نکاتی برای جلوگیری از زنگ زدگی آهن
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن
تاریخ انتشار: ۵ فروردین ۱۴۰۲
مدت مطالعه: دقیقه
<p dir="rtl">راه های جلوگیری از زنگ زدگی آهن، برای همچنین فلزی که مستعد زنگ زدگی است، بسیار حیاتی و ضروری می باشد. به طوری که اگر آهن مدت زمانی در مجاورت رطوبت یا عوامل خورنده قرار گیرد، به سرعت دچار زنگ زدگی و خوردگی می شود. زنگ آهن نتیجه فرآیند های شیمیایی است که به صورت یک لایه نارنجی یا قهوه ای، سطح فلز را پوشانده و موجب ایجاد خسارات هنگفتی می گردد. روش های جلوگیری از زنگ آهن و فولاد از آنجایی که این فلز بسیار در صنعت های مختلف کاربردی است، اهمیت ویژه ای دارد.</p>
<p dir="rtl">فلز آهن، از جمله پر مصرف ترین فلزات در جهان است که به دلیل خواص مطلوب استفاده از آن در صنعت همه گیر شده ولی با این حال مشکل بزرگی دارد و آن هم مستعد بودن آهن برای زنگ زدگی است. این مشکل عمده سبب تشکیل لایه زنگ بر روی آن، تغییر رنگ و خواص محصول و در نتیجه پایین آوردن کیفیت آن می گردد. هزینه سالانه زنگ زدگی فلزات در جهان بیش از 2 تریلیون دلار می باشد پس این آمار نشان از جدی بودن موضوع است. کارشناسان معتقدند با استفاده از روش های جلوگیری از زنگ آهن می توان 25 تا 30 درصد صدمات و هزینه های اضافی را کاهش داد. زیرا زنگ زدگی پدیده ای است که می تواند سبب کاهش مقاومت و در نهایت ایمنی سازه شود و ممکن است هزینه های غیر مستقیم اضافی را به بار آورد بنابراین به حداقل رساندن زنگ آهن و خطرات ناشی از آن می تواند تأثیر بسزایی در کاهش هزینه ها و منابع داشته باشد.</p>
<p dir="rtl">در زیر به صورت تیتروار روش های جلوگیری از زنگ زدایی معرفی و پس از آن به طور مفصل راجب به آن ها توضیح می دهیم:</p>
<h2 dir="rtl"><span style="font-size: 18pt;">رایج ترین راه های جلوگیری از زنگ آهن</span></h2>
<p dir="rtl">· انجام آبکاری بر روی فلز</p>
<p dir="rtl">· گالوانیزه کردن فولاد</p>
<p dir="rtl">· اعمال پوشش های پودری</p>
<p dir="rtl">· رنگ آمیزی و گریس کاری بر روی آهن</p>
<p dir="rtl">· تمیز کردن و پاک کردن آن از گرد و غبار</p>
<p dir="rtl">· ساخت آلیاژ برای مقابله با زنگ آهن</p>
<p dir="rtl">· استفاده از ممانعت کننده های شیمیایی</p>
<p dir="rtl">· خشک نگه داشتن فلز و ...</p>
<p dir="rtl">رنگ آمیزی فلز: یکی از ساده ترین روش های جلوگیری از زنگ زدایی، رنگ آمیزی بر روی فلز است که می تواند از رسیدن رطوبت به سطح فلز جلوگیری به عمل آورد؛ البته گفتنی است نمی تواند این روش به طور کامل جلوی این موضوع را بگیرد. رنگ باید به طور کامل به فلز بچسبد یا به زبان ساده بر روی فلز بخوابد؛ پس به رنگ مورد استفاده توجه کافی داشته باشید. اگر فولاد مورد نظر بیشتر در معرض رطوبت و آلاینده ها ست باید از رنگ روغنی استفاده کنید.</p>
<p dir="rtl">روغن کاری فلز: روغن نه تنها قطعات فلزی را روان می کند بلکه اجازه می دهد قطعه با اصطکاک کمتری حرکت کند بنابراین یک سد محافظ در برابر زنگ زدگی است. نحوه کار روغن برای زنگ زدگی به این صورت است که با وجود روغن بر روی سطح فلز، رطوبت نمی تواند با آهن موجود واکنش نشان بدهد و سبب زنگ زدگی گردد. این روش کاملاً ساده است ولی یک روش کاملاً مطمئن برای جلوگیری از زنگ زدایی نیست و روغن کاری باید به طور مکرر انجام گیرد که ممکن است زمان و انرژی زیادی ببرد.</p>
<p dir="rtl">آبکاری فلز: یک لایه پوشش محافظ بر روی سطح فلز قرار می دهند تا از زنگ زدن جلوگیری کند؛ لایه پوشش علاوه بر جلوگیری از زنگ زدگی می تواند به زیبایی فلز هم کمک زیادی بکند. در زیر انواع آبکاری ها معرفی شده اند:</p>
<p dir="rtl">· آبکاری الکتریکی: که با این روش یک لایه نازک و یکنواخت از فلز کروم یا نیکل با استفاده از حمام الکترولیت بر روی فلز زیر لایه قرار می گیرد و سطح ماده را تغییر می دهد. در آبکاری با برق از جریان الکتریکی برای حل کردن یونها با بار مثبت در محلول شیمیایی استفاده می کنند.</p>
<p dir="rtl">· آبکاری مکانیکی: در این روش فلز پودری به فلز زیر لایه، جوش سرد داده می شود.</p>
<p dir="rtl">· الکترولس: یک فلز همانند نیکل یا کبالت که فلز پوششی هستند با استفاده از یک واکنش غیر الکتریکی بر روی فلز زیر لایه قرار می گیرد.</p>
<p dir="rtl">· غوطه وری داغ: ساده ترین روش آبکاری است که فلز را در یک حمام مذاب از فلز محافظ غوطه ور می کنند. همانند فرایند گالوانیزاسیون که در حمام مذاب فلز روی صورت می گیرد.</p>
<p dir="rtl">استفاده از پوشش های فدا شونده (حفاظت کاتد و آند): در این روش با تبدیل فولاد به کاتد یک سلول الکتروشیمیایی ایجاد می شود همانند پوشش فولاد با روی یا همان گالوانیزاسیون.</p>
<p dir="rtl">در حفاظت آند، با تبدیل فولاد به آند، یک سلول الکتروشیمیایی ایجاد می شود. بهترین کار در حفاظت آند، پوشش فولاد با یک فلز است که کمتر فعال باشد همانند فلز قلع؛ تا زمانی که پوشش این فلز بر روی فولاد باشد، فولاد در امان است و از آن محافظت می شود.</p>
<p dir="rtl">استفاده از فولاد ضد زنگ آهن: آلیاژهای فولاد های ضد زنگ به دلیل داشتن مقدار زیادی کروم در ترکیبات خود در برابر زنگ زدگی مقاوم عمل می کنند؛ به این صورت که کروم موجود در آلیاژ فولاد ضد زنگ به سرعت اکسید می شود و یک لایه محافظ برای لایه های زیرین ایجاد می کند و مانع رسیدن اکسیژن به فولاد زیرین می گردد.</p>
<p dir="rtl">تعمیر و نگه داری درست از فولاد: هرگونه زنگ زدگی بر روی سطح فلز مشاهده کردید باید آن را برطرف نمایید و پس از آن با استفاده از پوشش دهنده ها آن را برای جلوگیری از اکسیداسیون بیشتر بپوشانید.</p>
<p dir="rtl">خشک و تمیز نگه داشتن فولاد: پاک کردن فلزات آهنی و خشک نگه داشتن آن ها سبب می گردد تا حد امکان از زنگ زدگی جلوگیری شود. دلیل اینکه گفته می شود فلز باید تمیز باشد این است که هر نوع کثیفی بر روی آن اعم از گرد و غبار می تواند آب یا رطوبت را به مدت بیشتری بر روی فلز نگه دارد.</p>
<p dir="rtl">انبار و نگه داری صحیح از آهن: بهترین راه برای جلوگیری از اکسید آهن، دور نگه داشتن آن از محیط های مرطوب، بالاتر از زمین و دور نگه داشتن از مواد خورنده می باشد.</p>
<p dir="rtl">بازدارنده ها برای جلوگیری از زنگ زدگی: ممانعت کننده ها مواد شیمیایی هستند که زمانی که در غلظت های پایین استفاده می شوند بدون تغییر محیط می توانند واکنش های الکتروشیمیایی که موجب زنگ زدگی و خوردگی فولاد می شود را سرکوب کنند. بازدارنده ها یا ممانعت کننده های شیمیایی به صورت جامد، مایع و گاز موجودند.</p>
<p dir="rtl">کلام آخر</p>
<p dir="rtl">زنگ آهن و فولاد یک پدیده مخرب شایع در محصولات فولادی است که این پدیده منجر به تشکیل یک لایه از اکسید آهن، پوسته پوسته شدن و تغییر رنگ فولاد به قهوه ای و قرمز می باشد. آثار مخرب این پدیده موجب کاهش سطح ایمنی سازه و در نهایت تخریب ناگهانی آن می گردد بنابراین جلوگیری از زنگ زدگی آهن اهمیت بسیاری در صنعت های مختلف دارد. در این مقاله به مهمترین روش های جلوگیری از این پدیده همانند آبکاری فلزات، گالوانیزاسیون و ... اشاره شد.</p>
