فلزات، امروزه یکی از پرکاربردترین مواد اولیه در صنایع مختلف به حساب میآیند. محصولات فولادی به عنوان یکی از انواع آلیاژی فلز آهن موارد استفادهی گوناگونی در صنایع مختلف مانند صنایع پزشکی، تولیدی، حملونقل و ساختوساز دارند. پس از فلز آهن، مس و آلومینیوم و آلیاژهای متشکل از آنها در جایگاه بعدی پرکاربردترین فلزات جهان قرار میگیرند. با ظهور تکنولوژیهای جدید، فلزات در علم پزشکی کاربردهای نوینی پیدا کردهاند که قبلا به هیچ وجه قابل تصور نبود. امروزه از فلزات در شاخههای مختلف علوم پزشکی مثل قلبی عروقی، داندانپزشکی و ارتوپدی استفاده میشود و ایمپلنتهای عصبی-عضلانی یکی از مهمترین کاربرد فلزات در پزشکی محسوب میشود. همچنین فلزات رساناهای خوبی نیز هستند و به همین علت از آنها در وسایل پزشکی که از لحاظ عصبی تحریککننده هستند هم استفاده میشود. در ادامه این مقاله به کاربردهای نوظهور و متنوع فلزات آهن، مس و آلومینیوم در صنعت داروسازی و پزشکی خواهیم پرداخت.
تصویر شماره 1- کاربرد فلزات در پزشکی
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- کاربرد استنلس استیل در ساخت ابزارآلات پزشکی
- قیمت آهن، آلومینیوم و مس
- کاربرد آلومینیوم در ساخت تجهیزات پزشکی
- از کدام فلز برای روکش قرص استفاده می شود؟
- کاربرد فلزات در دندانپزشکی
- از کدام فلز در ساخت ماشینآلات داروسازی استفاده می شود؟
کاربرد استنلس استیل در ساخت ابزارآلات پزشکی
استنلس استیل (stainless steel) نوعی فولاد آلیاژی از فلز آهن است که خاصیت ضد زنگ دارد و روش تولید آسانی دارد. این فولاد ضد زنگ به راحتی خورده نشده و زنگ نمیزند، به همین دلیل در صنعت و در موقعیتهایی که به مقاومت بالا در برابر زنگزدگی نیاز است به وفور مورد استفاده قرار میگیرد. همینطور سازگاری زیستی مطلوبی دارد و در برابر شکست و نیروی فشار وارده مقاومت خوبی از خود بروز میدهد. پزشکان و پرستاران در اتاق عمل و حین عملهای جراحی معمولا از ابزارآلاتی که جنس آنها استنلس استیل است استفاده میکنند زیرا این فلز در محیط بدن و با وجود مواد شیمیایی و حلالهای مختلف دچار تغییر و دگرگونی نمیشود و بنابراین سلامت بیمار به خطر نمیافتد. وجود کروم در استنلس استیل خاصیت استریل به آن بخشیده و وجود نیکل کیفیت سطح آن از نظر صاف و صیقلی بودن را ارتقاء میدهد. ممکن است بعضی بدنها به عنصر نیکل موجود در استنلس استیل حساسیت نشان بدهند به همین دلیل از این فلز بیشتر در ابزارآلات پزشکی استفاده میشود که موقتا با بدن بیمار در تماس هستند و کمتر به عنوان ایمپلنتهای طولانیمدت در بدن بیمار به کار میرود. به همین دلیل در صنایع پزشکی از استنلس استیل در ساخت و تولید سیمهای ارتودنسی، سینک، پیچ، پلیت، پروتز، فیکساتور استخوانی، دریچهی مصنوعی قلب، سوزن و سرنگ پزشکی نیز استفاده میشود. استنلس استیلها به خاطر خاصیت برندگیای که دارند جهت ساخت ابزار جراحی برنده مانند چاقو، قیچی و... نیز مورد استفاده قرار میگیرند. قیمت استنلس استیل به خاطر مرغوبیت، کیفیت و قابلیتهای بالای آن بیشتر از فولاد کربنی ساده است و در نتیجه ابزارهای جراحی که دقت زیادی نیز دارند معمولا قیمت بالایی هم دارند. مهمترین گرید فولادی استفاده شده در لوازم پزشکی، استنلس استیل 304 و استنلس استیل 304L است اما علاوه بر آن از فولادهای ضد زنگ مارتنزیتی و آستنیتی نیز در کاربردهای پزشکی استفاده میشود.
تصویر شماره 2 – کاربرد استنلس استیل در پزشکی
بیشتر بخوانید: آیا ایران استیل تولید میکند؟
قیمت آهن، آلومینیوم و مس
معمولا به دنبال نوسانات ارزی و شرایط اقتصادی-سیاسی کشور قیمت آهن، آلومینیوم و مس نیز با نوسانات زیادی همراه است. بنابراین در این بازار پرالتهاب اطلاع از روند تغییرات قیمتی فلزات و محصولات فولادی از اهمیت بیشتری برخوردار است. شما همواره برای اطلاع از قیمت روز فلزات و مقاطع فولادی مختلف میتوانید به سایت مدیران آهن مراجعه کرده و یا با شمارهی 03134155 تماس حاصل نمایید تا کارشناسان ما بهترین زمان خرید و مناسبترین قیمت ممکن را به شما پیشنهاد دهند. در بازار فلزات معمولا قیمت آلومینیوم و مس بیشتر از قیمت آهنآلات است و توجه به معاملات بورسی این فلزات و بررسی قیمت معاملاتی در بورس اطلاعات مفیدی دربارهی قیمت بازار به مشتری و خریدار میدهد.
کاربرد آلومینیوم در ساخت تجهیزات پزشکی
آلومینیوم نیز یکی از فلزات پراستفاده در ساخت و تولید تجهیزات و لوازم پزشکی است. خصوصیات برجستهی آلومینیوم مانند شکلپذیری، سبکی، استحکام، قابلیت بازیافت، زیبایی و براق بودن این فلز را نسبت به فلزات دیگر کاملا متمایز کرده و در عرصهی پزشکی و سلامت به صورت فراوان از آن استفاده میشود. مقاطع آلومینیومی مختلف مخصوصا ورق آلومینیومی در ساخت و تولید ویلچر، واکر، برانکارد، صندلی دندانپزشکی، تخت بیمارستانی و همینطور بدنهی تجهیزاتی مثل بدنهی دستگاه اشعه ایکس و دستگاه دیالیز کاربرد دارد. قیمت آلومینیوم از قیمت فولاد و سایر آهنآلات بیشتر است و یکی از دلایل بالا بودن قیمت تجهیزات پزشکی به دلیل وجود فلز آلومینیوم در آنهاست. به دلیل وجود آلومینیوم و سایر فلزات ارزشمند در تجهیزات و لوازمآلات پزشکی بازیافت تجهیزات و ابزارآلات پزشکی و خرید و فروش ضایعات بیمارستانی تجارت پرسودی به حساب میآید.
تصویر شماره 3 – کاربرد فلز آلومینیم در پزشکی
بیشتر بخوانید: انواع آهن آلات
از کدام فلز برای روکش قرص استفاده می شود؟
در داروسازی برای ساخت روکش قرصها و بستهبندی ورقههای کپسولهای دارویی نیز از فلز آلومینیوم استفاده میشود. فلز آلومینیوم در بستهبندی دارویی به عنوان محافظ داروها در برابر تغییر خواص فیزیکی مثل تغییر در رنگ، بو و مزه عمل میکند. این روکش که عمدتا از جنس فویل آلومینیومی است با هدف محافظت از مواد ناپایدار داخل داروها و جلوگیری از اکسیدشدن آنها تولید شده و در بستهبندی قرصها، کپسولها، پودرها، لوسیونها، کرمها و مایعات دارویی مورد استفاده قرار میگیرند. فویل آلومینیومی در عین حال که نازک، ظریف و چشمنواز است اما عایق و محافظ خوبی در برابر نور، رطوبت، میکروارگانیسمها و باکتریها به حساب میآید و در صنعت بستهبندی مخصوصا بستهبندی مواد غذایی به وفور از آن استفاده میشود.
تصویر شماره 4 – کاربرد فلز آلومینیوم در بستهبندی دارو
کاربرد فلزات در دندانپزشکی
دندانپزشکی عصر جدید پیشرفت چشمگیری نسبت به گذشته داشته و دندانپزشکان امروزی از روشهای نوینی مانند عمل ایمپلنت بر روی بیماران خود استفاده میکنند. به کاشت درونی مادهای خارجی در بدن فرد بیمار ایمپلنت گفته میشود و استفاده از ایمپلنتها در دندانپزشکی با هدف جایگزین کردن دندان پروتزی به جای دندان طبیعی ناسالم رواج زیادی دارد. از دیگر کاربردهای مهم فلزات در دندانپزشکی میتوان به استفاده از آنها در ساخت و تولید همین ایمپلنتها اشاره کرد. در گذشته جنس ایمپلنتها استیل استنلس یا فولاد ضد زنگ بود اما امروزه ایمپلنتها را از فلز تیتانیوم که خصوصیات مناسبتری دارد میسازند. اگر چه بیشترین کاربرد ایمپلنتها در دندانپزشکی است اما ایمپلنتها در سایر حوزههای دیگر پزشکی نیز کاربرد دارند.
تصویر شماره 5 – کاربرد فلزات در دندانپزشکی به عنوان ایمپلنت
بیشتر بخوانید: نکاتی در مورد آبکاری فلزات
از کدام فلز در ساخت ماشینآلات داروسازی استفاده می شود؟
هر دارویی که شما استفاده کردهاید و یا در داروخانه میبینید با استفاده از دستگاهها و تجهیزات فلزی پیشرفتهی امروزی تولید شده است که از طریق آزمایشات متعددی عملکرد مطلوب آنها در ساخت دارو تایید شده است. در داروسازی ماشینآلات فولادی بسیاری، از ساخت گرفته تا پرکردن قرص، کپسول و همچنین بستهبندی و ضدعفونی کردن آنها مورد استفاده قرار میگیرند. ماشینآلات داروسازی به علت آنکه به طور مستقیم با سلامتی انسان سروکار دارند از دقت بالای اندازهگیری و استانداردهای بالای بهداشتی برخوردارند و معمولا نیمه اتوماتیک و یا تمام اتوماتیک هستند. فلزات مختلفی همچون آهن، استنلس استیل، آلومینیوم و.... در ساخت تجهیزات داروسازی به کار میروند و به دلیل اینکه این ماشینآلات دقیق، اتوماتیک و استریلیزه هستند از قیمت بالایی نیز برخوردارند. مهمترین ماشینآلات داروسازی عبارتند از:
- دستگاه پرکن
- دستگاه قرصساز
- دستگاه پرکن مایع
- دستگاه فیلین و سیلینگ آمپول
- دستگاه بستهبندی دارویی
تصویر شماره 6 – ماشینآلات داروسازی