نکات کلیدی خرید میلگرد؛ راهنمای جامع و کاربردی برای انتخابی هوشمندانه
تاریخ به روز رسانی: ۲۵ فروردین ۱۴۰۴
نویسنده: تیم محتوای مدیران آهن
تمام کسانی که به نوعی درگیر ساخت و ساز هستند، می‌دانند که قیمت میلگرد در سال‌های اخیر، افزایش چشمگیری داشته است و بخش قابل توجهی از سرمایه اولیه ساخت یک ساختمان را به خود اختصاص می‌دهد. به طور سرانگشتی، برای ساخت یک ساختمان با زیر بنای 1000 مترمربعی، در حال حاضر چیزی در حدود 1 میلیارد تومان، باید بابت میلگرد هزینه کرد که عدد بالایی است. در حالی که افراد برای خرید اقلامی با کمتر از این رقم، بسیار تحقیق و مشورت می‌کنند، کاملا مشخص است برای خرید میلگرد نمی‌توان بی‌گدار به آب زد. به همین دلیل، در این مقاله، ما به بیان نکاتی پرداخته‌ایم که در زمان خرید میلگرد باید به آن‌ها توجه داشت تا بتوانیم خریدی مطمئن داشته باشیم. با ما همراه باشید.
مقدمه ای بر نکات کاربردی خرید میلگرد
میلگرد بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های ساخت و ساز را در بر می‌گیرد و از آنجا که انواع مختلفی از میلگرد در بازار موجود است، در زمان خرید حتما باید به نکات کاربردی در این زمینه توجه داشت تا متضرر نشد. در این مقاله، نکاتی که در زمان خرید باید به آن توجه داشت، به صورت خلاصه ذکر شود. توجه به این نکات در کنار خرید از یک تامین‌کننده مطمئن می‌تواند تضمین‌کننده خریدی مطمئن و پرسود برای شما باشد.
بر خلاف تیرآهن که به صورت شاخه‌ای خرید می‌شود، خرید میلگرد به صورت کیلویی است. به همین دلیل، وزن میلگرد در زمان خرید از اهمیت زیادی برخوردار است. تنها راه اطلاع از وزن میلگرد نیز وزن کشی آن به کمک باسکول است. اعدادی که به عنوان وزن میلگرد در جداول استاندارد یا پلاک میلگرد قید می‌شوند، تنها حدود وزن میلگرد را نشان می‌دهند و دقیق نیستند.
میلگرد مورد نیاز برای هر پروژه از طریق عملیات متره و برحسب طول محاسبه می‌شود، سپس طول میلگرد مورد نیاز بر 12 تقسیم می‌شود و تعداد شاخه میلگرد مشخص می‌شود. هنگام خرید نیز تعداد شاخه میلگرد به فروشنده اعلام می‌شود. مثلا 100 شاخه میلگرد سایز 14 البته مقدار میلگرد مورد نیاز را به صورت ظرفیت (هر ظرفیت حدود 24 تن)، به صورت بندیل (هر بندیل بین 2 تا 2.2 تن) و یا به صورت کیلویی (مثلا 100 تن میلگرد سایز 16) هم می‌توان اعلام کرد.
پس از آنکه وزن میلگرد مشخص شد، وزن را در قیمت روز میلگرد، ضرب کرده و هزینه کل میلگرد به دست می‌آید. میلگردها از سمت کارخانه به صورت دسته‌هایی به نام بندیل، بسته‌بندی شده و ارسال می‌شود. هر بندیل بین 2 تا 2.2 تن وزن دارد. البته وزن بندیل‌های کارخانه ذوب آهن اصفهان بیشتر است و هر بندیل آن بین 4.5 تا 4.8 تن وزن دارد.
یکی از راه‌های شناسایی میلگرد اصفهان نیز همین است که بندیل آن‌ها حدود دو برابر بندیل سایر کارخانه‌ها وزن دارد. از طرف دیگر بسته‌بندی بندیل‌های اصفهان بسیار محکم‌تر و معمولا با آرماتور حرارتی 12 یا 14 انجام می‌شود. پس از راه دور و تنها با نگاه کردن به اندازه بندیل و نحوه بسته‌بندی آن‌ها می‌توان میلگرد اصفهان را تشخیص داد.
از بین میلگردهای تولید شده در داخل کشور، سه میلگرد اصفهان (آنالیز میلگرد ذوب آهن اصفهان)، میلگرد میانه و میلگرد نیشابور از نظر مشخصه‌های استانداردی و کیفیت در شرایط بسیار مطلوبی قرار دارند. بندیل‌های غیر از کارخانه اصفهان، معمولا با آرماتور حرارتی 6 بسته‌بندی می‌شوند.
یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان به وسیله آن، مشخصات میلگرد را بررسی کرد، دیدن لیبل میلگرد است. هر کدام از میلگردها یک لیبل دارد که مشخصات فنی روی آن نوشته شده است. روی لیبل، اطلاعاتی مانند نوع میلگرد، استاندارد، کیفیت، سایز و وزن میلگرد نوشته شده است. البته در خصوص وزن نوشته شده روی لیبل میلگرد، باید به این مسئله توجه داشت که این عدد تقریبی است و نمی‌تواند ملاک قرار گیرد. اگر در خصوص لیبل، این تردید وجود دارد که ممکن است کپی شده و تقلبی باشد، یک راه دیگر برای بررسی میلگرد موقع خرید، نگاه کردن به علامت حک شده روی میلگرد است.
هر کارخانه یک علامت مخصوص به خود دارد که آن را روی میلگرد حک می‌کند. به عنوان مثال، علامت مشخصه میلگرد اصفهان، ESCO است که روی میلگردهای آن قابل مشاهده است. سایر کارخانه‌ها نیز علائم مشخصه خود را دارند. در زمان خرید باید به سایز میلگرد توجه داشت. راه‌های مختلفی برای اطلاع از سایز میلگرد وجود دارد. با 8 روش اطلاع از سایز میلگرد در اینجا آشنا شوید.
میلگردها در گریدهای مختلفی تولید می‌شوند، اما در ساختمان‌سازی عموما از دو گرید A3 و A2 استفاده می‌شود. میلگردهای A3 به عنوان میلگرد طولی کاربرد دارند، اما میلگردهای A2 بیشتر برای ساخت خاموت و به عنوان میلگرد عرضی استفاده می‌شوند. به همین دلیل، میلگردهای A2 معمولا تا سایز 14 تولید می‌شوند. در حالی که میلگردهای A3 تا سایز 32 نیز در بازار وجود دارند.
میلگردهای A2 و A3 طبق استاندارد از نظر شکل آج نیز با هم متفاوت هستند، هر چند برخی کارخانه‌ها ممکن است این دو میلگرد را با یک شکل آج تولید کنند. بنابراین، برای اطلاع از نوع میلگرد بهتر است به اطلاع درج شده روی میلگرد یا لیبل آن توجه کرد. علامت C روی میلگرد نشان‌دهنده میلگرد نوع A3 و علامت J نشانه میلگرد A2 است.
در بسیاری از پروژه‌هایی که جدیدا انجام می‌شود، ناظر ساختمان، آنالیز کشش میلگرد را نیز می‌خواهد. میلگرد ساختمانی باید بتواند تا عدد 400 برای تست کشش جواب بدهد. در مواردی اگر از میلگردهای متفرقه یا غیراستاندارد استفاده شود، ممکن است میلگرد نتواند این تست را پاس کند و با مشکل روبرو شویم، بنابراین بهتر است همیشه از برندهای معتبر میلگرد در بازار مانند اصفهان، نیشابور و میانه استفاده شود.
نکات کلیدی خرید میلگرد
میلگرد به عنوان یکی از اصلی‌ترین اجزای ساخت‌وساز، نقش حیاتی در مقاومت و استحکام سازه‌ها دارد. انتخاب صحیح میلگرد می‌تواند ضامن ایمنی، دوام و صرفه‌جویی اقتصادی پروژه شما باشد. اما در بازاری متنوع و پرچالش، خرید میلگرد به مراتب پیچیده‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. در ادامه، با زبانی ساده و کاربردی، مهم‌ترین نکات کلیدی برای خرید میلگرد را بررسی می‌کنیم تا با اطلاعات کافی، بهترین تصمیم را برای پروژه‌تان بگیرید.
۱. آشنایی با انواع میلگرد
پیش از هر چیز، باید با انواع مختلف میلگرد آشنا شوید. شناخت انواع میلگرد به شما کمک می‌کند گزینه‌ای متناسب با نیاز سازه‌تان انتخاب کنید.
الف) از نظر شکل ظاهری:
- میلگرد ساده (A1): سطحی صاف و صیقلی دارد. خاصیت جوش‌پذیری و شکل‌پذیری بالایی دارد، اما از مقاومت کششی پایینی برخوردار است.
- میلگرد آجدار (A4 ،A3 ،A2): دارای آج‌های عرضی و طولی برای اتصال بهتر با بتن است. هر چه عدد بزرگ‌تر، مقاومت و سختی، بیشتر و شکل‌پذیری کمتر است.
ب) از نظر جنس:
- کربنی: رایج‌ترین نوع، مقرون به صرفه، اما در برابر خوردگی حساستر است.
- ضدزنگ (استنلس استیل): مناسب پروژه‌های خاص با رطوبت بالا، گرانتر اما از دوام بسیار بالایی برخوردار است.
- گالوانیزه: دارای پوشش ضدخوردگی و بین کربن و استیل قرار می‌گیرد.
۲. انتخاب نوع میلگرد متناسب با پروژه
همه میلگردها برای همه پروژه‌ها مناسب نیستند. نوع پروژه، مکان اجرا، شرایط محیطی و نوع سازه، همگی در انتخاب نوع میلگرد تأثیرگذارند.
- برای سازه‌های معمولی (مسکونی، تجاری کوچک): میلگرد آجدار A3 یا A2 کافی است.
- برای سازه‌های ضدزلزله: استفاده از میلگردهای با مقاومت بالا و شکل‌پذیری بهتر مثل A3 و A4 توصیه می‌شود.
- برای محیط‌‌های مرطوب و صنعتی: میلگردهای گالوانیزه یا استیل اولویت دارند.
۳. بررسی استاندارد میلگرد
یکی از مهم‌ترین فاکتورها، تطابق میلگرد با استانداردهای معتبر است. برخی از استانداردهای رایج در بازار ایران:
- استاندارد ملی ایران ISIRI 3132
- استاندارد روسی GOST
- استاندارد DIN آلمان
- استاندارد ASTM آمریکا
اطمینان از رعایت استاندارد، تضمین کیفیت و ایمنی میلگرد است. روی میلگرد باید مشخصاتی مانند برند تولیدکننده، نوع آلیاژ، قطر و شماره استاندارد درج شده باشد.
۴. وزن میلگرد و تطابق با جدول وزنی
یکی از روش‌های تشخیص تقلبی بودن میلگرد، مقایسه وزن واقعی با جدول وزنی است. جدول وزنی مشخص می‌کند که هر متر میلگرد با قطر مشخص، باید چه وزنی داشته باشد. اگر وزن کمتر باشد، یعنی میلگرد کم‌فروشی شده و در واقع فولاد کمتری دارد.
مثلاً:
- میلگرد ۱۲ استاندارد: حدود 0.88 کیلوگرم در هر متر
- میلگرد ۱۶ استاندارد: حدود 1.58 کیلوگرم در هر متر
مقدار اختلاف زیاد، نشان‌دهنده کیفیت پایین یا تخلف در تولید است.
۵. انتخاب تأمین‌کننده معتبر
انتخاب فروشنده یا کارخانه تولیدی معتبر یکی از کلیدی‌ترین مراحل خرید میلگرد است. خرید از منابع غیرمطمئن، ریسک‌هایی مثل:
تقلبی بودن میلگرد، نداشتن استاندارد، تحویل اشتباه، تاخیر در ارسال را به همراه دارد. ارائه فاکتور رسمی و برگه آنالیز، موجودی متنوع، قیمت شفاف و بروز، پشتیبانی پس از فروش، سابقه و اعتبار بالا در بازار از ویژگی‌های یک تأمین‌کننده خوب است.
۶. توجه به آنالیز شیمیایی و مکانیکی
قبل از خرید انبوه، حتماً درخواست برگه آنالیز از فروشنده داشته باشید. این برگه شامل اطلاعات زیر باشد:
- درصد کربن، منگنز، فسفر، گوگرد
- مقاومت کششی، مقاومت تسلیم
- درصد ازدیاد طول
برگه آنالیز باید با استانداردهای اعلام شده مطابقت داشته باشد. هر گونه انحراف قابل توجه از این پارامترها، زنگ خطری برای عدم اطمینان از کیفیت میلگرد است.
۷. بررسی قیمت و نوسانات بازار
قیمت میلگرد به عوامل زیادی بستگی دارد. در زیر به برخی از این عوامل اشاره خواهیم کرد:
- قیمت جهانی فولاد
- نرخ ارز
- هزینه حمل‌ونقل
- سیاست‌های داخلی دولت
- شرایط اقتصادی و تورم
برای خرید بهینه، نوسانات بازار را دنبال کنید و در زمان مناسب خرید خود را انجام دهید. اگر پروژه بزرگی دارید، بهتر است خرید پله‌ای یا قرارداد آتی داشته باشید.
۸. در نظر گرفتن هزینه حمل و بارگیری
بسیاری از خریداران فقط به قیمت واحد میلگرد توجه می‌کنند، اما هزینه حمل، تخلیه و بارگیری نیز تأثیر زیادی در قیمت نهایی دارد.
- بررسی کنید آیا فروشنده حمل رایگان دارد یا خیر؟
- نوع ماشین حمل: تریلی، کامیون، نیسان
- فاصله از محل پروژه
*** نکته: میلگرد سنگین است و نیاز به بارگیری تخصصی دارد؛ حتماً از بارچین مجرب استفاده کنید تا خسارت وارد نشود.
۹. زمان‌بندی خرید میلگرد
زمان خرید تأثیر زیادی در مدیریت هزینه دارد. مثلاً:
- در فصل‌های رکود ساخت‌وساز (پاییز و زمستان)، قیمت‌ها معمولاً پایین‌تر است.
- در زمان جهش ارزی یا بحران‌های اقتصادی، احتمال افزایش ناگهانی قیمت وجود دارد.
- استراتژی هوشمندانه: اگر پروژه زمان‌بندی مشخص دارد، میلگرد را زودتر بخرید تا از نوسانات بازار در امان بمانید.
۱۰. نکات فنی و اجرایی در محل پروژه
پس از خرید، نگهداری و استفاده درست از میلگرد اهمیت بالایی دارد:
- انبارش: میلگردها باید در فضای خشک و بدون تماس مستقیم با خاک و رطوبت نگهداری شوند.
- جلوگیری از زنگ‌زدگی: در صورت زنگ‌زدگی شدید، میلگرد باید قبل از استفاده تمیز شود.
- برش و خم‌کاری: طبق استاندارد و با تجهیزات مناسب انجام شود تا ساختار میلگرد آسیب نبیند.
نتیجه گیری
خرید میلگرد صرفاً یک خرید ساده نیست؛ بلکه تصمیمی استراتژیک است که بر ایمنی، کیفیت و هزینه‌های پروژه تأثیر مستقیم دارد. با رعایت نکات ذکرشده در این مقاله، می‌توانید با اطمینان بیشتری خرید کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. پس همیشه در نظر داشته باشید که نوع میلگرد را با دقت انتخاب کنید، از تأمین‌کننده معتبر خرید کنید، وزن و مشخصات را با جدول استاندارد مقایسه کنید، آنالیز فنی را بررسی کرده و قیمت‌ها را رصد کنید و با دانش، اطمینان و دقت خرید کنید تا ساخت‌وسازی ایمن و ماندگار داشته باشید.
