آیا استفاده از میلگرد زنگ زده درست است؟

یکی از اتفاقات شایع در مورد انواع محصولات فولادی به ویژه میلگرد، زنگ‌زدگی میلگرد است. در واقع، چنانچه محل نگهداری میلگردها مناسب نباشد و در معرض رطوبت و اکسیژن قرار داشته باشند، به مرور دچار زنگ‌ زدگی خواهند شد. زنگ زدگی ابتدایی، مشکلی برای میلگرد ایجاد نمی‌کند و به کمک فرآیند سندبلاست می‌توان نسبت به رفع آن اقدام نمود. با این وجود، چنانچه زنگ‌زدگی شدیدتر باشد و منجر به پوسته شدن یا خوردگی میلگرد شود، استفاده از میلگرد در بتن‌ریزی منوط به انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و تایید مشخصات فنی آن خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به بررسی ضوابط و قوانین استفاده از میلگرد زنگ زده در ساختمان بپردازیم. با ما همراه باشید.

مقدمه ای بر نحوه استفاده از میلگرد زنگ زده در ساختمان

گاهی پیش می‌آید که میلگردهایی که برای استفاده در ساختمان تهیه و انبار شده‌اند، به دلیل شرایط نامناسب انبار، نحوه نگهداری و قرار گرفتن در معرض رطوبت و هوا دچار زنگ زدگی می‌شوند. در این شرایط، با این چالش روبرو می‌شویم که آیا می‌توان از این نوع میلگرد زنگ زده در ساختمان استفاده کرد.

پیش از اینکه به ادامه بحث و پاسخ به این سوال بپردازیم، لازم است تا مختصری در مورد فرآیند زنگ زدگی و خوردگی فولاد توضیح داده شود تا به این ترتیب، درک بهتری نسبت به شرایط یک میلگرد زنگ زده به دست آوریم. با ما همراه باشید.

پیشنهاد مطالعه: عوامل موثر بر زنگ زدگی میلگرد

اصطلاح زنگ زدگی میلگرد به چه معناست؟

میلگردهایی که در صنعت ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، عموما از جنس فولادهای کربنی هستند. از جمله ویژگی‌های فولاد نیز این است که در مجاورت اکسیژن و رطوبت، دچار زنگ زدگی می‌شود.

زنگ زدگی (Rusting) زمانی رخ می‌دهد که آهن یا محصولات آهنی با اکسیژن ترکیب می‌شوند و در واقع عمل اکسیداسیون در آن‌ها رخ می‌دهد. این فرآیند در حضور هوا و رطوبت اتفاق می‌افتد. بنابراین، اگر شما میلگرد را برای مدتی در فضای باز و در هوای مرطوب نگهداری کنید، باید انتظار داشته باشید که پس از مدت زمانی، اثرات زنگ زدگی را بر سطح آن مشاهده کنید.

زنگ زدگی، فرآیندی آهسته و کند است که به سرعت رخ نمی‌دهد. هر چند برخی عوامل می‌توانند سرعت یا وقوع آن را تشدید کنند. معمولا رنگ زنگ آهن، نارنجی مایل به سرخ است. هر چند ممکن است زنگ آهن به رنگ‌های دیگری مانند زرد و قهوه‌ای نیز دیده شود.

بهترین روش های تقویت میلگرد در برابر خوردگی

بررسی تفاوت خوردگی و زنگ زدگی میلگرد

از دیگر مشکلاتی که ممکن است برای میلگرد رخ دهد، فرآیند خوردگی است. هر چند خوردگی و زنگ زدگی در واقع یک فرآیند و حاصل ترکیب فولاد با اکسیژن هستند، اما تفاوت‌هایی نیز با هم دارد.

در مورد تفاوت خوردگی و زنگ زدگی می‌توان گفت، زنگ‌ زدگی حاصل ترکیب فولاد با اکسیژن و ترکیب اکسید آهن به رنگ نارنجی- قرمز بر سطح فلز است، اما خوردگی به صورت کلی ترکیب عناصر فلزی یا غیر فلزی با اکسیژن است که در نتیجه آن، مواد دچار تخریب ناخواسته می‌شوند. در نتیجه خوردگی اکسید، هیدروکسید و سولفیدها تشکیل می‌شوند. شایع‌ترین نوع خوردگی، همان زنگ زدگی است.

در واقع، زنگ زدگی یکی از انواع خوردگی است، ولی در کنار زنگ زدگی انواع دیگری از خوردگی نیز وجود دارد که می‌تواند محصولات فولادی مانند میلگرد را درگیر خود کند. از انواع دیگر خوردگی می‌توان به خوردگی حفره‌ای، خوردگی شیاری، خوردگی مرزدانه‌ای و غیره اشاره کرد.

حال که به یک آشنایی کلی در مورد فرآیندهای خوردگی و زنگ زدگی دست پیدا کردید، بهتر است به سراغ سوال اصلی خود برویم. آیا از میلگرد زنگ زده می‌‌توان در ساختمان‌سازی استفاده کرد یا خیر؟

در جواب این سوال، باید گفت که زنگ زدگی یک فرآیند پیش رونده است و بسته به اینکه میلگرد در چه مرحله‌ای از زنگ زدگی یا خوردگی قرار دارد، می‌توان در خصوص استفاده از آن، اظهار نظر کرد.

زمانی که میلگرد خورده می‌شود یا زنگ می‌زند، در واقع آهنی که درون آن قرار دارد به سایر عناصر که استحکام کمتری دارند، تبدیل می‌شود و ادامه این فرآیند می‌تواند باعث کاهش قطر میلگرد یا ایجاد حفره یا ترک‌هایی در روی آن شود. البته ممکن است زنگ زدگی کاملا سطحی باشد و مشکلی نیز برای میلگرد ایجاد نکند. به هر حال، استفاده از میلگرد زنگ زده از جمله مواردی است که تصمیم‌گیری در خصوص آن نیاز به بررسی دارد.

مقررات ملی استفاده از میلگرد زنگ زده در ساختمان

از آنجا که زنگ زدگی میلگرد، یک فرآیند شایع است، در مقررات ملی ساختمان آیین نامه‌هایی برای استفاده از آن تدوین شده است که با مراجعه به این آیین نامه‌ها می‌توان در خصوص استفاده یا عدم استفاده از میلگرد زنگ زده، تصمیم گیری کرد.

در آیین نامه بتن ایران (آبا) در خصوص زنگ زدگی میلگرد می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• میلگردهای فولادی باید در محل‌های بدون رطوبت انبار کرد تا از زنگ زدگی و کثیف شدن آن‌ها جلوگیری به عمل آید.
• میلگردهایی که تا حد پوسته شدن، دچار زنگ زدگی شده باشند و به ویژه اگر خوردگی عمیق باشد، بدون انجام آزمایش و اطمینان از مشخصه‌های آن‌ها را نمی‌توان در بتن استفاده کرد.

نکته: مطابق با آیین نامه بتن ایران، اگر زنگ زدگی میلگرد عمیق نباشد و منجر به پوسته شدن و یا خوردگی عمیق نشود، برای استفاده در بتن بلامانع است. همچنین در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان به موضوع میلگردهای زنگ زده اشاره شده که این موارد به شرح زیر است:

• میلگردهای فولادی باید در محل‌هایی بدون هرگونه آلودگی، رطوبت، گل و خاک و غیره نگهداری شده و از زنگ زدگی و کثیف شدن آن‌ها ممانعت به عمل آید.
• میلگردهایی که پوسته شده‌اند، باید سندبلاست (ماسه پاشی) شوند. برای رفع پوسته‌های زنگ از سطح میلگرد استفاده از برس سیمی و سایر روش‌ها مجاز نیستند.
• برای میلگردهایی که در اثر زنگ زدگی پوسته شده‌اند یا دچار خوردگی موضعی و عمیق هستند، پس از عمل سندبلاست، باید مجموعه‌ای از آزمایشات نیز انجام شود تا از مطابقت مشخصه‌های آن‌ها با مشخصه‌های مورد نیاز سازه اطمینان به عمل آید.

نکته: آزمایشات انجام گرفته روی میلگرد، مربوط به بررسی مشخصات مکانیکی و همچنین اندازه‌گیری قطر اسمی میلگرد مطابق با رواداری‌های اشاره شده در استاندارد ملی 3132 است.

آیین نامه استفاده از میلگرد زنگ زده

سخن آخر

در این مقاله به ضوابط و قوانین استفاده از میلگرد زنگ زده در ساختمان پرداختیم. میلگردهایی که برای ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید به گونه‌ای حمل و انبار شوند که دچار زنگ‌زدگی و خوردگی نشوند، اما زنگ زدگی میلگرد به خصوص در فصل‌های پربارش، امری اجتناب‌ناپذیر است. به خصوص، اگر محل نگهداری میلگرد نیز در فضای باز و بدون پوشش محافظ باشد.

مطابق با آنچه در استانداردها و مقررات داخلی آمده است، استفاده از میلگرد زنگ زده به طور کامل منع نشده است. چنانچه زنگ زدگی میلگرد سطحی باشد، باید به کمک سندبلاست، نسبت به رفع زنگ از سطح میلگرد اقدام کرد، اما اگر زنگ زدگی منجر به پوسته شدن یا خوردگی میلگرد شود، پس از سندبلاست باید مجموعه‌‎ای از آزمایش‌ها روی نمونه‌ای از میلگرد انجام شود و پس از تایید مشخصات میلگرد، استفاده از آن مجاز خواهد بود. شرکت مدیران آهن زاینده رود، تامین کننده و عرضه‌کننده انواع محصولات فولادی است که این مقاطع فولادی را با بهترین قیمت در بازار عرضه می‌نماید. برای ارتباط با ما با شماره 03134155 تماس حاصل فرمایید.

خرید میلگرد از مدیران آهن