آیا خوردگی لوله باعث انسداد آن می شود؟

<h2 dir="rtl">آیا خوردگی لوله باعث انسداد آن می شود؟</h2> <p dir="rtl">بارها پیش آمده است که فشار آب گرم کم شده است. پمپ آب هم بوده و فشار آب شهری هم به اندازه کافی بوده است. ولی باز هم آب گرم باز هم فشار ندارد. پس علت چیست؟ یکی از دلایلی که آب های گرم فشار ندارد، ممکن است خوردگی لوله باشد. لوله وقتی بیش از حد گرم باشد، رسوبات آب به دیواره آن می چسبد و به مرور زمان یک لایه قهوه ای مایل به زرد داخل لوله تشکیل می شود مانند تصویر زیر:</p> <p dir="rtl"><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://lh7-us.googleusercontent.com/docsz/AD_4nXdSzTl9RE1jC3p4p0ZLfuRAeCkOr0nDCB0nDfdjVVygcqD9KxCqD8o6tqYIR0Cdb1TS82nIVVhostJjf8GwPfNuW2nmRJRS6w4fOUFt0IETW3lEiYeuBpXxOfg_hN7RG7di4EiaoJ4-tEdajUEvUG-xOHQu?key=SnEPPugsZ45Bm1jHAzIEBQ" width="624" height="468"></p> <p><strong>&nbsp;</strong></p> <p dir="rtl">در جواب این سوال که آیا خوردگی لوله باعث انسداد آن می شود باید بگوییم بله. اگر خوردگی بیش از حد باشد لوله های فولادی را دچار انسداد می کند.&nbsp;</p> <p dir="rtl">برای بررسی دقیق تر، ساز و کار خوردگی لوله را از نزدیکی بررسی می کنیم.</p> <h2 dir="rtl">لوله چگونه زنگ می زند؟</h2> <p dir="rtl">اول از همه لوله در معرض رطوبت قرار می گیرد. اگر رطوبت همراه با نمک باشد، این کار سریعتر انجام می شود. سرعت خوردگی توسط یک فرآیند الکتروشیمیایی افزایش می یابد که در آن یک قطره آب در تماس با فلز آهن را اکسید می کند.&nbsp;</p> <p dir="rtl">سپس، خود آهن اکسید شده، الکترون ها را در محل رطوبت تحریک می کند تا اکسیژن هوا را کاهش دهد. بعد از آن، سطح فلز با قطره های آب ترکیب می شود و عنوان آند عمل می کند. آندها، یون های منفی هستند که طی فرآیند خوردگی الکترون های خود را از دست می دهند و خوردگی را تسریع می کنند.&nbsp;</p> <p dir="rtl"><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://lh7-us.googleusercontent.com/docsz/AD_4nXcFznYtPeGfUotxJPWKb0vQpIl9QL_5bJXsHw5bL2tXN5whrfezhORzIorIpz42YTrGTt4z9GS5yHCJeqIRvy7jqePzkgtFlHDRid1FJsLRiV4dDmWu79088ZhhncpFUa4DXois_LQGsFQjwkXOSLvAf2IZ?key=SnEPPugsZ45Bm1jHAzIEBQ" width="624" height="468"></p> <p><strong><br><br></strong>حالا الکترون های آزاد شده به سمت سطح فلز می رسند . اتفاقی که این وسط پیش می آید، تشکیل یون های هیدروکسید است. در نتیجه، سریعا در اثر اکسیده شدن سطح فلز، لوله زنگ می زند.&nbsp;</p> <h2 dir="rtl">علت خوردگی لوله چیست؟</h2> <p dir="rtl">خوردگی در اثر واکنش الکتروشیمیایی بین فلز و ماده دیگر ایجاد می شود. وقتی این اتفاق می افتد، فلز لوله در واقع الکترون های خود را از دست می دهد و از فلز به ماده دیگر منتقل می شوند. با ادامه خوردگی، فلز بیشتر تجزیه شده و&nbsp; باعث زنگ زدگی، نشت و انسداد می شود.</p> <p dir="rtl">خوردگی لوله ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:</p> <p dir="rtl">سرعت بالا. هنگامی که آب با سرعت بالا از طریق لوله ها به خصوص آب گرم عبور می کند، این امر می تواند باعث خوردگی زودرس شود. خود آب آشامیدنی دارای املاح معدنی است که هنگام رد شدن در مسیر لوله، رسوبات به جای می گذارد.&nbsp;</p> <p dir="rtl">آب اسیدی: آب با PH پایین (کمتر از هفت) می تواند لوله ها را از داخل به بیرون حل کند.&nbsp;</p> <p dir="rtl">آب اکسیژنه: می تواند اکسیداسیون را تسریع کند و باعث زنگ زدگی لوله های فلزی شود. که در نهایت لوله را از تو می خورد.</p> <p dir="rtl">وجود فلزات در آب: وقتی آب دارای فلزات خاصی باشد، الکترون ها را از لوله های فلزی می گیرد و باعث خوردگی می شود.</p> <h2 dir="rtl">6 علامت خوردگی لوله ها</h2> <p dir="rtl">قبل از اینکه لوله خورده شود، یک سری نشانه هایی را از خود بروز می دهد که می فهمید لوله در حال خورده شدن است. در ادامه این موارد را توضیح می دهیم. البته این موارد برای لوله های گالوانیزه بسیار شایع تر است.&nbsp;</p> <ol> <li dir="rtl" aria-level="1"> <h3 dir="rtl" role="presentation">فشار پایین آب</h3> </li> </ol> <p dir="rtl">اگر دیدید که آب مانند قبل دیگر فشار کافی ندارد، یکی از دلایل آن می تواند خوردگی لوله باشد. با افزایش طول عمر لوله، فرسودگی آن هم بیشتر می شود. میزان دبی یا حجم جابه جا شده لوله با گذر زمان در اثر خوردگی کمتر شده و فشار پایین آب را به دنبال خواهد داشت.</p> <ol start="2"> <li dir="rtl" aria-level="1"> <h3 dir="rtl" role="presentation">تغییر رنگ آب</h3> </li> </ol> <p dir="rtl">تغییر رنگ آب، نشانه کاملا واضحی است که قرار است لوله مسدود شود. اگر یکی از شیرهای آب را باز کردید و متوجه شدید که رنگ آب قهوه ای مایل به زرد شده است، حتما لوله زنگ زده است.</p> <p dir="rtl"><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://lh7-us.googleusercontent.com/docsz/AD_4nXcbUg08lnrW0WhAfl4tQpyZLu4Ebm8u07j9hGP9la0i0hf7PpTDqk45LKVvMQuWp3SYCG2BFzkNHhKP01o8Y9ra_50Bcfc7R3hb9NYajFVXVBtd8kp39VEyzIrFCBjkmYuzVwdUYjFdHtIQRSQnTU2RB_i-?key=SnEPPugsZ45Bm1jHAzIEBQ" width="624" height="468"></p> <p dir="rtl">&nbsp;البته بعضی از لوله ها را می توان با ریختن مایعی خاص داخل آن تمیز کرد. با این حال این کار نیاز به متخصص دارد؛ زیرا ممکن است کارشناسی که مجرب نباشد از مایعات اسیدی برای باز کردن لوله استفاده کند. با این حال این کار زیاد توصیه نمی شود و باید برای عوض کردن لوله آسیب دیده اقدام کنید.</p> <ol start="3"> <li dir="rtl" aria-level="1"> <h3 dir="rtl" role="presentation">طول عمر زیاد</h3> </li> </ol> <p dir="rtl">گفتیم که لوله ها تا یک حدی می توانند برای انتقال آب مفید باشند. بعد از گذشت یک زمانی، کارایی خود را از دست می دهند. ولی تا تا چه زمانی؟ در زیر عمر لوله با جنس های مختلف آمده است:</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">75 تا 100 سال برای لوله های چدنی</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">80 تا 100 سال برای لوله های فولادی</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">25 تا 30 سال برای لوله های گالوانیزه</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">بیش از 50 سال برای لوله های مسی</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">40 تا 45 سال برای لوله های برنجی</p> </li> </ul> <p dir="rtl">ملاحظه می کنید که لوله های فولادی حرف اول را برای گفتن دارند. برای همین است که پروژه های شهری و زیرساختی را با لوله های فولادی می سازند، به دلیل اینکه فولاد امتحان خود را&nbsp; پس داده است.&nbsp;</p> <ol start="4"> <li dir="rtl" aria-level="1"> <h3 dir="rtl" role="presentation">مواد مضر</h3> </li> </ol> <p dir="rtl">بعضی از مراکز صنعتی سیستم لوله کشی قدیمی دارند و این خودش عاملی برای انسداد لوله می شود. اگر لوله بیش از حد در معرض مواد مضر قرار گیرد باعث خوردگی می شود. وجود برخی فلزات مضر مانند سرب می تواند لوله را دچار خوردگی کند. البته این برای آب های آشامیدنی به ندرت رخ می دهد؛ زیرا قبلا در تصفیه خانه آب از این مواد پاکسازی شده است.&nbsp;</p> <ol start="5"> <li dir="rtl" aria-level="1"> <h3 dir="rtl" role="presentation">وجود ترک</h3> </li> </ol> <p dir="rtl">برخی لوله های توکار ممکن است در اثر ضربه مثلا کارهای ساختمانی یا تعمیرات ضربه ببیند. لوله ای که از داخل خورده شده باشد، شکننده می شود و با ضربه، ترک می خورد. اول کار شاید معلوم نباشد، ولی با گذشت زمان، آب از ترک های ریز لوله بیرون زده و کم کم به بقیه جاهای ساختمان می رسد.</p> <p dir="rtl">&nbsp;در برخی ساختمان ها به راحتی قابل دیدن است، مثلا می بینید که گچ دلمه کرده است. البته برای لوله های سالم، این اتفاق به ندرت رخ می دهد؛ مگر اینکه ضربه بسیار شدید باشد.&nbsp;</p> <ol start="6"> <li dir="rtl" aria-level="1"> <h3 dir="rtl" role="presentation">نشتی آب</h3> </li> </ol> <p dir="rtl">یکی از نشانه های خوردگی لوله، نشتی آن است. نشتی لوله را می توان به راحتی تشخیص داد زیرا کاملا معلوم است. نشتی لوله به صورت جزئی یا در حد کلی است که توسط لوله کش یا مهندس تاسیسات مجرب تشخیص داده می شود.</p> <p dir="rtl">اثر ناخالصی های آب روی خوردگی لوله</p> <p dir="rtl">مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا &nbsp;برای اثر ناخالصی های آب روی خوردگی لوله مطلبی ارائه داده است که در ادامه توضیح می دهیم.&nbsp;</p> <p dir="rtl">طی فرآیند تصفیه آب، افزودنی های شیمیایی به آب اضافه می شود. برای تصفیه آب آشامیدنی می توان از بیش از 40 افزودنی شیمیایی استفاده کرد. بسیاری از این افزودنی&zwnj;های رایج مورد استفاده اسیدی هستند، مانند کلرید آهن و سولفات آلومینیوم که برای حذف کدر بودن آب و سایر ذرات معلق اضافه می&zwnj; شوند. انواع ضدعفونی کننده های کلر هم به عنوان اسید عمل می کنند&nbsp; و پتانسیل کاهش اسیدی و باز بودن آب را دارند.</p> <p dir="rtl">این افزودنی های اسیدی تصفیه آب می توانند با حفاظت در برابر خوردگی تداخل داشته باشند. مقدار هر یک از این افزودنی های دیگر که در تصفیه آب استفاده می شود معمولاً 5 تا 10 برابر فلوراید آب آشامیدنی است. بنابراین، تأثیر بالقوه آنها بر عوامل مؤثر بر خورندگی آب به نسبت بیشتر است.</p> <p dir="rtl">یون فلوراید برهمکنش ضعیفی با فلزات رایج در مواد لوله&zwnj; کشی دارد. بنیاد تحقیقات انجمن آب آمریکا گزارش داده است که یون&zwnj; های فلوراید به اندازه یون&zwnj;های کلرید و سولفات با همان غلظت در خوردگی نقش دارند. سهم زیادی از برهمکنش فلوراید، تشکیل رسوب در لوله است که با شستشوی معمولی حذف می شود. بنابراین، تأثیر خورنده فلوراید در آب آشامیدنی در مقایسه با سایر تأثیرات یونی قابل توجه نیست.</p> <h2 dir="rtl">انواع خوردگی لوله که باعث انسداد می شود</h2> <p dir="rtl">خوردگی لوله انواع مختلفی دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">خوردگی حمله یکنواخت</p> </li> </ul> <p dir="rtl">در این حالت، کل سطح در معرض فولاد می شود. این شایع ترین نوع پوسیدگی است.</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">خوردگی گالوانیکی</p> </li> </ul> <p dir="rtl">خوردگی گالوانیکی، یا خوردگی فلزی غیرمشابه، زمانی رخ می دهد که فولاد با فلز دیگری در الکترولیت خورنده تماس پیدا کند.</p> <p dir="rtl">خوردگی حفره ای</p> <p dir="rtl">&nbsp;خوردگی حفره ای زمانی رخ می دهد که نواحی موضعی فولاد لایه محافظ خود را از دست بدهند. این ناحیه آندی می شود، در حالی که بخشی از فلز باقی مانده کاتدی می شود و یک واکنش گالوانیکی موضعی ایجاد می کند مانند شکل زیر:</p> <p dir="rtl"><img style="display: block; margin-left: auto; margin-right: auto;" src="https://lh7-us.googleusercontent.com/docsz/AD_4nXfXn68njPouX3ivlBJl4C75exTCBVmeHIG_Rz_q7dvB4o7ZKGaSXIzYVVGMlIbOkEIwljpIf5fehmCDs_zmBGEEJ3R0UYPVM49y8h08q5y1fjifDj_vUKCIDCr3UFtTAIPCifo7sjkDoWKZ8DkOT0LwDSpI?key=SnEPPugsZ45Bm1jHAzIEBQ" width="624" height="468"></p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">خوردگی شکافی</p> </li> </ul> <p dir="rtl">مانند خوردگی حفره ای است منتها در یک محیط راکد اسیدی رخ می دهد.&nbsp;</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">خوردگی بین دانه ای</p> </li> </ul> <p dir="rtl">&nbsp;خوردگی بین دانه ای در امتداد مرزهای کریستالیته یا دانه های فلزی رخ می دهد. این خوردگی در سطح میکروسکوپی رخ می دهد و رفته رفته مثل نقطه های ریز تمامی لوله را فرا می گیرد. از موارد اصلی خوردگی بین دانه ای می توان به تنش های پسماندی مثل جوشکاری مثل ماشین کاری و غیره اشاره کرد.&nbsp;</p> <h2 dir="rtl">روش های رفع انسداد لوله</h2> <p dir="rtl">لوله ها با گذشت زمان دچار گرفتگی می شوند به ویژه اگر آب گرم باشند. روش های مختلفی برای رفع گرفتگی لوله وجود دارد که عبارتند از:</p> <ul> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">استفاده از مواد شیمیایی مناسب</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">استفاده از پالس های الکتریکی</p> </li> <li dir="rtl" aria-level="1"> <p dir="rtl" role="presentation">به کار بردن تصفیه الکتریکی</p> </li> </ul> <h2 dir="rtl">روش های جلوگیری از خوردگی لوله</h2> <p dir="rtl">همیشه می گویند جلوی ضرر را هر وقت بگیرید، منفعت است. برای اینکه جلوگیری از خوردگی لوله می توان روش های زیر را به کار برد:</p> <p dir="rtl">استفاده از پوشش&zwnj;های محافظ&nbsp;</p> <p dir="rtl">پوشش&zwnj;های ضد خوردگی مانند اپوکسی یا لعاب، مانعی محافظ ایجاد می&zwnj;کند که از تماس بین فولاد و محیط&zwnj;های خورنده جلوگیری می&zwnj;کند.</p> <p dir="rtl">بازدارنده های خوردگی</p> <p dir="rtl">بازدارنده ها یک لایه نازک روی سطح فولاد تشکیل می دهند که با جذب یون ها روی سطح فلز، سرعت خوردگی را کاهش می دهد. بازدارنده های رایج عبارتند از کرومات ها، نیتریت ها، فسفات ها.</p> <p dir="rtl">مواد جایگزین</p> <p dir="rtl">استفاده از مواد غیر خورنده جایگزین مانند فولادهای زنگ نزن، پلیمرهای تقویت شده یا آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی به جای لوله های فولادی کربنی ساده.</p> <p dir="rtl">کلام آخر</p> <p dir="rtl">خوردگی لوله در اثر گذر زمان باعث گرفتگی آن می شود. آب گرم وقتی رد می شود، از خود رسوباتی به جای می گذارد که بعد در طولانی مدت دچار گرفتگی لوله می شود. البته جنس لوله هم بسیار مهم است. لوله های گالوانیزه برخلاف تصور عام، زودتر خورده می شود. در مقابل، لوله های فولادی قرار دارند که تا 100&nbsp; سال هم عمر می کنند! با این حال برای رفع انسداد لوله می توان از محلول های شیمیایی مجاز استفاده کرد. البته اگر کار از کار نگذشته باشد!</p>