۵۰۰ 
قبل از آن که با آمار و ارقام به سراغ دنیای فولاد برویم و سپس به بررسی وضعیت ایران در جهان فولاد بپردازیم ابتدا کمی در مورد اهمیت فولاد و کاربردهای متعدد و متنوعش در صنایع مختلف صحبت می‌کنیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- اهمیت تولید فولاد در صنعت
- تولید فولاد در جهان
- تولید فولاد در ایران
- صادرات و واردات فولاد ایران و جهان
اهمیت تولید فولاد در صنعت
به دلیل آنکه فولاد مهمترین ماده موردنیاز صنایع مختلف است به یکی از پایه های اساسی صنعتی شدن جامعه تبدیل شده و از این رو میزان صنعتی شدن جامعه با مصرف فولاد رابطه مستقیم دارد. کشورهای صنعتی نظیر چین، ژاپن، آمریکا و آلمان، هم سهم تولید و هم سهم مصرف بالایی از بازار جهانی فولاد را به خود اختصاص داده‌اند. کارخانجات لوازم خانگی، صنعت حمل‌ونقل، صنایع تولید مواد غذایی، صنایع دفاعی، صنایع خودروسازی، صنایع هواپیماسازی و کشتی‌سازی نیاز بسیاری به فولاد خام دارند. همچنین فولاد نقش بسیار مهمی در ساختمان‌سازی، پل‌سازی و تولید ماشین‌های راهسازی ایفا می‌کند و اکثریت کارگاه‌های کوچک، متوسط و بزرگ به نوعی به آن وابسته‌اند.
تولید فولاد در جهان
با ظهور تکنولوژی‌های نو روز به روز هم تقاضا و هم میزان تولید فولاد افزایش یافت تا آنجا که در سال 2019 میزان تولید فولاد خام در جهان به 1869 میلیون تن رسیده است. این در حالیست که ده سال قبل از آن یعنی سال 2009 تولید جهانی فولاد 1239 میلیون تن بوده است. شکل زیر روند تولید فولاد در جهان از سال 1950 تا 2019 میلادی را نمایش می‌دهد که یک روند افزایشی داشته است. همانطور که از نمودار کاملا مشخص است میزان تولید فولاد از اوایل قرن جدید میلادی جهش چشمگیری پیدا می‌کند. از 2008 به بعد و پس از رکود بزرگ جهانی، شدت رشد کاهش می‌یابد اما همچنان روند رشد تولید فولاد افزایشی است و از 2015 تا 2019 تولید فولاد در جهان سالانه به طور متوسط 3.6 درصد رشد داشته است. جدول گوشه‌ی نمودار پایین میزان متوسط رشد سالانه در هر یک از بازه‌های مشخص شده را تعیین می‌کند.
تصویر شماره 1 - میزان تولید فولاد کل دنیا از سال 1950 تا 2019
بیشتر بخوانید: انواع فولاد و کاربرد آن ها
کشورهای چین، هند و ژاپن به ترتیب با تولید 996.3، 111.2 و 99.3 میلیون تن رده‌های اول تا سوم تولید فولاد جهان در سال 2019 را به خود اختصاص داده‌اند. در جدول زیر میزان تولید فولاد خام 10 کشور تولید کننده اصلی دنیا بر حسب میلیون تن در سال‌های 2018 و 2019 میلادی آورده شده است. بنابراین کشورهای چین، هند، ژاپن، آمریکا، روسیه، کره جنوبی، آلمان، ترکیه، برزیل و ایران به ترتیب رتبه‌های اول تا دهم تولید فولاد جهانی را دارا هستند.
تصویر شماره 2 - رتبه بندی کشورهای تولیدکننده فولاد
چین به تنهایی تقریبا نیمی از تولید فولاد جهان را به خود اختصاص داده است. کشور چین در سال 2018 میلادی 920 میلیون تن یعنی 46.6 درصد فولاد جهانی را تولید کرده است و سپس با افزایش 76.3 میلیون تنی، تولیدات فولاد خود در سال 2019 را به 996.3 میلیون تن رسانده و سهم خود از تولید جهانی را به 53.3 درصد افزایش داده است. در نمودار دایره‌ای زیر بزرگترین سهم‌های تولید فولاد جهان مشخص شده است. همانطور که مشخص است پس از چین اتحادیه اروپا با 8.5 درصد بیشترین سهم تولیدی فولاد جهان را در اختیار دارد.
تصویر شماره 3 - سهم هر کشور از تولید فولاد جهان
بیشتر بخوانید: فولاد زنگ نزن چیست؟
تولید فولاد در ایران
ایران جزء تولیدکنندگان اصلی فولاد در جهان است و در آخرین رده‌بندی منتشر شده در سال 2020 میلادی جایگاه دهم را در تولید فولاد خام به خود اختصاص داده است. طبق آمار منتشر شده در جدول زیر تولید فولاد خام در ایران از 24.5 میلیون تن در سال 2018 میلادی به 25.6 میلیون تن در سال 2019 میلادی افزایش یافته است و این یعنی رشدی بیش از 4 درصد که قابل توجه است. بنابراین روند تولید فولاد ایران در سال‌های 96 تا 98 افزایشی بوده است.
بیشتر بخوانید: فولاد دمشقی چیست؟
صادرات و واردات فولاد ایران و جهان
در جدول زیر لیست 20 کشور برتر صادرکننده فولاد و میزان صادرات هر کدام از آن‌ها بر حسب میلیون تن آورده شده است. کشورهای چین با صادرات 63.8 میلیون تن، ژاپن با 33.1 میلیون تن و کره جنوبی با 29.9 میلیون تن به ترتیب در رده‌های اول تا سوم صادرات جهانی ایستاده‌اند.
همچنین مطابق آمارهای منتشر شده جهانی که در جدول زیر آورده شده است میزان صادرات فولاد خام ایران در سال 2019 به 8.7 میلیون تن رسیده و از این نظر در جایگاه 16ام جهان ایستاده است.
تصویر شماره 4 - رتبه بندی کشورهای صادرکننده فولاد
بزرگترین کشورهای واردکننده فولاد و میزان واردات هر کدام به میلیون تن در زیر آورده شده است. همانطور که ملاحظه می‌کنید اتحادیه اروپا با اینکه 8.5 درصد از فولاد جهانی را تولید می‌کند اما در عین حال همچنان به فولاد خام نیاز دارد و با واردات 40.2 میلیون تن بزرگترین وارد کننده دنیاست. آمریکا و آلمان نیز که به ترتیب با تولید 87.8 و 39.7 میلیون تن فولاد خام، در رده‌ی 4ام و 7ام تولیدکنندگان برتر دنیا ایستاده‌اند اما همچنان برای تولیدات صنعتی خود نیازمند واردات فولاد از کشورهای دیگر هستند. آمریکا دومین و آلمان سومین واردکننده بزرگ فولاد خام پس از اتحادیه اروپا هستند. بنابراین میزان صنعتی بودن کشورها با میزان نیاز آن‌ها به فولاد رابطه مستقیم دارد و هر چه کشوری صنعتی‌تر باشد نیازش به فولاد خام برای کاربرد در صنایع خود بیشتر خواهد بود.
تصویر شماره 5 - رتبه بندی کشورهای واردکننده فولاد
در اقتصاد به غیر از تولید، صادرات و واردات شاخص‌های دیگری مثل خالص صادرات و خالص واردات نیز مهم تلقی می‌شوند. خالص صادرات و خالص واردات حاوی اطلاعات مهمی درباره تبادلات جهانی و وضعیت کشورهای مختلف هستند. جدول زیر خالص واردات کشورهای مختلف در سال 2019 را بر حسب میلیون تن نشان می‌دهد. آمریکا با 19.8، تایلند با 15.1 و اتحادیه اروپا با 12.4 میلیون تن خالص واردات فولاد در رده اول تا سوم قرار گرفته‌اند.
تصویر شماره 6 - رتبه بندی کشورها بر اساس خالص واردات
آمریکا و اتحادیه اروپا از نظر تولید فولاد جایگاه خوبی دارند اما نیازشان بیش از تولیدشان است. در مقابل تایلند نیاز زیادی به فولاد ندارد ولی تولیدات فولادش بسیار کم است. تایلند با تولید 4.2 میلیون تن فولاد خام در رده 34ام قرار دارد که رده پایینی است و بنابراین برای بر طرف کردن احتیاجات خود مجبور به واردات زیاد فولاد است.
خالص صادرات نشان می‌دهد چه کشورهایی بیش از نیاز داخلی‌شان تولید کرده و تولید اضافی را صادر می‌کنند. چین، ژاپن و روسیه به ترتیب با 48.3، 26.7 و 22.7 میلیون تن خالص صادرات، در رتبه اول تا سوم قرار دارند و در واقع بی‌نیازترین کشورهای جهان به واردات فولاد هستند چرا که تولیدات فولاد آن‌ها بیش از مصرف داخلی‌شان است. نکته جالب توجه در مورد کشور هند این است که با وجود اینکه دومین تولیدکننده بزرگ دنیا پس از چین است اما عمده تولیدش در داخل مصرف می‌شود و تنها 4.4 میلیون تن تولیدات فولادش را صادر می‌کند. خالص صادرات ایران نیز در سال 2019 به 7.9 میلیون تن رسیده که در رده‌بندی جهانی جایگاه هفتم را بدست آورده و بالاتر از کشورهای ترکیه و هند ایستاده است.
تصویر شماره 7 - رتبه بندی کشور ها بر اساس خالص صادرات
از این آمار و ارقام می‌توان فهمید که در سال 2019 مقدار 0.8 میلیون تن فولاد خام وارد کشور شده است که عمدتا از کشورهای روسیه، کره‌جنوبی، اوکراین و چین بوده است.