۳۰۰ 
۱۰۰⚊ 
این روزها بیشتر از هر زمان دیگری از فرونشست صحبت می شود و هر روز تصاویری از نشست زمین منتشر می شود. فرونشست یک اصطلاح عمومی ست که به حرکت عمودی زمین اشاره دارد و می تواند به صورت طبیعی یا در اثر فعالیت های انسان رخ دهد. یکی از مواردی که فرونشست می تواند آثار مخربی به همراه داشته باشد نشست ساختمان است. ممکن است شما نیز یکی از قربانیان نشست ساختمان بوده باشید. اگر تاکنون ترک هایی در دیوارها یا اطراف درب و پنجره ساختمان خود مشاهده کرده اید، ساختمان شما در معرض فرونشست قرار گرفته است.
تصویر شماره ۱ - ترک های ناشی از نشست ساختمان
آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
- نشست ساختمان چیست؟
- انواع نشست ساختمان
- دلیل وقوع نشست ساختمان
- راه های اطلاع از نشست ساختمان
- راه های مقابه با نشست
نشست ساختمان چیست؟
ساختمان ها بر روی فونداسیون و فونداسیون نیز بر روی خاک بنا شده است. وزن ساختمان بسیار بالاست و تمام این وزن به خاک منتقل می شود حالا اگر تحت این نیرو خاک دچار تغییر شکل شود و از بالا به پایین حرکت کند به اصطلاح می گویند ساختمان دچار فرونشست شده است.
فرو نشست در ساختمان ها اجتناب ناپذیر است و بیشتر ساختمان ها در طول عمر خود دچار نشست می شوند. هر چند بیشتر نشست در سال های اولیه ساخت بنا اتفاق می افتد اما اگر بنا به دلایلی الگوی زهکشی اطراف ساختمان تغییر کند یا تغییراتی در آب و هوا اتفاق بیفتد امکان ادامه نشست ساختمان در سال های بعد نیز وجود دارد. چنانچه مقدار فرونشست در محدوده ی مجاز باشد مشکلی ایجاد نمی کند. تنها زمانی که فرونشست ساختمان از حد تعیین شده فراتر رود می تواند آسیب زا باشد و ساختمان را در معرض خطر قرار دهد.
انواع نشست ساختمان
نشست ساختمان می تواند متقارن یا نامتقارن باشد. معمولا در محاسبات، پی ساختمان صلب در نظر می گیرند که تحت بارگذاری متقاون قرار دارد. در مواردی که کیفیت خاک زیر ساختمان در همه جا یکسان باشد نشست می تواند به صورت متقارن رخ دهد. اما واقعیت این است در اکثر پی ها نشست در نقاط مختلف فونداسیون یکسان نیست و ساختمان دچار نشست نامتقارن می شود. در اثر این نشست ترک خوردگی دیوارها، ترک های سقف و کج شدن قاب درب و پنجره اتفاق می افتد. در برخی موارد که نشست نامتقارن بسیار شدید باشد ساختمان کج می شود و این مساله را می توان با چشم نیز مشاهده کرد.
تصویر شماره ۲ - انواع نشست ساختمان
دلیل وقوع نشست ساختمان
نشست ساختمان به دلیل کم شدن فاصله ی بین ذرات خاک در اثر نیروهای وارد شده بر آن یا تغییر در رطوبت خاک اتفاق می افتد. کاهش رطوبت خاک باعث متراکم شدن خاک و فرونشست می شود. از مهمترین علل نشست ساختمان می توان موارد زیر را نام برد:
- ضعف خاک در تحمل بار
- وارد شدن بار بر سازه بیش از حد طراحی
- فشرده کردن ضعیف خاک در موقع ساخت
- بارش باران و خشک سالی نامنظم
- زه کشی ضعیف اطراف سازه
- تغییر در سطح آب های زیرزمینی
- وجود درختان بالغ در اطراف سازه
- نشت آب از استخر یا حوضچه های اطراف سازه
- پمپاژ آب یا نفت از زمین های اطراف ساختمان
راه های اطلاع از نشست ساختمان
وقوع نشست ساختمان را از روی آثار و نشان های آن می توان دریافت.
- ترک های دیوار و سقف ساختمان
نشست نامتقارن باعث ایجاد ترک هایی در ساختمان می شود. هر چه شدت فرونشست بیشتر باشد ترک ها نیز بزرگ خواهند بود. ترک های ناشی از فرونشست معمولا روی دیوارها و سقف خود را نشان میدهند.
تصویر شماره ۳ - ترک روی دیوار ناشی از نشست
- ترک های اطراف درب و پنجره
این نوع ترک با زاویه ۴۵ درجه یا تقریبا افقی در گوشه های در و پنجره دیده می شود.
- فاصله بین کف و دیوار
فرونشست در ساختمان می تواند باعث ایجاد فاصله بین کف و دیوار شود. گاهی اوقات در اثر نشست کف ساختمان شکم می دهد.
راه های مقابه با نشست
راه های مختلفی برای متوقف کردن نشست وجود دارد که استفاده از هر کدام از آن ها به شرایط و موقعیت پروژه بستگی دارد. از جمله این راهکارها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سبک کردن بار وارد شده بر ساختمان
- افزایش تعداد ستون های ساختمان
- حذف عامل ایجاد نشست مانند رطوبت یا نشتی آب
- افزایش مقاومت خاک زیر پی ساختمان به کمک تزریق مواد متراکم کننده
- استفاده از دیوار برشی برای متصل کردن ستون ها به یکدیگر
- نیلینگ
- استفاده از بتن شاتکریت