۴ روش وصله کردن میلگرد
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن
تاریخ انتشار: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱
مدت مطالعه: دقیقه
<p>همانطور که می دانید میلگرد های آجدار، در بازار به دو شکل کلاف و شاخه موجود می باشند که هر کدام دارای طول مشخص و استانداردی هستند. در زمان آرماتوربندی ساختمان، گاهی امکان استفاده از میلگرد های کلاف و شاخه ای با طول استاندارد کارخانه وجود ندارد بنابراین برای قابل استفاده شدن باید آن ها را برید و از طرفی گاهی حین استفاده در بتن برای تحمل نیروهای کششی و فشاری باید میلگرد ها به یکدیگر وصل شوند. در نتیجه اینجاست که وصله میلگرد ها اهمیت پیدا می کند؛ میلگرد ها به چند طریق اورلب، فورجینگ، روش مکانیکی و اتکایی بهم متصل می شوند که در این مقاله به معرفی کامل آن ها پرداخته شده است.</p>
<p> </p>
<h2 dir="rtl">چرا میلگرد را وصله می کنند؟</h2>
<p dir="rtl">میلگردها از اجزای بسیار مهم در سازه های بتنی هستند و از آن ها برای تقویت بتن استفاده می شود. بتن با وجود آنکه استحکام فشاری بسیار بالایی دارد و به خوبی نیروهای فشاری را تحمل می کند اما در برابر نیروهای کششی و خمشی ضعیف عمل می کند و به سرعت دچار ترک می شود. مهندسان برای رفع این عیب از فولاد کمک می گیرند. فولاد ماده ای با استحکام کششی بسیار بالاست و با استفاده از آن درون بتن می تواند تحمل بتن در برابر نیروهای کششی را تا حد قابل قبولی بالا ببرد.</p>
<p dir="rtl">امروزه کارخانه های بسیار زیادی در سراسر ایران در زمینه تولید میلگرد مشغول به فعالیت هستند و انواع میلگرد در گریدهای مختلف را تولید می کنند که نهایتاٌ در صنعت های مختلف از جمله صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند. اما همانطور که می‌دانید میلگردها در کارخانه عموماً با طول ۱۲ متر تولید می شوند که آن هم به دلیل کاهش هزینه های تولید و حمل نقل است. میلگردهای سفارش داده شده با طول ۱۲ متر از کارخانه به محل پروژه منتقل شده و سپس به طول مورد نیاز برش داده می شوند. حال فرض کنید که قصد داریم از میلگرد به صورت طولی برای ساختمانی با ارتفاع بلند استفاده کنیم یا طول یک میلگرد برش خورده را افزایش دهیم. در این موارد لازم است تا دو میلگرد به یکدیگر متصل شوند. اینجاست که نیاز به وصله کردن میلگردها پیش می آید.</p>
<p dir="rtl">اتصال مقطع میلگردها به یکدیگر و یا به اصطلاح وصله کردن آن ها از مسائلی ست که در زمان آرماتور بندی ساختمان بسیار باید به آن توجه کرد چرا که میلگردها در محل اتصال باید از استحکام کافی برخوردار باشند وگرنه در اثر نیروهای وارد شده دچار شکست شده و یا از هم جدا می شوند و ساختمان و ساکنان آن در معرض خطر جدی قرار می گیرند. بنابراین لازم است تا وصله کردن میلگرد با توجه به استانداردها و روش های مهندسی تدوین شده صورت پذیرد.</p>
<h2 dir="rtl">اهمیت وصله میلگرد ها به یکدیگر</h2>
<p dir="rtl">روش های وصله میلگرد به شیوه متخصصان شامل موارد زیر می باشد:</p>
<p dir="rtl">· وصله مکانیکی</p>
<p dir="rtl">· وصله پوششی</p>
<p dir="rtl">· وصله جوشی با قوس الکتریکی</p>
<p dir="rtl">· وصله جوشی تحت فشار با گاز</p>
<p dir="rtl">انتخاب یکی از روش های وصله میلگرد یکی از مهم ترین مراحل ساخت و ساز حین آرماتور بندی است زیرا قرار گیری صحیح میلگرد ها بر روی هم، سیم پیچی و لایه گذاری بتن بر روی آن ها به منظور ایجاد اتصال صحیح میلگرد ها به یکدیگر و انتقال بار و فشار های مکانیکی همانند کشش، پیچش و خمش از یک میلگرد فولادی به میلگرد دیگر، امری بسیار ضروری است. زیرا هدف استفاده از میلگرد در سازه، ایجاد استقامت کافی و تحمل نیروهای برشی و کشی است.</p>
<h2 dir="rtl">چطور نوع وصله میلگرد را انتخاب کنیم؟</h2>
<p dir="rtl">برای سهولت در انتخاب نوع وصله میلگرد ها باید ابتدا با انواع و کاربرد هر کدام آشنا شوید.</p>
<h3 dir="rtl">1- وصله پوششی میلگرد یا اورلب</h3>
<p dir="rtl">بیشترین نوع اتصال در آرماتوربندی سازه های بتنی همین نوع اتصال است. نحوه اتصال این روش به این صورت است که دو میلگرد در مجاورت یکدیگر در طول مشخصی بهم متصل می شوند. به طوری که دو میلگرد در کنار یکدیگر قرار می گیرند، طول میلگرد گفته می شود. نکته حائز اهمیت در اتصال پوششی، میزان همپوشانی یا اورلب میلگرد هاست که حتما باید طبق آیین نامه های موجود انجام گیرد تا اتصالی محکم و صحیح برقرار شود. در ضمن این نوع اتصال فقط برای اتصال میلگرد های با قطر کمتر از 36 میلی متر قابل استفاده است. پس به زبان ساده می توان گفت نتیجه حاصل از وصله پوششی، ایجاد پیوستگی مناسب بین بتن و میلگرد است که می تواند نیرو را به خوبی انتقال دهد؛ این پیوستگی حاصل شده، از عوامل زیر ایجاد می شود:</p>
<p dir="rtl">· اصطکاک بتن و میلگرد</p>
<p dir="rtl">· چسبندگی شیمیایی بین بتن و فولاد</p>
<p dir="rtl">· به دام افتادن فرورفتگی و برآمدگی های میلگرد آجدار در بتن</p>
<p dir="rtl">· مهار مکانیکی انتهای میلگرد</p>
<p dir="rtl"><img class="content-image" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="rebar coupling and overlap.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1651402888114-rebar%20coupling%20and%20overlap.jpg" alt="rebar coupling and overlap"></p>
<p dir="rtl" style="text-align: center;">تصویر شماره 1 - وصله ی اورلپ و کوپلینگ</p>
<p dir="rtl"> وصله پوششی را می توان به دو صورت وصله تماسی و غیر تماسی اجرا نمود که در زیر پیرامون نحوه کار هر کدام صحبت شده است.</p>
<p dir="rtl">وصله پوششی تماسی: این نوع وصله از نوع تماسی است یعنی اینکه مقاطع بهم متصل شده با هم در تماس هستند و به وسیله سیم مفتول بهم متصل می شوند.</p>
<p dir="rtl">وصله پوششی غیر تماسی: در این روش غیر تماسی، طول پوشش میلگرد ها، نوع و حتی عملکردشان متفاوت است که می تواند به صورت فشاری یا کششی باشد. لازم به ذکر است در این روش باید محل وصله با میلگرد های عرضی عمود بر میلگرد های وصل شونده، محصور شود.</p>
<h3 dir="rtl">نکات اجرایی وصله پوششی</h3>
<p dir="rtl">طبق آیین نامه ملی ایران، وصله پوششی باید با رعایت نکات زیر انجام گیرد:</p>
<p dir="rtl">· وصله پوششی برای گروهی از میلگرد ها مجاز نیست ولی هر یک از میلگرد ها را می توان جداگانه بهم متصل نمود. توجه کنید نواحی که میلگرد ها بهم متصل شده اند، نباید با هم همخوانی داشته باشند.</p>
<p dir="rtl">· طول پوشش هر دو میلگرد در گروه میلگرد ها باید بر اساس طول پوشش لازم برای هر یک از میلگرد ها تعیین شود.</p>
<p dir="rtl">· فاصله محور تا محور دو میلگرد که با وصله بهم متصل شده اند در اعضای خمشی نباید بیشتر از یک پنجم طول پوشش لازم و یا بیشتر از 150 میل باشد. توجه کنید در سایر اعضا هم فاصله ذکر شده نباید بیش تر از 5 برابر قطر میلگرد کوچک تر باشد.</p>
<h3 dir="rtl">معایب اورلپ کردن میلگردها</h3>
<ul>
<li dir="rtl">از مهمترین معایب وصله ی پوششی قابل اعتماد نبودن این وصله در مواجه با بارهای تناوبی ست. در اثر این بارها حول محدوده الاستیک نمی توان به اتصال دو میلگرد اعتماد کرد و با رفتن سایز میلگرد این عدم اطمینان بیشتر نیز می شود.</li>
<li dir="rtl">اتصال میلگردها از طریق اورلپ کردن نیاز به محاسبات زیادی دارد که زمان زیادی را از تیم محاسبات می گیرد.</li>
<li dir="rtl">قرار دادن طول های زیاد میلگرد روی یکدیگر از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه نیست و هزینه ها را افزایش می دهد.</li>
<li dir="rtl">با افزایش قطر میلگرد و یا کم شدن مقاومت بتن باید از اورلپ با طول های بیشتری استفاده کرد که طبیعتا هزینه را افزایش می دهد.</li>
<li dir="rtl">اتصال اورلپ به خودی خود استحکامی ندارد و آنچه به آن دوام می بخشد بتنی ست که آن را احاطه می کند. بنابراین اگر پوشش بتن در اطراف اتصال استحکام کافی نداشته باشد و یا کاور بتن از بین رود احتمال شکست اتصال اورلپ افزایش می یابد.</li>
<li dir="rtl">بدون وجود بتن در اطراف اتصال، این نوع از وصله کردن ارزشی نداشته و به سرعت بی اثر شده و در مسیر انتقال بار می شکند.</li>
</ul>
<h2 dir="rtl">2- وصله مکانیکی میلگرد یا کوپلر:</h2>
<p dir="rtl">وصله مکانیکی همانطور که از نامش مشخص است، با استفاده از وسایل مکانیکی خاص انجام می شود؛ به طور کلی وصله مکانیکی در شرایط زیر استفاده می شود:</p>
<p dir="rtl">· زمانی که قطر میلگرد ها بالا باشد و امکان استفاده از وصله پوششی فراهم نباشد.</p>
<p dir="rtl">· زمانی که فاصله بین میلگرد ها کم باشد.</p>
<p dir="rtl">· در بخش هایی همانند ستون ها که تحت تأثیر نیروی زیادی قرار داشته و در مقابل به حجم زیادی از میلگرد هم احتیاج دارند.</p>
<p dir="rtl">· برای میلگرد های پوشش دار با چسبندگی کم از این نوع وصله استفاده می شود.</p>
<p dir="rtl">· زمانی که طول میلگرد های انتظار 305 میل یا بیشتر باشد، استفاده از وصله مکانیکی معقول است.</p>
<h3 dir="rtl">انواع وصله مکانیکی</h3>
<p dir="rtl">· وصله مکانیکی کششی: این نوع وصله زمانی استفاده می شود که قرار است اجزای متصل شده توانایی مقاومت در برابر بار کششی را داشته باشند.</p>
<p dir="rtl">· وصله مکانیکی فشاری: نتیجه این اتصال، انتقال تنش فشاری به صورت راستا از یک میلگرد به میلگرد دیگر است.</p>
<p dir="rtl">· وصله مکانیکی کششی – فشاری: زمانی استفاده می شود که اتصال باید توانایی مقاومت بار کششی و فشاری را داشته باشد.</p>
<h3 dir="rtl">نکات اجرایی وصله مکانیکی</h3>
<p dir="rtl">· از کوپلرهای اتصال دهنده معمولاً در وصله های مکانیکی استفاده می شود که با نام کوپلر میلگرد هم شناخته شده می باشند. این قطعه در یک راستا و بدون منحرف شدن از مرکزیت به یکدیگر متصل شده و خیلی سبک تر از وصله های دیگر هستند.</p>
<p dir="rtl">· استفاده از وصله های مکانیکی زمانی معقول است که امکان استفاده از وصله پوششی را نداشته باشیم. به این صورت که اگر فاصله کافی برای قرارگیری وصله پوششی نباشد یا محل قرار گرفتن وصله ها به گونه ای باشد که قسمتی آن در سازه قرار گیرد، امکان را برای استفاده از وصله مکانیکی فراهم می آورد.</p>
<p dir="rtl">· در صورت رعایت الزامات آیین نامه برای وصله های پوششی، طول وصله افزایش پیدا می کند به همین دلیل در میلگرد های با قطر بالا یا میلگرد های پوشش دار با چسبندگی کم، بهتر است از وصله مکانیکی استفاده شود.</p>
<p dir="rtl">· زمانی که میلگرد های انتظار طول مناسب برای وصله پوششی نداشته باشند، از این نوع وصله استفاده می شود.</p>
<h2 dir="rtl">معرفی انواع کوپلر</h2>
<p dir="rtl">انواع مختلفی از کوپلرها وجود دارد که پر کاربرد ترین آن ها کوپلر استاندارد، کوپلر تبدیل، کوپلر پیچی، کوپلر انتهایی و کوپلر جوشی ست.</p>
<p dir="rtl">از کوپلر استاندارد برای اتصال میلگردهای با سایز یکسان استفاده می شود اما اگر بخواهیم دو میلگرد با قطرهای متفاوت را به یکدیگر کوپل کنیم باید از کوپلرهای تبدیل استفاده کنیم. این کوپلرها در دو طرف خود دارای دو سایز گوناگون هستند.</p>
<p dir="rtl">کوپلرهای پیچی درون خود رزوه ندارند بلکه میلگردها درون آن ها وارد شده و سپس به کمک پیچ هایی که روی آن قرار دارد در جای خود محکم می شوند.</p>
<p dir="rtl">و نهایتاً کوپلر انتهایی نوعی کوپلر است که به جای خم انتهای میلگرد به کار برده می شود.</p>
<p dir="rtl"><img class="content-image" style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" title="20mm-rebar-coupler-500x500.jpg" src="https://api.modiranparts.com/uploads/images/imgid1651402163444-20mm-rebar-coupler-500x500.jpg" alt="rebar-coupler"></p>
<p dir="rtl" style="text-align: center;">تصویر شماره 2 - کوپلینگ میلگرد</p>
<h2 dir="rtl">3- وصله جوشی یا فورجینگ میلگرد</h2>
<p dir="rtl">نحوه کار وصله جوشی از نامش مشخص است، یعنی میلگرد ها توسط جوش بهم متصل می شوند. برای ایجاد مقاومت و استحکام مورد نیاز سازه، نیاز است حین استفاده از این نوع وصله، قوانین و مقررات مربوط به جوشکاری رعایت شود و زمان استفاده از اتصال جوشی باید آن ها را مورد آزمایش جوش پذیری قرار دهیم. در این آزمایش قطعات و نمونه های بهم جوش داده شده، مورد آزمایش کشش و خمش قرار گرفته و ارزیابی می شوند.</p>
<p>طبق آیین نامه ملی ایران، وصله جوشی به دو صورت زیر انجام می گیرد:</p>
<p dir="rtl">· اتصال با جوش الکتریکی تماسی یا نوک به نوک خمیری: زمانی استفاده از این روش مجاز است که قطر میلگرد های گرم نورد شده کمتر از 10 میلی متر و برای فولادهای نورد سرد کمتر 14 میلی متر نباشد. علاوه بر این نسبت سطح مقطع دو میلگردی که بهم وصل می شوند بیشتر از یک پنجم نباشد.</p>
<p dir="rtl">· اتصال با جوش قوس الکتریکی یا جوش ذوبی الکترود: این نوع اتصال در روش های معرفی شده زیر انجام می پذیرد.</p>
<p dir="rtl">برای میلگرد های نورد گرم از قطر 6 تا 36 میلی متر، اتصال جوشی پهلو به پهلو با جوش از یک رو تا دو رو امکان پذیر است. توجه داشته باشید در این روش طول نوار جوش از یک رو باید بیشتر از 10 برابر قطر میلگرد کوچک تر باشد و طول نوار جوش از دو رو باید بیشتر از 5 برابر قطر میلگرد کوچک تر باشد.</p>
<p dir="rtl">اتصال جوشی با وصله که فقط برای میلگرد های گرم نورد شده مجاز است. قوانین طول جوش این نوع اتصال همانند نوع قبلی نباید برای جوش از یک رو کمتر از 10 برابر قطر میلگرد کوچک تر و برای جوش از دو رو نباید کمتر از 5 برابر قطر میلگرد کوچک تر باشد.</p>
<p dir="rtl">اتصال نوک به نوک با پشت بند: طول پشت بند نباید کمتر از 3 برابر قطر میلگرد های گرم نورد شده و 8 برابر قطر میلگرد های سرد باشد.</p>
<h3 dir="rtl">معرفی انواع وصله جوشی بر اساس استاندارد AWS</h3>
<p dir="rtl">· اتصال سر به سر مستقیم</p>
<p dir="rtl">· اتصال سر به سر غیر مستقیم</p>
<p dir="rtl">· اتصال پوششی جوشکاری شده</p>
<h2 dir="rtl">4- اتصال اتکایی میلگرد</h2>
<p dir="rtl">با روی هم قرار دادن دو انتهای میلگرد فشاری، این اتصال شکل می گیرد. وصله اتکایی برای میلگرد های تحت فشار با قطر 25 میل و بیشتر مجاز است. برای استفاده از وصله اتکایی طبق آیین نامه ملی ایران باید نکات زیر را مد نظر داشته باشید:</p>
<p dir="rtl">برای انتقال فشار از یک میلگرد به میلگرد دیگر، باید انتهای هر دو میلگرد به هم تکیه داده شوند، به این صورت که باید انتهای میلگرد ها همانند گونیا بریده شود.</p>
<p dir="rtl">زاویه سطح انتهای میلگرد نسبت به سطح عمود محور آن نباید بیشتر از 1.5 درجه انحراف داشته باشد؛ همچنین سطح تماس دو میلگرد نباید بیش تر از 3 درجه نسبت به اتکای کامل منحرف شود.</p>
<p dir="rtl">برای قطعات کششی، وصله میلگرد ها باید توسط وصله جوشی یا مکانیکی صورت گیرد.</p>
<p dir="rtl">فاصله وصله ها در میلگرد های مجاور باید بیش تر از 750 میلی متر در نظر گرفته شود.</p>
<p dir="rtl">وصله اتکایی در قطعاتی مجاز است که خاموت بسته یا مارپیچ وجود داشته باشد. خاموت، نوعی میلگرد عرضی است که در ستون ها در کنار میلگرد های طولی مورد استفاده قرار می گیرد.</p>
<p dir="rtl">کلام نهایی</p>
<p dir="rtl">برای اتصال میلگرد ها به همدیگر از 4 روشی که معرفی شد، استفاده می شود. استفاده از این روش ها به عوامل مختلفی بستگی دارد به طور مثال برای میلگرد های با قطر کمتر از 36 میلی متر، وصله پوششی مجاز است؛ از بین وصله های نام برده و معرفی شده، وصله پوششی میلگرد یا اورلب بیشترین کاربرد را دارد. ولی در موقعیت هایی که میلگرد طول کافی برای وصله پوششی نداشته باشد، می توان از روش های دیگر برای اتصال استفاده نمود.</p>
<p style="text-align: center;"> </p>
