۵۰۰ 
زنگ زدگی آهن
آهن فلزی منحصر به فرد است که به جرئت می توان گفت کشف و استفاده از آن زندگی انسان را متحول کرده است. تقریبا به هر سو که نگاه کنیم نشانه هایی از آهن و آلیاژهای آن مانند فولاد و استیل و چدن را خواهیم دید.
اما آهن در کنار تمام مزایا، یک عیب بزرگ دارد و آن زنگ زدن در معرض هوا و رطوبت است. اگر تکه ای آهن را برای مدتی در فضای باز رها کنیم به مرور ظاهر شدن تکه های نارنجی یا قهوه ای اکسید آهن را بر روی آن مشاهده خواهیم کرد. این همان چیزیست که به آن زنگ یا اکسید آهن می گویند. زنگ آهن در واقع حاصل ترکیب شدن آهن با اکسیژن هواست و رطوبت نیز سرعت این واکنش را بیشتر می کند. به همین دلیل در فضای مرطوب سرعت زنگ زدن آهن بیشتر می گردد.
تصویر شماره ۱ - زنگ زدن آهن
زنگ زدن و خوردگی آهن یک پدیده ی مخرب است که می تواند اثرات نامطلوبی به همراه داشته باشد. زنگ آهن استحکام زیادی ندارد و به سرعت از سطح فلز جدا می شود. همین مساله باعث می شود تا با تبدیل شدن آهن فلزی به اکسید آهن به مرور از ضخامت و استحکام آن کاسته شود و ممکن است به جایی برسد که دیگر نتواند نیروهای وارد شده را تحمل کند و فرو بریزد. این مورد برای سازه هایی که روی مقاومت و استحکام فولاد حساب شده است می تواند بسیار خطرناک باشد.
راه های مختلفی برای جلوگیری از زنگ زدن آهن وجود دارد. یکی از آن ها ترکیب کردن آهن با عناصری ست که باعث ایجاد مقاومت در برابر زنگ زدگی می شود. یکی از این عناصر کروم است. وجود حداقل ۱۰ درصد کروم درون آهن باعث می شود تا در برابر زنگ زدگی مقاوم شود و استنلس استیل ساخته شود. امروزه استنلس استیل ها به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی از محبوبیت زیادی برخوردار هستند و در صنایع مختلف مورد استفاده واقع می شوند اما یکی از مشکلات استنلس استیل قیمت بالاتر آن نسبت به فولاد است. پس باید به فکر راه حلی ارزان‌تر برای حفاظت از آهن در برابر زنگ زدگی بود. در ادامه این مقاله راه حل هایی که می تواند برای جلوگیری از زنگ زدگی آهن به کار برده شود را توضیح خواهیم داد.
آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
- گالوانیزه کردن
- رنگ زدن آهن برای جلوگیری از زنگ زدگی
- نگهداری و مراقبت از آهن
- استفاده از روغن
- پوشش های پودری
- انبار کردن صحیح
راه های جلوگیری از زنگ زدگی آهن
۱-گالوانیزه کردن
یکی از راه های بسیار مؤثر در محافظت از فولاد در برابر زنگ زدگی پوشش دادن آن با فلزی ست که در برابر زنگ زدگی مقاوم است. یکی از این فلزات روی (زینک) است. روی در مواجه با اکسیژن به سرعت با آن ترکیب می شود اما اکسید روی که تشکیل می شود بر خلاف اکسید آهن هم ظاهر خوبی دارد و هم به شدت به فلز روی چسبندگی دارد. این لایه ی اکسید از تماس اکسیژن با فلز زیرین جلوگیری می کند و مانع از زنگ زدگی بیشتر می شود. با قرار دادن پوششی از روی بر سطح فولاد می توان مانع از تماس اکسیژن و رطوبت با سطح آن شد و به این ترتیب از خوردگی آن جلوگیری نمود.
به این فرایند گالوانیزاسیون گفته می شود و به دو روش سرد و گرم می تواند انجام شود. در گالوانیزاسیون گرم فولاد را در حمامی از روی مذاب فرو میبرند وقتی که فلز را از حمام روی خارج می کنند لایه ای از فلز روی سطح آن را می پوشاند و به این صورت در برابر زنگ زدگی مقاوم می شود. البته فرایند گالوانیزاسیون را می توان به صورت سرد نیز انجام داد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله "گالوانیزاسیون چیست و انواع روش های آن کدام است" را مطالعه کنید.
تصویر شماره ۲ - گالوانیزه کردن فولاد
بیشتر مطالعه کنید: تفاوت فولاد ضد زنگ و گالوانیزه
۲-رنگ زدن آهن برای جلوگیری از زنگ زدگی
یکی از روش های سنتی که برای حفاظت از آهن به کار برده می شود رنگ زدن آن است. به طور کلی هر ماده ای که مانع از تماس اکسیژن با آهن شود می تواند برای جلوگیری از زنگ زدگی آن به کار رود. رنگ نیز همین کار را انجام می دهد. البته برخی از روش ها به مرور خاصیت خود را از دست می دهند. استفاده از رنگ نمی تواند یک حفاظت صد در صد برای آهن ایجاد کند اما هزینه ی آن بسیار کم است و از نظر زیبایی نیز می تواند باعث زیباتر شدن قطعه آهن گردد.
تصویر شماره ۳ - رنگ زدن آهن به منظور جلوگیری از زنگ زدگی
۳-نگهداری و مراقبت از آهن
زمانی که آهن شروع به زنگ زدن می کند، زنگ زدگی می تواند به سرعت بر روی سطح آهن پخش شود. برای جلوگیری از این مساله به محض مشاهده ی آثار زنگ زدگی باید آن را برطرف کرد و سپس با آب و صابون سطح فلز را شستشو داده و خشک کرد. استفاده از یک پوشش محافظ یا رنگ می تواند برای جلوگیری از خوردگی بسیار مؤثر باشد.
تصویر شماره ۴ - پاک کردن زنگ از سطح فلز
بیشتر مطالعه کنید: روش های از بین بردن زنگ آهن
۴-استفاده از روغن
یکی از مواد دیگری که مانع از زنگ زدگی آهن میشود روغن است. روغن نیز مانند رنگ مانع از رسیدن اکسیژن به سطح فلز می شود و از این نظر از آن در برابر زنگ زدگی محافظت می کند. روغن های محافظ ضد زنگ برای نگه داری از قطعات آهنی ساخته شده اند و می توانند از نفوذ رطوبت و عوامل اکسید کننده به آهن جلوگیری کنند.
تصویر شماره ۵ - استفاده از روغن برای جلوگیری از زنگ زدگی
بیشتر مطالعه کنید: چرا آهن در روغن زنگ نمی زند؟
۵-پوشش های پودری
استفاده از یک لایه اکلریک، اپوکسی، وینیل یا سایر مواد می تواند مانع از رسیدن اکسیژن و رطوبت به سطح فلز شود و از زنگ زدن آن جلوگیری کند.
۶-انبار کردن صحیح
بهترین راه برای محافظت از آهن واضح ترین و ساده‌ترین آن است. باید آهن را از محیطی که احتمال زنگ زدگی در آن وجود دارد دور کرد. محیطی که آهن در آن قرار دارد اگر حاوی رطوبت نباشید دلیلی برای زنگ نیز وجود نخواهد داشت. اما حتی هوای معمولی نیز حاوی مقادیری از ذرات آب می باشد. برای آنکه به طور کامل از زنگ زدن آهن جلوگیری کرد باید به طور کامل آهن را از هوا و رطوبت دور کرد. البته این کار در شرایط عملی ممکن است غیر ممکن باشد اما به هر حال رعایت آن حتی به صورت محدود نیز مفید است.
بیشتر مطالعه کنید: شرایط نگهداری و انبار کردن میلگرد چیست؟