تعریف وال پست
وال پست که معمولا از نبشی ساخته می شود همانند یک ساپورت عمودی یا افقی در دیوار عمل می نماید. وظیفه اصلی وال پست توزیع صحیح نیروهای وارد بر دیوار می باشد. نیروهایی از قبیل نیروهای ناشی از وزش باد و همچنین نیروی وارده بر دیوار بر اثر زلزله. وال پست توزیع نیروها را به نحوی انجام می دهم که نیروها مستقیم بر ستون های اصلی ساختمان وارد گردد و دیوار در امان بماند. در واقع وال پست باعث می گردد دیوار ساختمان در مقابل نیروهای وارده به صورت یکپارچه عمل کند. برای ساخت وال پست از نبشی آهنی استفاده می نمایند. نبشی آهنی به عنوان یکی از پروفیل های ساختمانی که برای ساخت فریم ها و قابل ها قابلیت مناسبی دارد بهترین گزینه برای ساخت وال پست به حساب می آید. البته در ساخت وال پست از قوطی پروفیل ساختمانی نیز بهره می گیرند ولی به دلیل اینکه وال پست ها به شکل قاب ساخته می شوند کاربرد نبشی در وال پست بیشتر و معروف تر می باشد.
تصویر شماره 1 – استفاده از نبشی به صورت افقی و قائم در وال پست
دلایل ساخت وال پست
اگر در هنگام ساخت دیوار های ساختمان، اتصال مناسبی بین دیوار با اعضای اصلی سازه نظیر ستونها نباشد، در هنگامی که دیورا در معرض نیرویی مازاد بر بارهای وارده بر آن قرار گیرد، توزیع نیرو باعث تخریب دیوار می گردد. گاهی میزان این تخریب می تواند علاوه بر ضرر مالی به آسیب های جانی نیز ختم شود. از این رو مهندسین طراح ساختمان راههایی را برای جلوگیری از چنین آسیبی به ساختمان بررسی نموده اند. یکی از این راهها ساخت وال پست می باشد. بنابراین مهم ترین دلیل ساخت وال پست را می توان مقاوم سازی ساختمان در نظر گرفت.
اجزاء تشکیل دهنده وال پست
وال پست می تواند از جنس ها متفاوتی ساخته شود. استفاده از چوب در جهت مقاوم سازی ساختمان به نوعی منسوخ شده است اما باید توجه داشت وال پست های ابتدایی به صورت چوبی ساخته می شدند. همچنین وال پست ها را می توان به صورت بتنی طراحی نمود. البته منظور بتن مسلح است. برای ساخت وال پست از جنس بتن مسلح نیز ابتدا قابهایی را به وسیله نبشی می سازند و سپس اقدام به ساخت وال پست جهت نصب در دیوار ساختمان بهره می برند. اما وال پست فلزی بیشترین کاربرد در طراحی و مهندسی را دارد. وال پست فلزی می بایست قابلیت اتصال از دو سمت را در دیوار داشته باشد. بهترین گزینه برای تولید وال پست نبشی آهنی می باشد که در ادامه این مقاله به جزییات آن نیز خواهیم پرداخت. وال پست علاوه بر نبشی می تواند از قوطی فلزی نیز ساخته شود. پروفیل های ساختمانی ، قوطی 40x40 و یا قوطی 60x60 با ضخامت های 2.5 یا 3 میلیمتر بهترین گزینه ها برای این کار می باشد. گاهی امکان اتصال وال پست به طور مستقیم در ستونهای اصلی ساختمان وجود ندارد که در این صورت از تسمه آهنی برای محکم نمودن وال پست بهره میگیرند.
تصویر شماره 2 - اجرای متعدد وال پست در یک ساختمان
مرجع استاندارد وال پست
آیین نامه 2800 ایران از جمله مهم ترین آیین نامه های ساختمانی می باشد که مهندسین عمران با آن سر و کار دارند. دلیل اصلی شکل گیری این استاندارد فجایع حاصل از زلزله در ساختمان ها بوده است. زلزله پدیده ای طبیعی است که در طول تاریخ حیات بشر بارها انسان را به وحشت انداخته و باعث تخریب شهرها و روستاها شده است. برای جلوگیری از مخاطرات ناشی از وقوع زلزله در ساختمان استاندارد 2800 ملی ایران تولید شد و با گذشت چند سال تغییراتی در آن بوجود آمد. بازنگری در این استاندارد همانند دیگر استاندارد ها هر پنج سال یک بار انجام می شود.
تصویر شماره 3 – صفحه روی جلد استاندارد 2800 ملی ایران
انواع وال پست
به طور کلی می توان وال پست را از نظر نحوه ی نصب به سه دسته عمده تقسیم نمود:
-
وال پست افقی
در مواردی بخش هایی از سازه می بایست به عنوان تکیه گاه وال پست قرار گیرند به نحوی واقع شده است که برای نصب وال پست بهتر است آن را به حالت افقی قرار داد. باید این نکته را در نظر گرفت که وال پست عموما برای عضوهایی از ساختمان به کار می رود که عمودی هستند، اما خود وال پست می تواند به صورتی تعبیه گردد که حالت افقی داشته باشد. گاهی برای نصب وال پست افقی از تسمه به عنوان محکم تر نمودن وال پست استفاده می کنند. در این موارد نبشی وال پست که به صورت قاب ساخته شده است را به تسمه جوشکاری نموده و تسمه را دور ستون اصلی مورد استفاده در وال پست می چرخانند. با اینکار در ستون تخریب کمتری صورت می گیرد و وال پست نیز با استحکام بیشتری نصب می گردد.
-
وال پست عمودی
گاهی مهندس طراح در تحلیل بارهای وارده بر دیوار ساختمان به این نتیجه می رسند که بارهای خمشی در دیوار بر دیگر انواع بارهای وارده غلبه دارند. در این حالت توصیه اکید می گردد که وال پست به صورت عمودی نسب گردد. وال پست در این موقعیت طوری قرار می گیرد که نقاطی که می بایست در سازه اصلی نصب گردد، در بالا و پایین وال پست واقع شوند. شکل ظاهری وال پست افقی و عمودی می تواند مشابه یکدیگر باشد اما باید توجه داشت در وال پست عمودی یا قائم معمولا ضخامت کل دیوار پوشش داده می شود.
-
وال پست ترکیبی
در مواردیکه چندین وال پست در کنار هم طراحی گردد، قرار گرفتن وال پست افقی و وال پست قائم در دیوار امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. ساختمان های بسیار بلند و همچنین ساختمان هایی که در مناطق زلزله خیز و مناطقی با وزش بادهای زیاد، بیش از هر چیز با استفاده از وال پست هایی که هم به صورت قائم و هم به صورت افقی نصب شده اند ایمن می گردند.
نکات مهم در اجرای وال پست
-
نبشی وال پست
در صورتیکه پروفیل در نظر گرفته شده برای ساخت وال پست نبشی باشد، بهتر است در هنگام ساخت وال پست، دهانه ی آن یک سانتی متر بیش تر ضخامت دیوار مربوط در نظر گرفته شود. خصوصا در حالتی که استفاده از دو نبشی تاکید شده باشد. دلیل این کار قرار گرفتن تیغه کامل داخل قاب وال پست می باشد. همچنین در وال پست عمودی، می بایست یک متر به یک متر میلگرد 10 کاشته شود تا این میلگردهای آجدار همچون شاخک هایی قوطی و نبشی را به وال پست جوش دهند. این کار باعث افزایش استحکام اتصال بین تیغه و وال پست خواهد گردید. در صورت کار کردن میلگردها به صورتیکه گفته شد، در هنگام وارد شدن بارهای اضافی به دیوار، توزیع این نیروها به صورت یکپارچه تر انجام خواهد شد.
-
استفاده از یونولیت و پلاستوفوم در وال پست
در جاهایی که وال پست در مجاورت ستون قرار می گیرد، باید فاصله ای به اندازه حدود چهار الی پنج سانتیمتر را در نظر گرفت. این فاصله بین وال پست و ستون را می بایست از مصالح نرم مانند یونولیت یا پلاستوفوم پر کرد. این کار نیز باعث می گردد در صورت ورود نیروهایی مثل نیروی حاصل از زلزله یا وزش باد، نیرو به صورت معکوس از ستون به دیوار وارد نگردد.
-
اعمال رنگ بر نبشی وال پست
علاوه بر نبشی وال پست کلیه پروفیل ها و یا میلگرد مورد استفاده در ساخت و تکمیل وال پست می بایست با ضد زنگ و یا پرایمر کاملا پوشیده شود. در صورتیکه که این کار انجام نگردد نبشی به کار رفته در وال پست به راحتی در معرض زنگ زدگی قرار می گیرد و این موضوع با گذشت زمان باعث تضعیف بخش های از نبشی می گردد ،همچنین اکسید شدن آن می تواند تاثیرات مخربی در ظاهر دیوار پس از انجام نازک کاری بر جای گذارد.
