لیستوفر میلگرد چیست؟ راهنمای کامل آموزش، محاسبه و تهیه جدول لیستوفر
تاریخ به روز رسانی: ۴ آذر ۱۴۰۴
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن
در هر پروژه عمرانی، از کوچک‌ترین فونداسیون تا بزرگ‌ترین سازه‌های صنعتی، کنترل دقیق میزان فولاد مصرفی نقش مستقیم در کیفیت، هزینه و زمان اجرای پروژه دارد. یکی از ابزارهای کلیدی برای دستیابی به این دقت، لیستوفر میلگرد است. لیستوفر، فهرستی مهندسی از تمام میلگردهای مصرفی در سازه است که جزئیاتی مانند طول، تعداد، قطر، موقعیت و وزن کل را مشخص می‌کند. این جدول نه تنها به مهندسان سازه و ناظران کمک می‌کند تا بر مصرف آرماتور نظارت داشته باشند، بلکه برای بخش‌های خرید، حمل‌ونقل و برش نیز نقشه‌ی راه دقیق ارائه می‌دهد.
درک درست از اینکه «لیستوفر چیست»، نحوه تهیه آن در بخش‌های مختلف ساختمان (مثل فونداسیون، ستون، تیر و سقف) و آشنایی با نرم‌افزارهای کمکی مثل اتوکد و اکسل لیستوفر هوشمند، به طور مستقیم باعث کاهش خطا، بهینه‌سازی مصرف فولاد و تسریع اجرای پروژه می‌شود. در این مقاله از سایت مدیران آهن با نگاهی آموزشی و فنی، به صورت گام‌به‌گام می‌آموزید که چطور جدول لیستوفر میلگرد را محاسبه کنید، نمونه لیستوفر آرماتور را آماده سازید و حتی با ابزارهای دیجیتال، خروجی PDF یا فایل اکسل استاندارد تهیه نمایید.
پس از تهیه جدول لیستوفر میلگرد و محاسبه مقدار موردنیاز برای پروژه، مرحله بعدی بررسی قیمت روز میلگرد است. در سایت مدیران آهن می‌توانید به صورت لحظه‌ای و با بروزرسانی خودکار، لیست کامل قیمت میلگرد کارخانه‌های معتبر کشور مانند ذوب‌آهن اصفهان، جهان فولاد سیرجان و فولاد خراسان را مشاهده کنید. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
لیستوفر چیست؟ اهمیت لیستوفر میلگرد در پروژه‌های عمرانی
در پروژه‌های عمرانی و سازه‌های بتن‌آرمه، محاسبه دقیق مقدار میلگرد مصرفی یکی از حیاتی‌ترین مراحل طراحی و اجراست. این محاسبه نه‌تنها بر برآورد وزن و هزینه تأثیر دارد، بلکه پایه‌ی نظم در کارگاه و کنترل خرید مصالح محسوب می‌شود. اینجاست که لیستوفر میلگرد (Rebar Schedule) وارد میدان می‌شود.
لیستوفر، جدولی مهندسی است که طول، تعداد، وزن و موقعیت هر میلگرد در سازه را مشخص می‌کند. این جدول با نام‌هایی مثل جدول لیستوفر آرماتور یا Bar Bending Schedule در استانداردهای ISIRI و GOST شناخته می‌شود. در واقع، لیستوفر مثل نقشه‌ی خرید و برش میلگرد عمل می‌کند؛ مهندس مجری دقیقاً می‌فهمد چه تعداد میلگرد با چه طول و قطرهایی باید تهیه و در کدام بخش سازه نصب شود.
مزایای استفاده از لیستوفر میلگرد
- برآورد دقیق حجم فولاد مصرفی در سازه
- کاهش ضایعات میلگرد در مرحله برش
- کنترل و مقایسه با نقشه‌ی اجرایی
- برنامه‌ریزی خرید مصالح و مدیریت انبار
- افزایش سرعت و دقت در اجرا و کنترل نهایی کارگاه
اجزای جدول لیستوفر میلگرد چیست؟
در هر جدول لیستوفر، معمولاً ستون‌هایی با اطلاعات زیر وجود دارد:
| ردیف | شماره میلگرد | موقعیت | طول (متر) | تعداد | قطر (میلی‌متر) | وزن واحد | وزن کل |
|---|
به کمک این جدول، وزن کل هر نوع میلگرد در سازه محاسبه می‌شود.
نحوه محاسبه لیستوفر میلگرد در بخش‌های مختلف ساختمان
در این بخش قصد داریم به بررسی نحوه محاسبه لیستوفر میلگرد در بخش های مختلف ساختمان بپردازیم. با ما همراه باشید:
لیستوفر فونداسیون
در فونداسیون‌ها، میلگردها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- میلگردهای طولی (اصلی)
- میلگردهای عرضی
- میلگردهای تقویتی زیر ستون‌ها
محاسبه:
برای هر شبکه میلگرد:
طول میلگرد = (عرض فونداسیون – پوشش بتنی × ۲)
تعداد = طول فونداسیون / فاصله بین میلگردها + ۱
وزن کل = طول × تعداد × وزن واحد میلگرد
لیستوفر ستون‌ها
در ستون‌های بتنی، دو نوع میلگرد وجود دارد:
میلگردهای طولی (آرماتور اصلی)
خاموت‌ها (میلگردهای عرضی)
محاسبه میلگرد طولی:
تعداد میلگرد × طول ستون × وزن واحد میلگرد
محاسبه خاموت‌ها:
طول خاموت (با در نظر گرفتن خم‌ها) × تعداد حلقه × وزن واحد میلگرد
لیستوفر تیرها و پل‌ها
تیرها معمولاً دارای سه بخش میلگردی هستند:
میلگرد بالایی
میلگرد پایینی
خاموت‌ها یا آرماتور برشی
در حالت معمول، برای هر تیر باید سه نوع میلگرد جداگانه در جدول لیستوفر بیاید تا کنترل بر وزن و برش دقیق‌تر شود.
لیستوفر سقف‌ها و دیوارهای برشی
در سقف‌ها یا دیوارهای برشی بتنی، میلگرد به‌صورت شبکه‌ای در دو جهت چیده می‌شود.
فرمول کلی:
(تعداد میلگردها در جهت X × طول هر میلگرد × وزن واحد)
(تعداد میلگردها در جهت Y × طول × وزن واحد)
لیستوفر شناژ و وال‌پست
در این بخش‌ها میلگرد اغلب به صورت تقویتی بین ستون‌ها یا دیوارها استفاده می‌شود.
برای هر وال‌پست:
میلگرد طولی = طول وال‌پست × تعداد × وزن واحد
میلگرد عرضی (در خاموت یا اتصال به تیر) محاسبه جداگانه دارد.
نمونه لیستوفر آرماتور فونداسیون
در جدول زیر می توانید نمونه ای از یک لیستوفر آرماتور مربوط به فونداسیون را مشاهده نمایید:
| نوع میلگرد | سایز (mm) | طول (m) | تعداد | وزن کل (kg) |
|---|---|---|---|---|
| میلگرد طولی پایین | Φ16 | 7.2 | 45 | 450 |
| میلگرد عرضی پایین | Φ14 | 6.8 | 42 | 320 |
| میلگرد تقویتی | Φ20 | 5.5 | 12 | 165 |
| خاموت فونداسیون | Φ10 | 1.8 | 60 | 85 |
آموزش تهیه لیستوفر میلگرد در اتوکد
یکی از حرفه‌ای‌ترین روش‌های تهیه لیستوفر، استفاده از اتوکد (AutoCAD) یا نرم‌افزارهای BIM مثل Revit است. در اتوکد، شما می‌توانید با ابزارهای Data Extraction یا افزونه‌هایی مثل “AutoCAD Structural Detailing” اطلاعات هندسی میلگرد را استخراج کنید و جدول لیستوفر را به صورت خودکار بسازید.
مراحل تهیه در اتوکد:
- باز کردن نقشه سازه و فعال کردن لایه میلگردها
- انتخاب آبجکت‌های Rebar
- انتخاب گزینه Data Extraction
- فیلتر کردن پارامترها (طول، قطر، تعداد)
- اکسپورت خروجی به فایل Excel
نتیجه این کار، جدول دقیقی از تمام میلگردهای پروژه است.
نرم‌افزارها و ابزارهای تهیه لیستوفر هوشمند
برای تهیه لیستوفر می توانید از هر یک از ابزار های زیر کمک بگیرید:
- Revit (Bar Bending Schedule)
- AutoCAD Reinforcement Table
- Excel Barlist Smart
این ابزارها وزن، طول شاخه‌ها، خم‌ها و زاویه‌ها را به‌طور خودکار محاسبه کرده و خروجی PDF یا Excel آماده ارائه می‌دهند.
نکات مهم در تهیه جدول لیستوفر میلگرد
برای اینکه بتوانید یک لیستوفر مناسب تهیه کنید، لازم است تمامی نکات زیر را مدنظر قرار دهید:
- پوشش بتنی حداقل ۵ سانتی‌متر را در محاسبات طول لحاظ کنید.
- وزن مخصوص فولاد را برابر ۷۸۵۰ کیلوگرم بر مترمکعب در نظر بگیرید.
- خم ۹۰ درجه، طول اضافی معادل ۱.۵ × قطر میلگرد دارد.
- همیشه تلرانس‌های ابعادی را مطابق با استاندارد ISIRI 376 یا GOST 5781 رعایت کنید.
- برای میلگردهای خم‌دار، از طول توسعه استفاده شود نه طول مستقیم.
جمع‌بندی
همانطور که اشاره کردی، در واقع لیستوفر میلگرد یا Bar Bending Schedule نقشه‌ی دقیق مصرف فولاد در یک سازه‌ی بتنی است؛ جدولی فنی که تمام جزئیات مربوط به تعداد، طول، قطر، وزن و محل قرارگیری میلگردها را مشخص می‌کند. این جدول با هدف مدیریت علمی مصرف آهن‌آلات، کاهش خطاهای اجرایی و کنترل هزینه‌های پروژه در مرحله‌ی طراحی و اجرای سازه تنظیم می‌شود.
تهیه‌ی لیستوفر برای بخش‌های مختلف ساختمان مثل فونداسیون، ستون، تیر، سقف و دیوارهای برشی، باعث می‌شود مهندسان و مجریان پروژه تصویری دقیق از مقدار فولاد موردنیاز داشته باشند و از بروز اشتباه در خرید یا برش میلگرد جلوگیری شود. امروزه با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند AutoCAD، Revit و فایل اکسل لیستوفر هوشمند، محاسبه لیستوفر به‌صورت خودکار و دقیق انجام می‌شود؛ درنتیجه کیفیت اجرا بالا رفته و کنترل مالی پروژه ساده‌تر می‌شود.
بنابراین، لیستوفر تنها یک جدول عددی نیست؛ بلکه پایه‌ی نظم در اقتصاد پروژه و زبان مشترک میان طراح، ناظر و مجری محسوب می‌شود. ابزاری که هر مهندس عمران برای برآورد درست و اجرای اصولی سازه باید آن را بشناسد. تهیه لیستوفر میلگرد نه تنها یک الزام مهندسی، بلکه ابزاری راهبردی برای مدیریت پروژه و کنترل هزینه‌هاست.
