟
- نحوه کار دستگاه پرس برک
- انواع پرس برک‌ها
- سایر قابلیتهای دستگاه پرس برک
- نکات استفاده از پرس برک
- کاربردهای متداول پرس برک
پرس برک چیست؟
پرس برک ماشینی ست که از آن برای خم کردن ورقها و پلیتهای عموما فلزی استفاده میشود. این دستگاه از یک سنبه (Punch) و یک ماتریس (Die) تشکیل شده اند و از طریق وارد آوردن نیروی فشاری به ورق باعث خم شدن آن میشود.
نحوه کار دستگاه پرس برک
روش کلی کار دستگاه پرس برک به این صورت است که ورق فلزی بر روی ماتریس قرار داده میشود و به کمک فشار صفحاتی سنگین ثابت نگه داشته میشود. فشار این صفحات قابل تنظیم است. سپس ورق با وارد آمد یک سنبه از بالا و اعمال فشار به آن خم میشود. مقدار فشاری که از طرف سنبه به ورق وارد میشود نیز باید به دقت تنظیم شود چرا که زوایای خمکاری به مقدار فشار وارد شده توسط سنبه به ورق بستگی دارد. شکل نهایی ورق خم شده نیز به شکل سنبه و ماتریس وابسته است.
تصویر شماره 2 - خمکاری ورق
انواع پرس برک‌ها
خم کردن فلزات نیاز به نیروی بسیار بالایی دارد و دستگاه پرس برک این نیرو را از طرق مختلف مانند الکتریکی، هیدورلیک، پنوماتیک و یا مکانیکی به دست تامین می‌کند. روشی که نیروی دستگاه پرس برک توسط آن تامین میشود معمولا برای نامگذاری آن هم به کار برده میشود. مثلا پرس برک هیدرولیک یا پرس برک سروو الکتریک (Servo Electric)
تصویر شماره 3 - پرس برک سروو الکتریک
پرس برک‌ها همچنین از نظر مقدار نیرویی که فراهم می‌کنند نیز با یکدیگر متفاوت هستند. مقدار نیروی یک پرس برک با عبارت تناژ بیان میشود. تناژ بر حسب تن مقدار نیرویی که منتقل میشود را نشان میدهد. به طور کلی پرس برکهای هیدرولیک بیشترین میقدار نیرو را فراهم می‌کنند. پس از آن پرس برکهای پنوماتیک و الکتریکی قرار دارند.
فاکتورهای دیگری که به کمک آنها می‌توان پرس برک‌ها را تقسیم بندی کرد دقت و سرعت عمل است. پرس برکهای سروو الکتریک از نظر دقت بهترین هستند. از نظر سرعت نیز پرس برک‌ها پنوماتیک و سروو الکتریک نسبت به هیدرولیک و مکانیکی سریعتر عمل می‌کنند.
سایر قابلیتهای دستگاه پرس برک
دستگاه پرس برک یک ماشین چند منظوره است و از آن تنها برای خمکاری ورقهای فلزی استفاده میشود بلکه می‌توان با تعویض سنبه از آن برای ایجاد سوراخ یا طرح روی ورقهای فلزی نیز استفاد کرد. همچنین برخی از انواع پرس برک‌ها امکان برش ورق را نیز ممکن می‌سازند.
در هنگام استفاده از پرس برک به چه نکاتی باید توجه داشت؟
پرس برک‌ها می‌توانند برای ایجاد خم بر روی طیف وسیعی از فلزات به کار برده شوند اما نکته ای که باید به آن توجه شود نوع خم، جنس ورق، ماتریس، سنبه و نیروی فشاری است.
نوع فلز مساله ای ست که باید به آن دقت شود چرا که فلزات مختلف از نظر ویژگیهای مکانیکی با یکدیگر متفاوت هستند. برای مثال یک فولاد با کربن بالا خم پذیری کمتری نسبت به آلیاژهای آلومینیوم دارد. برای فلزات معمولا یک حداقل شعاع خمکاری پیشنهادی تعریف میشود که برای مقادیر بیشتر از آن شعاع ورق می‌تواند بدون آسیب تحت خمکاری قرار بگیرد.
ماتریس و سنبهی که برای اجرای خمکاری به کار برده می‌شوند تاثیر بسیار زیادی بر روی این عملیات دارند. ماتریس یک قطعه ی توخالی ست که ورق پیش از خمکاری روی آن قرار می‌گیرد. ماتریس بسیار سخت و مستحکم است شکل آن نزدیک به فرمیست که می‌خواهیم ورق به خود بگیرد. سنبه یک قطعه توپر است که به ورق فشار وارد می‌کند. فرم نهایی خم کاری به شکل سنبه و ماتریس بستگی دارد. ماتریسها معمولا به گونه ای طراحی می‌شوند که برای محدوده ی وسیعی از کارها مورد استفاده قرار بگیرند.
تصویر شماره 4 - پرس برک هیدرولیک
کاربردهای متداول پرس برک
- ساخت وسایل خانگی مانند بدنه ی یخچال، ماشین لباس شویی و ....
- پنلهای اتومبیل
- مبلمان
- محفظههای فلزی
- کارهای هنری فلزی
- و بسیاری از کاربردهایی که نیاز به شکل دادن ورقهای فلزی در آنها وجود دارد.