آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده

قوانین، مقررات و دستورالعمل‌های لازم برای استفاده از میلگردهای زنگ ‌زده در پروژه‌های ساختمانی به طور کامل در آیین نامه بتن ایران (آبا) ذکر شده است. خطرات ناشی از ضعف‌های ساختاری به دلیل استفاده نامناسب از میلگردهای زنگ زده که دچار خوردگی هستند، بیانگر اهمیت ارزیابی دقیق وضعیت میلگردها قبل از استفاده از آن هاست. دسترسی به منابع معتبر که راهکارهایی برای استفاده ایمن از این نوع مقاطع فولادی ارائه داده اند به متخصصان صنعت ساخت و ساز کمک می‌کند تا برای انتخاب مصالح ساختمانی مناسب تر تصمیمات بهتری اتخاذ نمایند.

آیین ‌نامه‌های ساختمانی و مهندسی همواره به عنوان راهنما برای ارتقاء کیفیت، ایمنی و دوام سازه‌ها تهیه و تدوین می‌شوند. یکی از موضوعات چالش ‌برانگیز در این حوزه، استفاده از میلگردهای زنگ ‌زده در بتن ‌ریزی است که می‌تواند تأثیرات قابل ‌توجهی بر استحکام سازه داشته باشد. در این مقاله با هدف بررسی دستورالعمل‌ها و استانداردهای موجود برای ارزیابی و استفاده ایمن از میلگردهای زنگ ‌زده،  به معرفی معیارهای پذیرش یا رد این نوع مقاطع فولادی برای استفاده مجدد از آن‌ها (مطابق با آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده) مطالبی را عنوان کرده ایم؛ به این ترتیب نه تنها از بروز خطرات احتمالی جلوگیری می شود، بلکه هزینه‌های ساخت ‌و ساز بهینه تر خواهد شد. با مدیران آهن همراه شوید.

برای اطلاع از آخرین قیمت‌ها و استعلام موجودی انواع محصولات فولادی، آلیاژی و استیل، از طریق لینک زیر با ما در ارتباط باشید!

تماس با مدیران آهن

آیا میلگردهای زنگ زده قابل استفاده هستند؟

میلگردها معمولا بعد از اینکه از تامین کنندگان معتبر خریداری می شوند، برای استفاده در صنعت ساخت و ساز، انبار می شوند. گاهی به دلیل شرایط نامناسب نگهداری و قرار گرفتن در معرض رطوبت و هوا، میلگردها دچار زنگ زدگی می شوند. در چنین شرایطی سوال این است که آیا می توان از میلگردهای زنگ زده در ساختمان سازی استفاده کرد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم، بله! میلگردهای زنگ زده نیز تحت شرایط خاص، مطابق با ضوابط و قوانین مشخص و مدون در آیین نامه آبا (آیین نامه بتن ایران) قابل استفاده هستند.

همانطور که می دانید، زنگ زدگی یک فرایند پیش رونده است و بسته به اینکه میلگرد در چه مرحله ای از زنگ زدگی یا خوردگی قرار دارد می توان در خصوص استفاده از آن تصمیم گیری کرد. زمانی که میلگرد زنگ می زند یا خورده می شود در واقع عناصر موجود در فولاد بر اثر خوردگی، به عناصری که استحکام کمتری دارند تبدیل می شوند و ادامه این فرایند می تواند باعث کاهش قطر میلگرد یا ایجاد حفره یا ترک هایی روی سطح آن شود. در این شرایط لازم است در مورد استفاده از آن ها، بررسی های لازم انجام شود. در صورتی که زنگ زدگی سطحی باشد، مطابق با قوانین و مقرراتی که در ادامه به آن اشاره کرده ایم، می توانند مورد استفاده قرار گیرند.

پیشنهاد مطالعه: استفاده از میلگرد زنگ زده در ساختمان سازی

قوانین موجود در آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده؛ آیین نامه بتن ایران (آبا)

استفاده از این نوع مقاطع فولادی زنگ ‌زده در پروژه‌های ساختمانی، به دلیل تأثیر مستقیم بر دوام و استحکام سازه، نیازمند بررسی دقیق و رعایت دستورالعمل‌های مشخصی است. مقررات مرتبط با آن، به منظور ایجاد یک استاندارد واحد و جلوگیری از تصمیم ‌گیری‌های سلیقه‌ای، معیارهایی برای ارزیابی وضعیت میلگردهای زنگ ‌زده و شرایط استفاده از آن‌ها در قالب " آیین ‌نامه‌ استفاده از میلگرد زنگ زده "، تعیین شده است. در این بخش آن ها را بررسی کرده ایم.

• میلگردها می بایست در مکان هایی انبار و نگهداری شوند که تمیز و عاری و رطوبت باشد. به این ترتیب از زنگ زدگی آن ها جلوگیری می شود.
• میلگردهای زنگ‌ زده، در حدی که پوسیده شده باشند، به ‌ویژه مواردی که خوردگی عمقی و موضعی نیز در آن محل وجود داشته باشد، تنها در صورتی می‌توانند در سازه‌های بتن آرمه مورد استفاده قرار گیرند که پس از انجام آزمایش‌های لازم، مشخصات آن‌ها از نظر کیفیت و ابعاد، با الزامات طراحی مطابقت داشته باشد. همچنین لازم است کاهش احتمالی سطح مقطع به دقت ارزیابی و جبران شود. به این ترتیب مطابق با آیین نامه آبا استفاده از میلگرد زنگ زده در بتن، در صورتی که این نوع مقاطع فولادی بر اثر زنگ زدگی دچار خوردگی عمیق یا پوسیدگی شدید نشده باشند، مانعی ندارد.

در چنین شرایطی مسئله ی دیگری مطرح می شود و آن مربوط به سطح مقطع میلگرد است. در صورت وجود زنگ زدگی و خوردگی، باید بررسی شود که آیا سطح مقطع میلگرد کاهش پیدا کرده است و کمتر از سطح مقطع مورد نیاز در طراحی سازه است یا خیر؟!

فصل هشتم آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده شامل موارد زیر است:

میلگردها باید از هرگونه آلودگی که می‌تواند به چسبندگی آن‌ها آسیب برساند، مانند گل، روغن یا سایر پوشش‌های غیرفلزی مضر، محافظت شوند. اگر چه این قاعده مستقیماً به زنگ ‌زدگی اشاره نمی‌کند، اما بر ضرورت جلوگیری از هرگونه عامل کاهش ‌دهنده چسبندگی تأکید دارد. اما آیا زنگ‌ زدگی کامل سطح میلگرد واقعاً چسبندگی آن به بتن را کاهش می‌دهد؟ در نگاه اول پاسخ مثبت به نظر می‌رسد، اما نتایج برخی آزمایش‌های انجام ‌شده روی میلگردهای زنگ ‌زده خلاف این امر را ثابت می کند. در ادامه، به بررسی این موضوع و مرور نتایج برخی از آزمایش‌های مرتبط خواهیم پرداخت.

مبحث نهم فصل چهارم آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده، شامل موارد زیر است:

برای جلوگیری از زنگ ‌زدگی و آلودگی سطح میلگردهای فولادی، باید آن‌ها را در محیط‌هایی خشک، تمیز و دور از رطوبت، گل، خاک و سایر عوامل آلاینده نگهداری کرد. میلگردهایی که بر اثر زنگ ‌زدگی دچار پوستگی نیز ‌شده باشند، تنها پس از ماسه ‌پاشی و رعایت الزامات مندرج در بندهای پیشین قابل استفاده خواهند بود. استفاده از برس سیمی یا روش‌های مشابه برای پاک‌ سازی پوسته‌های زنگ ‌زده مجاز نیست.

در مواردی که میلگردها تا حد پوسته ‌شدن زنگ ‌زده‌اند، به ‌ویژه زمانی که خوردگی موضعی و عمیق وجود دارد، باید پس از ماسه ‌پاشی آزمایش‌های مشخص‌شده در بندهای (الف) و (ب)، که در ادامه به آن‌ها اشاره شده، روی نمونه‌ها انجام گیرد.

الف) بررسی مجدد و انجام آزمایش‌های لازم برای اطمینان از تطابق مشخصات مکانیکی میلگرد با الزامات طراحی

ب) اندازه‌گیری مجدد قطر اسمی میلگردها و ارزیابی آن ها برای مطابقت با تلرانس‌های تعریف ‌شده در استاندارد ملی ایران شماره 3132

به این ترتیب در مبحث نهم از فصل چهارم آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده نیز استفاده از آرماتورهایی که دچار زنگ زدگی سطحی شده اند ممنوع نشده است. اما اکنون ممکن است این سوال به ذهنتان خطور کند که چرا استفاده از آرماتورهای زنگ زده، در آیین نامه ممنوع نشده است؟! در بخش بعد در این رابطه مطالبی را مطرح کرده ایم.

چرا استفاده از میلگردهای زنگ زده، ممنوع نیست؟

همانطور که اشاره شد، امکان استفاده از میلگردهای زنگ زده تحت شرایط ذکر شده در آیین نامه آبا، امکان پذیر است و ممنوع نیست. این موضوع در سال های اخیر بسیار بحث برانگیز بوده است. به طور کلی، آرماتورها می بایست به روشی حمل و انبار شوند که دچار تغییر فرم و خمیدگی نشوند و یکی از مهم ترین نکاتی که در این خصوص لازم است بدانید این است که نگهداری آن‌ها  مستقیما روی زمین مجاز نیست، چرا که این شرایط می‌تواند به آلودگی و آسیب بیشتر و زنگ زدگی منجر شود.

نتایج تحقیقات اولیه که تا سال 1920 در این زمینه انجام شده‌اند نشان داده است که وجود یک لایه نازک زنگ یا پوسته اکسیدی محکم روی سطح میلگرد، نه تنها اثر منفی روی چسبندگی بین بتن و فولاد ندارد، بلکه گاهی باعث بهبود خاصیت چسبندگی نیز می‌شود. علاوه بر این، نتایج مطالعات جامعی که توسط B.R.C.A پس از جنگ جهانی دوم در آمریکا انجام شد، این مسئله را تأیید کرده است. به این ترتیب، چنانچه حمل و نقل این دسته میلگردها کاملا اصولی و صحیح انجام شود، استفاده از روش‌هایی مانند ماسه ‌پاشی، برس‌کشی یا تمیز کردن با پارچه نیازی نیست و معمولاً تأثیر قابل‌توجهی در بهبود چسبندگی این محصولات فولادی با بتن ندارد. 

کلام پایانی: آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده

در این مقاله گفتیم استفاده از میلگردهای زنگ ‌زده در بتن آرمه با رعایت اصول و قوانین مدون در آیین نامه بتن ایران (آبا) امکان پذیر است. اگر چه برخی از مطالعات نشان داده‌ است که زنگ ‌زدگی سطحی تأثیر منفی بر چسبندگی فولاد به بتن نخواهد داشت، اما به دلیل اینکه شدت زنگ ‌زدگی و میزان خوردگی می‌تواند بر استحکام و دوام سازه تأثیرگذار باشد، لازم است میزان زنگ زدگی بررسی شود. به ‌ویژه در مواردی که خوردگی به عمق میلگرد رسیده و سطح مقطع آن کاهش یافته باشد، در این صورت استفاده از چنین میلگردهایی بدون انجام آزمایش‌های دقیق و اطمینان از انطباق آن‌ها با مشخصات استاندارد، به هیچ ‌وجه توصیه نمی‌شود. بنابراین، توجه به موارد ذکر شده در آیین ‌نامه‌ها و استانداردهای مربوط به حمل، انبارداری و استفاده از میلگردهای زنگ ‌زده ضروری است. همچنین، انجام آزمایش‌های مکانیکی و بررسی دقیق وضعیت میلگردها پیش از استفاده، به ویژه در مواردی که میلگردها دچار زنگ ‌زدگی عمیق و موضعی شده‌اند، می‌تواند از بروز مشکلات ساختاری در آینده جلوگیری کند.

با تشکر از شما همراهان همیشگی مدیران آهن! با ما در تماس باشید؛ منتظر شنیدن صدای گرمتان هستیم.