میلگرد سنجاقی چیست؟ معرفی انواع و کاربردهای آن

میلگرد سنجاقی یکی از اجزاء تقویت‌کننده در سازه‌های بتنی است که به منظور افزایش مقاومت برشی و پایداری تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شود. این نوع میلگرد به شکل خمیده یا زاویه ‌دار طراحی شده و معمولاً در کنار خاموت‌ها و میلگردهای طولی به کار می‌رود تا نیروی برشی را به طور مؤثرتری توزیع کرده و از ایجاد ترک‌های ناشی از تنش جلوگیری کند. میلگرد سنجاقی علاوه بر بهبود استحکام سازه، به تثبیت موقعیت سایر میلگردها در هنگام بتن‌ریزی کمک کرده و عملکرد کلی سازه را بهبود می‌بخشد.

حتما تاکنون بارها نام این مقطع فولادی را شنیده اید. آیا می دانید کاربردهای میلگرد سنجاقی چیست؟ میلگرد سنجاقی در صنعت ساخت ‌و ساز برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع میلگردها در دسته آرماتورهای عرضی قرار دارد و با نام های آرماتور سنجاقی، سنجاقکی، قلاب دوخت و آرماتور دوخت ستون نیز شناخته می شود. این محصول فولادی به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌ فرد خود، در تقویت سازه‌ها، ساخت پی و فونداسیون، و اتصالات مختلف کاربرد دارد. میلگرد سنجاقی از جمله ابزارهای مهم در اجرای پروژه‌های عمرانی و ساختمانی است که به دلیل مقاومت بالا و انعطاف‌پذیری مناسب، در برابر فشارها و تنش‌های ناشی از عوامل محیطی و وزن ساختمان‌ها مقاوم عمل می‌کند. در این مقاله ضمن معرفی میلگرد سنجاقی، به ذکر ویژگی‌ها، کاربردها و اهمیت این محصول فولادی پرکاربرد خواهیم پرداخت. با مدیران آهن همراه شوید.

ما در تیم مدیران آهن زاینده رود با تکیه بر دانش و تجربیات خود طی سال ها فعالیت مستمر در حوزه ی تامین و توزیع انواع مقاطع فولادی، آلیاژی و استیل، انواع محصولات فولادی را با بالاترین کیفیت و با قیمت‌های رقابتی به مشتریان عرضه می‌کنیم. برای اطلاع از قیمت‌ روز محصولات و استعلام موجودی انبار، می‌توانید به وب‌سایت ما مراجعه کنید یا از طریق لینکی که در ادامه مشاهده می کنید با همکاران ما در واحد فروش در تماس باشید!

تماس با مدیران آهن

انواع میلگرد سنجاقی چیست؟

میلگرد سنجاقی در انواع مختلف تولید می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارد. این میلگردها بر اساس شکل، جنس، طول و ویژگی‌های مکانیکی مختلف دسته ‌بندی می‌شوند و در بخش‌های مختلف سازه‌ها به کار می‌روند. در این بخش انواع مختلف میلگرد سنجاقی و کاربردهای هر کدام در صنایع ساختمانی و عمرانی را ذکر کرده ایم تا درک بهتری از این ابزار مهندسی مهم به دست آورید.

• میلگرد سنجاقی با خم استاندارد: این نوع میلگرد به‌ طور معمول در دو سمت خود دارای خم‌های نود درجه استاندارد است. میزان هر خم در دو طرف میلگرد تقریباً معادل ۱۲ برابر قطر میلگرد است. این نوع میلگرد معمولاً برای اتصال و تثبیت آرماتورها در قالب‌بندی استفاده می‌شود. برای مثال میلگرد با قطر 14 میلی متر حدود 17 سانتی متر خم می شود.
• میلگرد سنجاقی با خم نیمه استاندارد: در این مدل از میلگرد سنجاقی، مدل خم‌ها به شکل چنگکی است؛ یعنی یک طرف میلگرد با زاویه نود درجه خم شده و در طرف دیگر با زاویه ۱۳۵ درجه خم می‌شود. این نوع خم به منظور ایجاد استحکام بیشتر در اتصال‌ها و بهبود عملکرد آرماتورها هنگام بتن‌ریزی استفاده می‌شود.

• میلگرد سنجاقی با خم دو طرف ۱۳۵ درجه: در این مدل، خم‌ها در دو طرف میلگرد به صورت مخالف یکدیگر شکل داده می‌شوند؛ به این معنا که در یک سمت میلگرد خم به سمت بالا و در سمت دیگر خم به سمت پایین شکل می‌گیرد. این نوع خم برای ایجاد اتصالی محکم‌تر و مناسب‌تر در ساختار بتن و رفع تنش‌های احتمالی در طول فرآیند ساخت به کار می‌رود.

هر کدام از این قلاب های دوخت در شرایط و نیازهای خاص ساختمانی و مهندسی به کار می‌روند و انتخاب نوع مناسب آن‌ها بستگی به طرح، ساختار و نیاز پروژه دارد.

مقررات استفاده از میلگرد سنجاقی چیست؟

استفاده صحیح از آرماتورها و توجه به الزامات مربوط به طراحی و نصب آن‌ها از عوامل کلیدی در اجرای پروژه‌های ساختمانی پایدار و ایمن است. طبق مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان و الزامات آیین‌نامه‌ای، شرایط و ضوابط مشخصی برای استفاده از آرماتور سنجاقی در نظر گرفته شده است که شامل موارد زیر است:

• چنانچه فاصله آزاد آرماتورها بیش از 15 سانتی‌متر باشد و یا تعداد آرماتورها بین خاموت ها بیش از 3 عدد باشد، لازم است آرماتور با خاموت و یا سنجاق نگهداری شود.
• در هر مقطع، فاصله میلگردهای دوخت از یکدیگر در جهت محور طولی عضو، نباید بیشتر از 350 میلی‌متر باشد.
• انتهای هر دو میلگرد دوخت باید در برگیرنده یک میلگرد طولی باشد و محل خم 90 درجه آن باید در امتداد میلگرد طولی یک در میان عوض شود.
• زمانی که در مقطع ستون ها تعداد میلگردهای طولی بیش از 12 عدد باشد، عموما بستن میلگرد سنجاقی به صورت یک در میان باعث ایجاد مشکل لرزش در زمان بتن ریزی می شود. طبق این آیین نامه می توان به جای استفاده از میلگرد سنجاقی، از خاموت بسته لوزی شکل استفاده کرد. در هر خاموت لوزی شکل فقط یک میلگرد طولی به صورت آزاد قرار می گیرد.

مراحل اجرای میلگرد سنجاقی چیست؟

انواع میلگرد سنجاقی با توجه به استانداردهای فنی و الزامات آیین‌نامه‌ای در طراحی و اجرای سازه‌ها استفاده می‌شوند و تعداد و نوع آن‌ها بر اساس طول ستون، تعداد خاموت‌ها و فاصله میلگردهای طولی تعیین می‌شود. استفاده صحیح از میلگرد سنجاقی، موجب افزایش ایمنی و استحکام سازه در برابر فشارهای مکانیکی و لرزشی خواهد شد. نحوه اجرای میلگرد سنجاقی به شرح زیر است:

گام اول: محاسبه تعداد میلگرد سنجاقی مورد نیاز

در مرحله نخست، تعداد میلگرد سنجاقی مورد نیاز باید مشخص شود. این تعداد وابسته به طول ستون بتنی، تعداد میلگردهای طولی و فاصله میان آن‌هاست. برای محاسبه تعداد صحیح میلگرد سنجاقی، ابتدا باید طول ستون و تعداد خاموت‌های مورد استفاده در پروژه را بررسی کرد. 

به عنوان نمونه، اگر طول میلگردهای طولی در ستون دو متر باشد، به ازای هر ۱۵ سانتی‌متر به یک خاموت نیاز است و هر خاموت به یک میلگرد سنجاقی متصل است که زاویه ۹۰ درجه آن به صورت یک در میان در امتداد برش ستون قرار خواهد گرفت. همچنین اگر تعداد میلگردهای طولی کنار یکدیگر بیشتر باشد، به تعداد بیشتری میلگرد سنجاقی نیاز است. 

با این وجود، تعداد و نحوه نصب آرماتور سنجاقی در طرح کلی آرماتوربندی، بر اساس نظر مهندس و محاسبات فنی انجام‌ شده مشخص می‌شود. 

گام دوم: نصب و اجرای میلگرد سنجاقی

بعد از محاسبه تعداد میلگرد سنجاقی، نوبت به نصب آن‌ها می‌رسد. در این مرحله، آرماتورهای سنجاقی با استاندارد خم ۹۰ درجه در نقاط مشخص شده نصب می‌شوند؛ به این ترتیب که دو میلگرد رو به روی هم با قلاب دوخت به یکدیگر متصل می شوند، به شرط اینکه فاصله میان آن‌ها از ۲۰ سانتی‌متر بیشتر نباشد. میلگردهای سنجاقی نود درجه یک طرفه نیز به صورت یک در میان با آرماتورهای استاندارد نصب می‌شوند. توجه داشته باشید که خم ۹۰ درجه آرماتور سنجاقی می بایست به سمت برش دال بتنی ستون باشد. در نهایت میلگرد سنجاقی با استفاده از سیم مفتول به میلگردهای طولی متصل شده و محکم می‌شوند تا از جابجایی و ناپایداری آن ها جلوگیری شود. 

اجرای دقیق این مراحل باعث تثبیت مناسب آرماتورها در مقاطع بتنی و افزایش ایمنی و استحکام سازه خواهد شد.

مزایای میلگرد سنجاقی چیست؟

پیش تر گفتیم میلگرد سنجاقی جزء عناصر اساسی در آرماتوربندی سازه‌های بتنی به شمار می‌رود، که با هدف اتصال میلگردهای طولی و تقویت سازه های بتنی مورد استفاده قرار می گیرد. آرماتور سنجاقی در بخش‌هایی مانند ستون‌ها و دیوارهای برشی به کار می‌روند و نقش مهمی در بهبود پایداری سازه در برابر نیروهای مکانیکی و لرزشی ایفا می‌کنند. اجرای اصولی و استاندارد میلگرد سنجاقی به افزایش کارایی بتن و طول عمر سازه کمک شایانی خواهد کرد. در ادامه مهم ترین مزیت های استفاده از میلگرد سنجاقی را عنوان کرده ایم.

• میلگرد سنجاقی به دلیل شکل خاصی که دارد باعث ثابت نگه داشتن میلگردهای طولی در جای خود می شود و این مهم ترین مزیت آن است.
• خاموت سنجاقی به دلیل ساختار ویژه ای که دارد اجرای آن ساده است و به راحتی قابل نصب است.
• به دلیل سبک و کم حجم بودن آرماتور سنجاقی، استفاده از آن ها در هر قسمتی از سازه امکان پذیر است.

مهم ترین کاربرد های میلگرد سنجاقی چیست؟

با وجود اینکه این نوع میلگرد نسبت به سایر میلگردهای طولی و اجزاء استفاده شده در سازه، سایز کوچک تری دارد، در موارد متعددی می توان از آن استفاده کرد. چند کاربرد رایج و متداول میلگرد سنجاقی در سازه، استفاده در فونداسیون، ستون بتنی و دیوار برشی است. در ادامه با کاربردهای میلگرد سنجاقی بیشتر آشنا خواهید شد.

کاربرد میلگرد سنجاقی در ستون (سنجاقی ستونی)

آن دسته از قلاب های دوخت که در ستون‌های بتنی مورد استفاده قرار می گیرد، با عنوان سنجاقی ستونی شناخته می‌شود و نقش حیاتی در تقویت اتصال میلگردهای طولی و بهبود عملکرد سازه ایفا می‌کند. این نوع میلگرد سنجاقی به صورت عمودی در کنار میلگردهای طولی نصب شده و فاصله و تراز مناسب آن‌ها را تضمین می‌کند. کاربرد اصلی سنجاقی ستونی در جلوگیری از جابجایی میلگردهای طولی، حفظ استحکام مقطع ستون در برابر فشارهای عمودی و افقی و مقابله با تنش‌های مکانیکی است. علاوه بر این، سنجاقی ستونی به توزیع یکنواخت نیروها در میان مقطع بتنی کمک می‎‌کند و از وقوع خرابی‌های احتمالی در زمان بتن‌ریزی یا فشار لرزشی جلوگیری می‌کند.

کاربرد میگرد سنجاقی در دیوار برشی

دیوار برشی، به ستون بتنی شباهت دارد با این تفاوت که از آن برای کنترل بارهای وارده در اثر عواملی همچون زلزله، بر ساختمان وارد می آید، استفاده می شود. به طور معمول دیوارهای برشی معمولاً به فونداسیون متصل می شوند. در مواردی خاص نیز که بارهای جانبی کوچک باشند دیوارهای برشی به ستون متصل می گردند. در هر حال این دیوارها باید در برابر فشار از مقاومت کافی برخوردار باشند. حالا سؤال اینجاست که کاربرد میلگرد سنجاقی در دیوار برشی چیست؟ پیش تر گفتیم عمده کاربرد قلاب دوخت، برای ثابت نگه داشتن میلگرد های طولی است؛ علاوه بر این در هر سازه ای که آرماتور نقش زیر ساز را برعهده داشته باشد، آرماتور سنجاقی کاربرد دارد. برای مثال بناهایی از جمله سازه های چندین طبقه، سازه های کشاورزی، پل ها، سدها و ... از جمله مواردی هستند که برای زیر سازی آن ها از آرماتور فولادی سنجاقی استفاده می شود.

کاربرد میلگرد سنجاقی در فونداسیون

قلاب سنجاقی فونداسیون ساختمان معمولاً برای اتصال بهتر میلگردهای طولی در فونداسیون به کار می‌رود و باعث توزیع یکنواخت نیروها می شود. به ویژه در فونداسیون‌های گسترده و یا پی‌های عمیق، میلگردهای سنجاقی به تثبیت خاموت‌ها و کاهش جابه‌جایی میلگردها در هنگام بتن‌ریزی کمک می‌کنند. همچنین، استفاده از این نوع میلگرد می‌تواند به بهبود عملکرد فونداسیون در برابر تنش‌های کششی و برشی ناشی از بارهای زنده و مرده کمک کند. در نتیجه، میلگرد سنجاقی به عنوان یک عامل کلیدی در بهبود یکپارچگی و دوام فونداسیون محسوب می‌شود.

کلام پایانی: میلگرد سنجاقی چیست و چه کاربردهایی دارد؟

در این مقاله گفتیم که قلاب دوخت ستون یا همان میلگرد سنجاقی، نوعی آرماتور فولادی است که با هدف افزایش استحکام ستون و دیوارهای برشی در اثر نیروهای وارده مانند زلزله به کار می رود. عدم استفاده یا استفاده ناصحیح از این اجزاء ساختمانی می تواند خسارات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد؛ زیرا ستون و دیوارهای برشی بدون استفاده از قلاب های سنجاقی، تحت فشار زیاد فرو خواهد ریخت. بنابراین می بایست حین اجرای پروژه های ساختمانی، زمانی که از میلگردهای سنجاقی استفاده می شود، مقررات و آیین نامه های بین المللی به دقت رعایت شود.

از اینکه تا انتهای مقاله همراه ما بودید از شما صمیمانه سپاسگزاریم. با ما در تماس باشید و سوالات خود را با کارشناسان و متخصصان مجموعه ی مدیران آهن زاینده رود مطرح نمایید!