آرماتور یک میله فولادی یا ترکیبی از مشهای فولادی است که در بتن مسلح و سازههای آجری استفاده میشود کاربرد این محصول برای تقویت بتن و کمک به کشش آن است؛ زیرا بتن تحمل کافی برای فشاری کششی را ندارد و ممکن است در اثر فشار زیاد ترک بخورد. کاشت صحیح آرماتور طبق الزامات فنی برای سازه بسیار ضروری است. علاوه بر این، مهارکوبی، جوشکاری، شکلدهی مهارها و قلابها و اتصال آرماتورها در بتن به استحکام و دوام کلی سازه کمک میکند.
ولی دقیقا چه مواردی باید برای کاشت میلگرد رعایت کرد تا بتن دچار ترک نشود.؟ در این مقاله به بررسی روش استاندارد جایگذاری میل گرد در بتن میپردازیم.
مونتاژ میلگرد
مونتاژ میلگرد به اتصال آرماتورهای اصلی به فرعی گفته میشود. برای مونتاژ صحیح آرماتور در بتن، موارد زیر را باید رعایت کنید:
- گردها باید طبق آیین نامه و الزامات پروژه خمیده و شکل داده شوند. طبق مقررات ملی ساختمان مبحث نهم ویرایش دوم، حداکثر آرماتور خمشی میبایستی کمتر از 2.5 درصد باشد. در صورتیکه این حداکثری رعایت نشود، آرماتور شکست ترد میشود.
- ترجیحا از آرماتور با طول استاندارد استفاده شود ولی در صورت نیاز، برش را بر اساس آیین نامههای ساختمانی انجام دهید.
- در صورت لزوم، همپوشانیهای میل گردها را باید تحت نظر مهندس مربوطه انجام داد.
- میلگردهای همپوشانی باید با یکدیگر تماس داشته باشند و میبایستی با بتن بین آنها به اندازه 25 میلی متر یا ¼1 برابر حداکثر اندازه سنگدانه درشت، از هم جدا شوند.
- اما اگر این امر ممکن نبود، میل گردهای همپوشانی باید در فواصلی که بیش از دو برابر قطر میل گردها نباشد، با دو مفتول فولادی آنیل شده 0.90 میلیمتر تا 1.6 میلیمتر محکم به هم وصل شوند.
- هم پوشانی/وصلهها باید تحت نظر مهندس، یکی در میان قرار گیرند.
- ولی در هیچ موردی، هم پوشانی نباید بیشتر از 50 درصد سطح مقطع در یک مقطع باشد.
قلاب، خمش، مهارکوب (انکراژ) و خاموت ها
برای تقویت بتن، از قلاب، مهارکوب و خاموت استفاده میشود که هر کدام کاربرد خود را دارند. به عنوان مثال، از قلاب میلگرد برای مقاومت در برابر لرزههای ایجاد شده توسط زلزله یا جلوگیری از شکاف خوردگی رو به بیرون کاربرد دارد. در زیر تک تک این موارد را بررسی میکنیم.
- قلاب U شکل
در گردهای ساده ، قلاب استاندارد U شکل باید با خم کردن دو سر میل گرد به شکل قلابهای نیمدایرهای با قطر مشخص میلگرد تهیه شود. در مناطق زلزله خیز، سایز قلابها در دو سر میل گرد باید هشت برابر قطر آن یا بر اساس الزامات طراحی باشد.
- خم ها
خم تشکیل دهنده مهارکوب (انکراژ) میلگرد ساده باید با شعاع داخلی به اندازه دو برابر قطر میلگرد خم شود.
- میل مهار تحت تنش
میلگردهای آجدار ممکن است بدون مهارکوبهای انتهایی مورد استفاده قرار گیرند. قلابها معمولاً باید برای میلگردهای ساده تحت تنش در نظر گرفته شوند.
- میل های مهار تحت فشار
طول میلهای مهار میلگرد صاف تحت فشار میبایستی با "طول مهاری" میلگردهای تحت فشار یکسان باشد. طول مهاری میلگرد، کوتاهترین طول جایگذاری لازم برای آرماتور است تا به مقاومت تسلیمی کامل خود برسد. اگر میل گرد تحت فشار باشد، طول پیش بینی شده قلابها، خمها و طول مستقیم بیشتر از خمش میبایست برای طول مهاری در نظر گرفته شود.
- چسباننده، خاموت و پیوندها
در مورد چسباننده، خاموت، پیوندها و غیره، قسمت صاف پشت خم در انتهای میلگرد نباید کمتر از هشت برابر اندازه اسمی میلگرد باشد.
- جوشکاری میلگرد
هر گاه امکاناتی برای جوشکاری قوس الکتریکی در دسترس باشد، به جای همپوشانی، جوشکاری میلگردها باید انجام شود. مهندس ساختمان باید محل و نوع جوشکاری را تایید کند.
جایگذاری میل گرد
- میلگردهای متقاطع باید در هر نقطه تقاطع با دو سیم مفتول آنیل شده با ضخامت 0.9 تا 1.6 میلیمتری گره زده شوند تا اسکلت فلزی سفتی خود را حفظ کند و در صورت جابه جایی بتن، آرماتور جابه به جا نشود.
- در صورت تأیید مهندس ساختمان، به جای خم کردن میلگرد با سیم مفتول، جوشکاری میل گردهای متقاطع مجاز است.
- میلگردها را باید طبق روشهای زیر در محل درست نگه داشت:
- در مورد تیر و ساخت دال، بلوکهای پوششی پیش ساخته ملات سیمان به نسبت 1:2 با مقطع 4*4 سانتی متر و ضخامت برابر با پوشش مشخص شده را میبایستی بین میلگرد و قالبهای بتن قرار داد تا پوشش مورد نیاز بتن را روی آرماتور حفظ و فراهم کند.
- در مورد تیرهای طره و دو سر درگیر یا دالها، فاصله عمودی بین میلگردهای افقی باید بوسیله اسپیسر (فاصله گذار) یا میلگردهای کمکی 1 متری یا فاصله گذاری کوتاهتر حفظ شود تا از لنگر خمشی مثبت جلوگیری شود.
- در مورد ستون و دیوارهاف میلگردهای عمودی باید بوسیله قالبهای چوبی با شکافهایی که به طور دقیق در آنها بریده شده است، در جای خود قرار گیرند. یا با یک بلوک ملات سیمانی 1:2 به اندازه لازم که به طور مناسب به میلگرد گره خورده است، در جای خود قرار گیرند.
- در مورد سازههای بتن مسلح مانند طاق، گنبد، مخازن ذخیره سازی و غیره، ترکیبی از بلوکهای پوششی، فضاها و قالبها باید طبق دستور مهندس ساختمان استفاده شود.
تُلرانس جایگذاری آرماتور
آرماتورها را میبایستی تحت تُلرانسهای زیر درون بتن قرار داد:
تلرانس در فاصله گذاری |
|
برای عمق موثر - 200 میلیمتر یا کمتر |
10 ± |
برای عمق موثر- بیشتر از 200 میلیمتر |
15 ± |
خمش در درزهای ساختمان
در مکانهایی که آرماتور در کنار درزهای ساختمان خم شده اند و بعد از آن به حالت اول بر میگردند، باید مراقب باشید که شعاع خم، کمتر از چهار برابر شعاع میلگرد نرم ساده یا شش برابر قطر میلگرد آجدار باشد. همچنین باید مراقب باشید که بتن دور میلگرد صدمه ندیده باشد.
حواستان به کیفیت میلگرد باشد
یکی از مواردی که خیلی از پیمانکاران را دچار مشکل کرده است، استفاده از میلگرد نامرغوب است. آرماتور مورد استفاده برای تقویت بتن باید تمیز و عاری از پوسته، گرد و غبار، زنگ زدگی، پوششهای رنگی، روغن یا سایر پوششهایی باشد که ممکن است استحکام اتصالات را از بین ببرد یا کاهش دهد. همچنین، میلگرد باید فاقد هرگونه خراش یا خمیدگی باشد. از این رو، قبل از کاشت میلگرد باید از روان کننده برای از بین بردن زنگ زدگی اعمال شود.
بیشتر بخوانید: بررسی تأثیر سیمان بر استحکام بتن
سوالات متداول
- ضخامت سیم مفتول مورد استفاده برای گره زدن میلگرد چقدر است؟
از سیم مفتولهای آنیل شده با ضخامت 0.90 تا 1.6 میلیمتری برای گره زدن میلگردها استفاده میشود.
- محدوده تُلرانس در فاصله گذاری میلگردها چه اندازه است؟
محدوده تلرانس در فاصله گذاری آرماتورها برای عمق موثر عضو 200 میلیمتر یا کمتر برابر با ± 10 و برای عمق موثر بیشتر از 200 میلیمتر، برابر با 15± است.
- آیا کیفیت هم در کاشت میلگرد مهم است؟
بله. میلگردهای بی کیفیت که گرد و غبار، پوشش رنگی یا زنگ زدگی داشته باشند برای کاشت مناسب نیستند.