معرفی جامع تیرآهن لانه زنبوری
تیرآهن لانه زنبوری به دلیل شباهت ظاهری که به لانه زنبور دارد به این نام شناخته می شود. ویژگی مشترک تیرهای لانه زنبوری حفره هایی ست که در جان این تیرآهن قرار داده شده است. این حفره ها غالبا به صورت شش ضلعی هستند هر چند می توانند به صورت دایره نیز باشند.
برای ساخت تیرهای لانه زنبوری، ابتدا الگوی مشخصی روی جان تیر پیاده شده و سپس مقطع تیر برش داده می شود و به دو قسمت تقسیم می شود. در انتها لبه های دو قسمت برش خورده روی یکدیگر قرار میگیرند و با جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند. به این ترتیب حفره هایی در جان تیر ایجاد می شود.
هدف از ساخت تیرآهن های لانه زنبوری
پس از جنگ جهانی دوم مهندسین با کمبود منابع فولاد روبرو شدند به همین برای ساخت تیرهایی با قدرت بیشتر و وزن کمتر از تیرآهن های لانه زنبوری استفاده کردند. با تبدیل کردن تیرهای معمولی به تیرهای لانه زنبوری، ممان اینرسی تیر بالا رفته و مقاومت خمشی آن افزایش می یابد. از طرفی تیرهای لانه زنبوری امکان عبور لوله و تاسیسات را از میان خودشان به سادگی فراهم می کنند. همچنین به دلیل وزن پایینتر وزن مرده سازه کاهش می یابد و در نتیجه بار کمتری به سایر قسمت های اصلی ساختمان وارد می شود. موارد ذکر شده از جمله دلایلی هستند که طراحان را ترغیب به استفاده از تیرهای لانه زنبوری می کند. اما در هنگام استفاده از این تیرها باید به معایب آن ها نیز توجه داشت. این تیرها ضریب ایمنی کمتری در با مقایسه با سایر تیرهای فولادی دارند. در صورت اعمال بار بیش از حد روی تیر امکان لهیدگی جان در بخش های برش خورده وجود دارد. هر جند این عیب می تواند از طریق تقویت کردن تیرآهن بر طرف شود.
کاربرد تیر آهن لانه زنبوری
هدف از ساخت تیر لانه زنبوری این است که با وزن کمتر و خیز نسبتا کم بتواند لنگر خمشی بیشتری را در مقایسه با تیر نورد شده تحمل کند. اما این تیرها با محدودیت هایی نیز همراه هستند. تیر لانه زنبوری به دلیل ضعف شدید در ظرفیت برشی در مبحث 10 مقررات ملی ساختمان استفاده از تیرهای لانه زنبوری در المان های اصلی باربر جانبی ساختمان در قاب های خمشی و همچنین در دهانه های مهاربندی شده با هر نوع مهاربندی همگرا یا واگرا و کلیه دهانه هایی که در مسیر انتقال نیروی زلزله به پایه ساختمان مشارکت دارند مجاز نیست.
از تیرآهن لانه زنبوری در اغلب سازه های فولادی استفاده می شود. در مواردی که نیاز به وزن کم و مقاومت خمشی بالا باشد کاربرد این نوع تیر بسیار متداول است. نکته ای که در موقع طراحی و کاربرد این تیرها باید به آن توجه داشت مقاومت برشی کم آن هاست به همین دلیل نباید در بخش هایی که تحت نیروی برشی زیاد قرار دارند استفاده شوند. در ساختمان ها تیرهای لانه زنبوری اغلب در قاب خمشی کاربرد دارند.
تصویر شماره 1 - کاربرد تیر آهن لانه زنبوری
تقویت تیرآهن لانه زنبوری
وجود حفره هایی در جان تیرآهن باعث ایجاد ضعف هایی در آن می شود که مهمترین آن احتمال تنش های خمشی و پیچشی در محل تکیه گاه های لبه های جوش جان است. برای رفع این مشکل تقویت تیرهای لانه زنبوری الزامی ست. عمل مقاومسازی تیرها به دو طریق می تواند انجام شود.
-
استفاده از ورق
در تیرهای لانه زنبوری علاوه بر تنش های خمشی اصلی، در نتیجه برش در مقطع گاهی تنش هایی ایجاد می شود که از تنش های خمشی اصلی در تیر نیز بزرگتر هستند. این تنش ها می توانند کارایی تیر را تا حد زیادی کاهش دهند. برای مقابله با این مشکل می توان محل حفره ها را به خصوص زمانی که تیر به صورت یکسره استفاده می شود در محل اتصال با ورق پر کرد و به این وسیله تا حد زیادی تیر را تقویت کرد.
-
استفاده از بتن و فولاد
تیرآهن های لانه زنبوری به دلیل وجود حفره هایی در جان خود در برابر خمش های ثانویه و مقاومت برشی آسیب پذیرتر است. یکی از روش هایی که برای تقویت تیرآهن و کاهش عیوب آن به کار برده می شود تقویت آن با استفاده از بتن است. بتن اثرات زیادی روی تیر آهن دارد و بسیاری از عیوب آن را برطرف می کند.
در اوایل قرن بیستم از پوشش بتن تنها برای افزایش مقاومت فولاد در برابر آتشسوزی استفاده می شد. به این صورت که پوششی از بتن در اطراف فولاد قرار داده می شد تا از آن در برابر حرارت زیاد محافظت کند. در آن زمان سایر تاثیرات بتن و فولاد بر یکدیگر چندان مورد توجه نبود.
اما در ایران اغلب از تیرهای لانه زنبوری برای دفن در بتن استفاده می شود. به این صورت که تیرآهن لانه زنبوری در بتن دفن می شود و به عنوان تیرحمال در سقف های با سیستم تیرچه بلوک مورد استفاده قرار میگیرد. این روش بیشتر در ایران مورد استفاده قرار میگیرد.