یکی از روش هایی که از آن برای برش طیف وسیعی از فلزات از آلومینیوم گرفته تا فولاد های بسیار سخت می توان استفاده کرد تکنولوژی وایرکات (Wirecut) است. به کمک وایرکات می توان برش هایی با دقت میکرون در قطعات فلزی ایجاد کرد که برای تولید قطعات کوچک و حساس از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تصویر شماره ۱ - برش وایرکات
وایرکات چیست و اساس کار آن چگونه است؟
وایرکات نوعی ماشین است که از طریق تخلیه الکتریکی اقدام به برش قطعات می کند. در این روش از یک سیم نازک به ضخامت ۲۵ میکرون استفاده می شود که درون یک مایع دی الکتریک قرار گرفته است و برش های بسیار دقیقی را روی فلز به وجود می آورد.
از آنجا که برای برش به کمک وایرکات از تخلیه الکتریکی استفاده می شود این روش زیر مجموعه ای از روش های ماشین کاری EMD یا ماشین کاری تخلیه الکتریکی به شمار می آید.
آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
- تاریخچه EDM
- وایرکات چگونه کار می کند؟
- مزایا و معایب وایرکات
- جنس سیم وایرکات
- تولیدکنندگان مطرح دستگاه وایرکات
تاریخچه EDM
دسته ای فرایندهای ماشین کاری که با عنوان تخلیه الکتریکی شناخته می شوند (Electrical Discharge Machining) برای نخستین بار در سال ۱۷۷۰ و با مشاهدات شخصی به نام جوزف پریستلی آغاز شد. او در طی مجموعه ای از آزمایشها مشاهده کرد که تخلیه ای الکتریکی باعث برداشته شدن مواد از سطح الکترودها می شود که به این فرانید فرسایش تخلیه الکتریکی (electro-dischare erosion) نیز گفته می شود.
در دهه ۴۰ میلادی دو محقق از کشور شوروی فرایند ماشینکاری تخلیه الکتریکی را توسعه دادند و پایه و اساس EDM را بنیانگذاری کردند.
وایرکات چگونه کار می کند؟
اساس کار وایرکات چندان پیچیده نیست. دستگاه وایرکات از یک سیم نازک به ضخامت ۲۵ میکرون درون آب مقطر تشکیل شده است. انرژی ترمو الکتریک یک جرقه ی سریع بین قطعه کار و سیم ایجاد می کند. حرارت ایجاد شده توسط این جرقه بسیار بالا و بین ۸۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ درجه سانتیگراد است. این دما می تواند هر ماده ی جامدی در سطح زمین را ذوب و تبخیر کند. از آنجا که عمل ذوب داخل مایع دی الکتریک انجام می شود به سرعت خنک کاری و شسته می شود.
جرقه ایجاد شده بسیار دقیق، موضعی و قابل کنترل است و فقط روی سطح ماده تاثیر دارد. فرایند EDM معمولاد بر روی عملیات حرارتی زیر سطح تاثیر نمی گذارد.
از ویژگی های منحصر به فرد وایرکات می توان به عدم تماس سیم و قطعه کار اشاره کرد که باعث افزایش دقت و کاهش خطای ابزار می شود.
تصویر شماره ۲ - دستگاه وایرکات CHARMILLES
مزایا و معایب وایرکات
وایرکات نیز مانند هر روش دیگری از مزایا و معایبی برخودار است که بهتر است پیش از استفاده با آنها آشنایی داشته باشیم.
معایب وایرکات
- قیمت دستگاه وایر کات بالاست.
- دستگاه وایرکات هزینه نگهداری و تعمیر بالایی دارد.
- حساسیت قطعات دستگاه وایرکات بالاست و کوچکترین اهمال و اشتباه اپراتور می تواند ضررهای مالی سنگینی ایجاد کند.
- در هنگام برش امکان دید مستقیم قطعه کار وجود ندارد.
- مصرف برق دستگاه وایرکات زیاد است.
- سرعت این دستگاه پایین است و با افزایش ضخامت قطعه سرعت آن به صورت تصاعدی نیز کاهش می یابد.
- دستگاه وایرکات تنها قادر به برش قعطات رساناست و قطعات نارسانا را نمی تواند برش دهد.
- برای شروع برشکاری باید ابتدا سیم را درون قطع کار رد کنیم به همین جهت لازم است تا یک سوراخ درون آن ایجاد کرد. برای انجام این کار نیز به یک ابزار دیگر به نام Super drill نیاز است که یک سواخ کوچک درون قطع کار ایجاد کند.
- نیاز به نیروی اپراتور بسیار حرفه ای و آموزش دیده دارد.
مزایایی وایرکات
- وایرکات نیازی به ساخت ابزار ندارد.
- در این روش نیروهای ماشین کاری وجود ندارد.
- تنش های بسیار کمی در قطعه کار ایجاد می شود.
- دقت آن بسیار بالاست
- کیفیت سطح ایجاد شده بسیار بالاست
جنس سیم وایرکات
سیم های مورد استفاده در وایرکات می توانند از جنس برنج و یا فولاد باشند. سیم های برنجی به دلیل هدایت الکتریکی بالا، استحکام کشش و فرم دهی زیاد از کاربرد بیشتری برخوردارند.
تصویر شماره ۳ - سیم برنجی دستگاه وایرکات
تولیدکنندگان مطرح دستگاه وایرکات
از مهمترین کشورهایی که اقدام به ساخت دستگاه وایرکات می کنند می توان سوئیس، ژاپن و اسپانیا را نام برد. البته در سال های اخیر برخی کشورهای دیگر مانند تایوان و چین نیز اقدام به تولید دستگاه های وایرکات نموده اند.
در کشور ما می توان تمامی برندهای دستگاه وایرکات را یافت اما در سال های اخیر به دلیل تحریم ها بیشتر شاهد واردات دستگاه های چینی هستیم.
از بین برندهای مختلفی که در ایران استفاده می شود برند سوئیسی CHARMILLES به دلیل سادگی، کارایی بالا، سهولت تعمیر و در دسترس بودن قطعات از محبوبیت بیشتری برخوردار است.
هر چند با توجه به افزایش قیمت دلار و تحریم ها در سال های اخیر برندهای اروپایی کمتر در دسترس صنعتگران قرار دارند.