آزبست، پشم شیشه و پشم سنگ چه تفاوتی دارند؟
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن
تاریخ انتشار: ۱۰ فروردین ۱۴۰۲
مدت مطالعه: دقیقه
<p>آزبست، پشم شیشه و پشم سنگ از جمله موادی هستند که به طور گسترده برای ساخت عایق های حرارتی و صوتی به کار برده می شوند. اما ممکن است شما تفاوت ها و شباهت های آن ها را ندانید و تصور کنید که همه آن ها شبیه به هم هستند. پشم شیشه ماده ای به شکل الیاف است که از شیشه های بازیافتی تولید می شود. البته در ساختار آن مقداری شن و ماسه طبیعی و رزین نیز وجود دارد. برای تولید پشم سنگ از مذاب سنگ بازالت استفاده می کنند. پشم شیشه و پشم سنگ با وجود تفاوتی که با هم دارند اما عملکرد هر دو کاملا یکی ست و کاربردهای تقریبا مشابهی نیز دارند. اما آزبست متفاوت از این دو ماده است. ازبست ماده ای معدنی ست که از معادن مخصوص استخراج می شود. آزبست ویژگی های منحصر به فردی دارد و به عنوان یک عایق حرارتی بسیار کاربردی ست البته استفاده از آزبست با مخاطراتی همراه است. آزبست ماده ای به شدت سرطان زاست و استفاده از آن در بسیاری از کشورها با محدودیت هایی روبرست. هر چند در کشورهای در حال توسعه همچنان به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. </p>
<p>احتمالا تا کنون پشم شیشه، پشم سنگ و آزبست را شنیده اید اما ممکن است به طور دقیق با تفاوت ها، ویژگی ها و کاربردهای آن ها آشنایی نداشته باشید. پیش از آنکه در خصوص تفاوت های این مواد پرکاربرد در صنعت صحبت کنیم بهتر است ابتدا هر کدام را به صورت جداگانه تعریف کنیم و خصوصیات آن ها را بیان نماییم. </p>
<p style="text-align: center;"><img class="content-image" title="asbestos-claims.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1652168500916-asbestos-claims.jpg" alt="asbestos-claims" /></p>
<p style="text-align: center;">تصویر شماره ۱ - نمونه ای از آزبست</p>
<h2>پشم شیشه</h2>
<h3>پشم شیشه چیست</h3>
<p>پشم شیشه که در زبان انگلیسی به آن Glass wool نیز گفته می شود نوعی الیاف معدنی ست که به عنوان عایق حرارت و صوت به کار برده می شود. پشم شیشه همانطور که از نام آن مشخص است از مواد بازیافت شده از شیشه ی ذوب شده به همراه مقادیری از ماسه و رزین ساخته می شود.</p>
<p>اگر با دقت به پشم شیشه نگاه کنید متوجه الیاف بسیار ریز و کوچک آن خواهید شد.</p>
<h3>طرز کار پشم شیشه</h3>
<p>همانطور که میدانید گازها در مقایسه با مایعات و جامدات از هدایت حرارتی ضعیف تری برخوردار است. بنابراین اگر بتوان به طریقی هوا را درون مواد محبوس کنیم می توانیم یک عایق حرارتی بسیار خوب ایجاد کنیم به صورتی که حرارت کمتری را از خود عبور دهد. این ایده ای است که برای ساخت برخی مواد عایق به کار گرفته شده است. البته در طبیعت نیز این روش کاربرد دارد. پرندگان و پستانداران در هوای سرد پرها یا پشم خود را پوش میدهند و هوا را زیر آن محبوس می کنند. به این ترتیب هوایی که بین پرها قرار گرفته است باعث کم شدن روند انتقال حرارت می شود و به گرم ماندن حیوان کمک می کند.</p>
<p> در عایق های مصنوعی نیز از این ایده استفاده شده است. در این مواد سلول های گازی کوچکی ایجاد می شود که روند انتقال حرارت را کند می کند. این مواد غالبا از شیشه یا مواد پلیمری برای به دام انداختن هوا در ساختاری فومی شکل ساخته می شوند. پشم شیشه نیز عایقی ست که از همین روش استفاده کرده است.</p>
<p style="text-align: center;"><img class="content-image" title="glass wool.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1652168532465-glass%20wool.jpg" alt="glass wool" /></p>
<p style="text-align: center;">تصویر شماره ۲ - نمونه از عایق پشم شیشه</p>
<h3>فرایند ساخت پشم شیشه</h3>
<p>برای ساخت پشم شیشه، شن و ماسه طبیعی و شیشه بازیافتی را با هم مخلوط می کنند و تا دمای ۱۴۵۰ درجه سانتیگراد حرارت می دهند تا شیشه تولید شود.</p>
<p>در ادامه تولید پشم شیشه فرایند شبیه به تولید پشمک دارد. به این صورت که با فشار دادن آن به یک شبکه ی ریز توسط نیروی گریز از مرکز به شکل پشم در می آید.</p>
<p>در انتها الیاف تولید شده توسط اره برش داده می شود و به صورت رول در می ایند. خورده الیاف هایی که در فرایند تولید به وجود آمده اند مجددا به فرایند تولید باز می گردند.</p>
<h3>مشکلات استفاده از پشم شیشه</h3>
<p>پشم شیشه می تواند چشم، پوست و سیستم تنفسی را تحریک کند و علائمی مانند سوزش چشم، پوست، بینی، گلو، تنگی نفس، گلو درد، گرفتگی صدا و سرفه را به وجود آورد. </p>
<p>در زمان استفاده از پشم شیشه رعایت نکات ایمنی و اصول کاری توصیه شده می تواند در کاهش تحریکات ایجاد شده بسیار مؤثر باشد.</p>
<h3>کاربرد پشم شیشه</h3>
<p>امروزه از پشم شیشه به طور گسترده برای ایجاد عایق های حرارتی و صوتی استفاده می شود. از جمله کاربردهای پشم شیشه می توان به موارد زیر اشاره کرد:</p>
<ul>
<li>ساخت کرتین وال</li>
<li>عایق های صوتی و حرارتی</li>
<li>عایق سیستم های لوله کشی</li>
<li>ساخت ساندویچ پانل ها</li>
<li>ساخت مخازن و کانال ها</li>
<li>محدوده دمایی استفاده از پشم شیشه</li>
</ul>
<p>از پشم شیشه در دماهای مختلفی می توان استفاده کرد اما این ماده در دمای منفی ۱۹۵ تا حدود ۱۲۵ درجه عملکرد بهتری دارد.</p>
<blockquote>
<p>بیشتر مطالعه کنید: <a title="پشم سرباره چیست؟" href="https://www.modiranahan.com/article/593/%D9%BE%D8%B4%D9%85-%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%A2%D9%86" target="_blank">پشم سرباره چیست؟</a></p>
</blockquote>
<h2>پشم سنگ</h2>
<h3>پشم سنگ چیست؟</h3>
<p>پشم سنگ بسیار شبیه به پشم شیشه است با این تفاوت که در فرایند ساخت آن به جای شیشه از سنگ بازالت استفاده می شود.</p>
<p>برای ساخت پشم سنگ ابتدا به کمک حرارت ایجاد شده ناشی از سوزاندن سنگ بازآلت آنرا را تا دمای ۲۰۰۰ درجه سانتیگراد حرارت میدهند. سنگ ذوب شده را پس از خروج از کوره به سمت دستگاه سانتریفیوژ هدایت میکنندو به کمک نیروی گریز از مرکز آن را به الیاف تبدیل می کنند. این الیاف در مراحل بعدی روی هم قرار می <span id="using"></span>گیرند و فشرده می شوند. ممکن است برای اتصال بهتر الیاف از چسب نیز استفاده شود. در انتهای لایه های پشم سنگ تولید شده به ابعاد مورد نظر برش می خورند و بسته بندی می شوند.</p>
<p style="text-align: center;"><img class="content-image" title="Rockwool.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1652168560162-Rockwool.jpg" alt="Rockwool" /></p>
<p style="text-align: center;">تصویر شماره ۳ - نمونه ای از پشم سنگ </p>
<h3>کار برد عایق پشم سنگ</h3>
<p>عایق پشم سنگ بیشتر به عنوان یک عایق حرارتی و صوتی برای سقف و کف به کار می رود. همچنین از آن در سقف سوله ها و برای پوشش دادن لوله های تاسیسات نیز بهره می برند.</p>
<p>نمونه هایی از پشم سنگ با ضریب انتقال حرارت پایین می توانند در کوره های صنعتی و تانکرهای حمل قیر و خطوط لوله نفت نیز به کار برده شوند.</p>
<h3>محدوده دمایی عایق پشم سنگ</h3>
<p>پشم سنگ می تواند محدوده ی دمایی بین منفی ۵ درجه تا ۱۵۰ درجه سانتیگراد به خوبی عمل کند.</p>
<h3><a href="https://www.modiranahan.com/article/2612/%D8%A2%D8%B2%D8%A8%D8%B3%D8%AA-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA" rel="nofollow">آزبست چیست؟</a></h3>
<p>تا اینجا با پشم سنگ و پشم شیشه آشنا شدید و حتما دریافتید که این دو ماده بسیار شبیه به هم هستند. اما الان بد نیست با آزبست نیز آشنا شویم و ببینیم آیا آزبست نیز مانند پشم شیشه و پشم سنگ برای عایق کاری می تواند استفاده شود یا خیر.</p>
<p>آزبست یا پنبه ی نسوز یک کانی سیلیکاتی ست که از نوعی سنگ آذرین به دست می آید. این ماده در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می شود و به دلیل مقاومت بسیار بالایی که در برابر حرارت و آتش دارند به عنوان ماده ی نسوز به کار برده می شوند. البته در مواردی به آزبست به اشتباه پشم شیشه نیز گفته می شود.</p>
<h3>ویژگی های آزبست</h3>
<p>از مهمترین ویژگی های ازبست می توان به موارد زیر اشاره کرد:</p>
<ul>
<li>آزبست ماده ای بی اثر است و تمایلی به واکنش شیمیایی با سایز مواد ندارد.</li>
<li>آزبست آتش نمی گیرد و غیرقابل اشتعال است.</li>
<li>ضریب انتقال حرارت آزبست بسیار پایین است و یک عایق حرارتی بسیار مناسب در برابر شعله است.</li>
<li>آزبست مقاومت کششی بسیار بالایی دارد و از این ویژگی برای ساخت محصولات مختلف استفاده می شود.</li>
</ul>
<h3>مشکلات آزبست</h3>
<p>آزبست ماده ای بسیار قدیمی ست که البته استفاده از آن با مخاطراتی نیز همراه است. آزبست بسیار سمی ست و ذرات آن از طریق هوا نیز می تواند منتقل شده و باعث ایجاد سرطان های غیرقابل درمان گردد. استفاده از آزبست با محدودیت هایی همراه است با این وجود به دلیل ویژگی هایی منحصر به فردی که دارد همچنان مورد استفاده قرار می گیرد.</p>
<h3>کاربرد آزبست</h3>
<p>آزبست کاربردهای متعددی دارد که از مهمترین آن ها می توان به موارد زیر استفاده کرد:</p>
<ul>
<li>استفاده در ساخت لنت ترمز و کلاچ خودروها</li>
<li>استفاده در ساخت لوله های سیمانی و قطعات پوششی</li>
<li>در ساخت منسوجات و محصولات کاغذی برای بالا بردن نقطه شعله‌ور شدن</li>
<li>به عنوان ماده پرکننده در رنگ های شیمیایی، کاشی و ...</li>
</ul>
<blockquote>
<p>بیشتر مطالعه کنید: <a title="عایق کاری لوله فولادی چگونه انجام می شود؟" href="https://www.modiranahan.com/article/583/%D8%B9%D8%A7%DB%8C%D9%82-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87-%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" target="_blank" rel="nofollow">عایق کاری لوله فولادی چگونه انجام می شود؟</a></p>
</blockquote>
<h2>تفاوت آزبست و پشم شیشه</h2>
<p>پشم شیشه و آزبست دو ماده ی متفاوت هستند. هر چند هر دو از مقاومت بالایی در برابر حرارت برخوردارند اما نباید این دو را با هم یکی دانست. در جریان ساخت پشم شیشه از آزبست نیز استفاده نمی شود.</p>
<p>پشم شیشه در مقایسه با آزبست از خطرات بسیار کمتری برخوردار است و از این جهت قابل مقایسه با آزبست نیست. آزبست جز مواد سرطان زا و خطرناک محسوب می شود در حالی که پشم شیشه اینگونه نیست.</p>
<p>استفاده از آزبست به دلیل ممنوعیت زیست محیطی برخی کشورها با محدودیت هایی روبرو می باشد و مصرف آن نیز در کشورهای پیشرفته به شدت کاهش یافته است. هر جند کشورهای در حال توسعه همچنان از آن استفاده می کنند.</p>
<p>در مقایسه با پشم شیشه و پشم سنگ، آزبست از کاربرد گسترده تری برخوردار است و در صنایع بیشتری مانند کاغذ سازی، خودروسازی، نساجی، ساختمان و ... به کار گرفته می شود.</p>
<p>آزبست ماده ای معدنی ست که از معدن استخراج می شود این درحالی ست که پشم شیشه و پشم سنگ از طریق فرایندهای ساخت از شیشه بازیافتی یا سنگ تولید می شوند.</p>
