۸۹۰ 
۲۰۰⚊ 
شمش فولادی چیست؟
فلزات معمولا برای مصرف به فرم شمش در می آیند. حتما شما هم تصاویری از شمش های طلا را دیده اید که مقطع ذوزنقه دارند و روی هم قرار داده شده اند. در مراحل اولیه تولید، سایر فلزات نیز به صورت شمش در می آیند و بعدا برای تبدیل شدن به محصولات دیگر ارسال می شوند.
فولاد نیز از این قاعده مستثنی نیست و امروزه شمش فولادی یکی از پرکاربردترین محصولات زنجیره فولاد است که از آن برای تولید بسیاری محصولات دیگر استفاده می شود.
تصویر شماره ۱ - نمونه ای از شمش فولادی گداخته
شمش فولادی به سه صورت اسلب، بیلت و بلوم تولید می شود. همه این موارد شمش نامیده می شوند اما از نظر کاربرد و ابعاد ظاهری با هم تفاوت دارند. به طور کلی شمش فولادی را می توان حجمی از فولاد در نظر گرفت که از طریق فرایند ریخته گری در یک قالب با شکل مشخص تولید می شود. تولید فولاد به صورت شمش به دلیل راحتی در حمل و نقل و انبار کردن آن است. تا در مراحل بعدی بتوان آن را با انجام عملیات بیشتر مانند نورد گرم به شکل دلخواه در آورد.
آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
- مقدمه ای کوتاه بر تولید شمش فولادی
- تفاوت شمش بلیت، بلوم و تختال
- بزرگترین تولیدکنندگان شمش فولادی در ایران
مقدمه ای کوتاه بر تولید شمش فولادی
فولاد یک آلیاژ حیاتی برای صنعت است و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی غیرقابل انکار است و پس از نفت خام پرمصرفترین ترکیب روی کره زمین است. آمار نشان می دهد که تنها در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲میلیارد تن فولاد در جهان تولید شده است. سهم ایران نیز از تولید جهانی فولاد در این سال در حدود ۲۸ میلیون تن برآورد می شود. (برای اطلاع از رتبه ی تولید فولاد ایران در سال ۲۰۱۹ اینجا کلیک کنید)
فولادی آلیاژی از آهن است که رد پای تولید و استفاده از آن را می توان در ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نیز یافت. تکامل فولاد از آن زمان راه بسیاری طولانی را طی کرده و امروزه نیز به اوج شکوفایی خود رسیده است.
روند تولید فولاد مدرن از سال ۱۸۵۶ با معرفی فرایند بسمر آغاز شد. فرایند بسمر را می توان سرآغاز تولید تجاری و انبوه فولاد دانست که نقش مهمی در توسعه فولاد و گسترش استفاده از آن داشته است.
ماده اولیه فولاد سنگ آهن است. ابتدا سنگ آهن به همراه کک و سنگ آهن در کوره بلند قرار داده می شود. در اثر حرارت کوره بلند و واکنش هایی که در آن اتفاق می افتد ناخالصی های سنگ آهن حذف می شود و آهن خالص از پایین کوره بلند خارج می شود. این آهن، آهن خام نامیده می شود و ماده اولیه برای تولید سایر محصولات فولادی ست.
البته برای تولید فولاد از کوره ی قوس الکتریکی و القایی نیز استفاده میشود.
در مرحله بعد فولاد مذاب پس از آنکه از نظر ترکیبات شیمیایی به حد قابل قبول رسید به واحد ریخته گری وارد می شود و در آنجا به صورت شمش در می آید.
شمش فولادی از مهمترین محصولات اولیه است که در زنجیره تولید فولاد ساخته می شود و برای تولید بسیاری از محصولات فولادی مانند میلگرد تیرآهن و ... مورد استفاده قرار می گیرد.
بیشتر مطالعه کنید: صفر تا صد تاریخچه ی آهن و فولاد
تفاوت شمش بلیت، بلوم و تختال
در مقدمه توضیح داده شد که شمش به سه صورت بیلت، بلوم و تختال تولید می شود. شما برای آشنایی بیشتر با تفاوت های انواع مختلف شمش می توانید مقاله“ شمش فولادی چیست؟ اسلب، بیلت و بلوم” را مطالعه کنید.
تصویر شماره ۲ - شکل مقطع انواع مقاطع فولادی و تفاوت آنها
- شمش = ingot
- اسلب = slab
- ورق = sheet
- رول = coil
- بیلت = bilet
- مفتول = rod
- میله = bar
- بلوم = bloom
- مقاطع ساختمانی = structural
بزرگترین تولیدکنندگان شمش فولادی در ایران
ایران جز یکی از ده تولیدکننده ی برتر فولاد جهان به شمار می آید و کارخانجات متعددی درکشور در مزنیه تولید شمش فولادی مشغول به فعالیت هستند. از جمله این کارخانه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کارخانه ذوب آهن اصفهان
ذوب آن اصفهان یکی از اولین کارخانه هایی ست که در کشور اقدام به تولید فولاد ساختمانی نمود. این کارخانه انواع مقاطع مانند میلگرد، تیرآهن و ... را تولید می کند. یکی از محصولات مهم تولیدی کارخانه ذوب آهن اصفهان انواع شمش فولادی با مقطع ۱۰۰×۱۰۰ ، ۱۲۵×۱۲۵ ، ۱۳۰×۱۳۰ ، ۱۵۰×۱۵۰ ، ۲۰۰×۲۰۰ ، ۲۵۰×۲۵۰ ، ۳۲۰×۲۵۰ و ۳۶۰×۲۵۰ می باشد که با طول ۴ تا ۱۲ متر تولید و به بازار عرضه می شود. کارخانه ذوب آهن اصفهان این امکان را دارد طبق نظر مشتری و توافق قبلی اقدام به تولید شمش با آنالیز شیمیایی و سایر مشخصات فنی تولید نماید.
بیشتر مطالعه کنید: معرفی کارخانه ذوب آهن اصفهان
کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
کارخانه فولاد مبارکه اصفهان در سال ۱۳۷۱ مورد بهره قرار گرفت و بزرگترین واحد تولیدی کشور به شمار می آید. فولاد مبارکه هم اکنون ماده ی اولیه بیش از ۳۰۰۰ کارخانه و کارگاه را فراهم می کند. از جمله محصولات تولیدی آن نیز می توان انواع شمش فولادی در ابعاد ۱۵۰ در ۱۵۰، ۱۲۵ در ۱۲۵ و ۱۲۰ در ۱۲۰ را نام برد. شمش های فولاد مبارکه در طول های ۶ و ۱۲ متر به بازار عرضه می شود.
تصویر شماره ۳ - کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
فولاد خوزستان
فولاد خوزستان بزرگترین تولیدکننده شمش فولادی و دومین قطب تولید فولاد خام در یران است. از محصولات این شرکت می توان گندله، اسلب،بولم و بیلت را نام برد.
بیشتر مطالعه کنید: مراحل تولید فولاد در فولاد خوزستان
فولاد خراسان
فولاد خراسان در سال ۱۳۶۹ در شهر نیشابور تاسیس شد و در سال ۱۳۸۰ به بهره‌برداری رسید. شرکت فولاد خراسان مجهز به واحد ریخته گری و ذوب نیز می باشد و در زمینه تولید گندله، آهن اسفنجی، نبشی و ناودانی، شش گوش و چهارگوش، تسمه فولاد و شمش فعال است.
از دیگر تولیدکنندگان شمش فولادی در ایران می توان به کارخانه های زیر اشاره کرد:
- فولاد هرمزگان
- گروه ملی صنعتی فولاد ایران
- مجتمع فولاد شاهین بناب
- شرکت فولاد آلیاژی ایران
- نورد فولاد یزد
- فولاد سیرجان