ورق مشبک چیست؟ انواع ورق پانچ بر اساس جنس و شکل چشمه

ورق مشبک، نوعی صفحه سوراخ‌دار است که با نام ورق پانچ یا ورق مشبک نیز شناخته می‌شود. در تولید این نوع ورق از فناوری CNC یا در بعضی موارد، برش لیزری به صورت دستی یا مکانیکی استفاده می‌شود. این فرآیند، سبب ایجاد سوراخ در اندازه و اشکال مختلف بر سطح ورق می‌شود. ورق مشبک در جنس‌های مختلف اعم از فولاد ضدزنگ، فولاد نورد سرد، فولاد گالوانیزه، برنج، آلومینیوم و قلع‌اندود به تولید می‌رسد.

ورق پانچ چیست؟

صفحه مشبک که با نام ورق سوراخ‌دار، صفحه سوارخ‌دار و ورق مشبک نیز شناخته می‌شود، نوعی ورق است که با استفاده از فناوری‌های گوناگون مانند CNC یا در بعضی موارد برش لیزر یا حتی به صورت دستی یا مکانیکی بر سطح آن در اشکال و اندازه‌های مختلف سوارخ ایجاد می‌کنند. عملیات سوراخکاری را روی انواع مختلف ورق مانند فولاد ضدزنگ، فولاد نورد سرد، فولاد گالوانیزه، برنج، آلومینیوم، ورق قلع می‌توان انجام داد. 

خرید انواع ورق مشبک

تاریخچه ورق مشبک

اگر به بانک‌ها یا ادارات دولتی مراجعه کرده باشید، به احتمال زیاد در آنجا نمونه‌هایی از صندلی‌های انتظار را دیده‌اید که از ورق مشبک ساخته شده‌اند. اما استفاده از ورق‌های مشبک مسئله تازه‌ای نیست. استفاده از ورق‌های مشبک به بیش از 150 سال پیش و در اواخر قرن 19 برمی‌گردد که در آن زمان از این نوع ورق‌ها برای غربالگری زغال‌سنگ استفاده می‌کردند.

ایجاد سوراخ یا پانچ ورق مشبک در ابتدا به صورت دستی توسط کارگران انسانی انجام می‌شد. پس از سال‌ها ثابت شد که این روش ناکارآمد و ناسازگار است که همین امر منجر به توسعه تکنیک‌های جدیدی مانند سوراخ کردن فلز با سوزن با الگوی سوارخ موردنظر شد. امروزه با استفاده از ماشین‌آلات و فناوری‌های جدید، روش‌های مدرنی برای ایجاد سوراخ و ساخت ورق مشبک ابداع شده است. متدوال‌ترین تجهیزات مورد استفاده برای تولید ورق مشبک، غلتک‌های سوراخ دار، پرس قالب و لیزر پانچ است.

انواع ورق مشبک بر اساس جنس ورق و نوع چشمه

ورق پانچ در جنس‌های مختلفی تولید می‌شود اما ورق‌های پانچ استنلس‌استیل، گالوانیزه، فولادی و آلومینیومی از رایج‌ترین و پرکابردترین انواع ورق پانچ موجود در بازار هستند. علاوه بر پارامتر جنس، ورق‌های مشبک یا پانچ از لحاظ شکل چشمه نیز با یکدیگر متفاوت هستند. به طور کلی می‌توان ورق‌های پانچ را در دو دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:

• انواع ورق پانچ از لحاظ شکل چشمه
• انواع ورق پانچ از لحاظ جنس ورق

در ادامه به بررسی این دو نوع دسته‌بندی خواهیم پرداخت.

انواع ورق پانچ بر اساس نوع چشمه

از یک نظر، انواع ورق پانچ را می‌توان از لحاظ نوع چشمه و بر اساس شکل هندسی سوراخ‌ها به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

ورق مشبک با سوراخ گرد: از رایج‌ترین انواع چشمه در ورق مشبک، ورق مشبک با سوراخ گرد است که از تنوع ضخامت و قطر بالایی برخوردار است.

ورق مشبک شکاف‌دار: شکل چشمه این نوع ورق به گونه‌ای است که می‌تواند هوا و مواد زیادی را از خود عبور دهد.

ورق مشبک پنج‌ضلعی: این نوع از ورق‌های مشبک نسبت به موارد قبلی، منافذ بزرگ‌تری دارند و برای عبور هوا و مواد مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این سه نوع شکل چشمه ورق مشبک از پرکابردترین انواع ورق مشبک بر اساس شکل هندسی چشمه هستند. اما ورق‌های مشبک دیگری با شکل چشمه سوراخ لوبیایی، ستاره‌ای، گشنیزی و لوزی نیز در بازار آهن عرضه می‌شوند.

انواع ورق پانچ بر اساس جنس ورق

ورق مشبک علاوه بر تنوع در شکل چشمه، از تنوع جنس بالایی نیز برخوردار است. انواع ورق مشبک بر اساس جنس ورق را می‌توان به ورق مشبک گالوانیزه، ورق مشبک آلومینیوم، ورق مشبک استیل و غیره تقسیم‌بندی کرد که در ادامه به کاربرد هر یک از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

ورق مشبک استیل

ورق استیل به دلیل مقاومت بالایی که در برابر خوردگی دارد، زنگ نمی‌زند. بنابراین کاربردهای فراوانی در صنعت از جمله صنایع نیروگاه، نفت و آب و هوا دارد. حداقل و حداکثر کروم استفاده شده در ورق مشبک استیل، 5 و 12 درصد است.

ورق مشبک گالوانیزه

ورق گالوانیزه پانچ‌شده هم از سوراخ کردن ورق گالوانیزه (ورق سفید) حاصل می‌شود. این محصول خاصیت ضدخوردگی بالایی دارد. در بسیاری از مواقع از این نوع ورق به منظور پوشش کف سالن‌ کارخانه‌های صنعتی مختلف استفاده می‌شود. ساخت پله، نرده، جاده، پل و غیره نیز از کاربردهای دیگر ورق مشبک گالوانیزه است. 

ورق مشبک آلومینیومی

ورق آهن پانچ‌شده می‌تواند از جنس آلومینیوم هم باشد. از ورق مشبک آلومینیومی با توجه به ویژگی‌های آن نظیر مقاومت بالا در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی و البته ظاهر زیبای آن در صنعت ساختمان‌سازی و ساخت درب وپنجره به وفور استفاده می‌شود.

مشخصات ورق مشبک آلومینیومی

ورق مشبک روغنی

یکی دیگر از انواع ورق پانچ آهنی، ورق‌های روغنی هستند. با توجه به اینکه سطح این ورق‌ها درخشان است و زیبایی خاصی دارد، معمولا از آن‌ها در صنایعی نظیر ساخت لوازم خانگی استفاده می‌شود. به طور مشخص، ورق پانچ روغنی در صنایع روکار و مصارفی که زیبایی در آن‌ها اهمیت دارد مانند لوازم برقی خانگی، استفاده می‌شود.

ورق مشبک رنگی

یکی از زیباترین انواع ورق پانچ فلزی، ورق‌های پانچ رنگی هستند. جالب است بدانید معمولا پایه این ورق‌ها همان ورق‌های گالوانیزه هستند که با رنگ الکترواستاتیک پوشش داده شده‌اند. این پوشش رنگ، علاوه بر زیبایی، باعث افزایش مقاومت ورق در برابر خورگی، فشار و ضربه می‌گردد.

فرآیند تولید ورق مشبک

برای تولید ورق پانچ، ابتدا ورق را زیر دستگاه پرس قرار می‌دهند و سوراخ‌هایی بر روی آن‌ها ایجاد می‌کنند. این حفره‌ها می‌تواند دایره‌ای، مربعی یا مستطیل‌شکل باشند. امروزه برای بالابردن سرعت، دقت و ایمنی از دستگاه‌های CNC برای فرآیند مشبک کردن ورق استفاده می‌کنند. گاهی اوقات بر روی ورق‌های فلزی، حفره‌هایی با اشکال بسیار پیچیده وجود دارد. به منظور ایجاد این حفره‌ها، محاسبات پیچیده‌ای صورت می‌گیرد و در نهایت ورق‌ها با زاویه‌های متعددی از زیر دستگاه پانچ عبور می‌کند.

ورق‌های پانچ تولید شده به طور معمول در سایز 2*1 موجود هستند، ولی در ابعاد مورد نیاز مشتری برش داده می‌شوند. ضخامت‌های ورق پانچ شامل:

• ورق پانچ گالوانیزه که معمولا از ضخامتی بین ۰/۲۲ تا ۸ میلی‌متر برخوردار است.
• ورق مشبک روغنی معمولا ضخامتی بین ۰/۵ تا ۱/۵ میلی‌متر برخوردار است.
• ورق مشبک سیاه معمولا ضخامتی بین ۲ تا ۲۰۰ میلی‌متر برخوردار است.

دستگاه های پانچ ورق فلزی

برای تولید ورق پانچ باید ورق را به وسیله‌ای سوراخ کرد. امروزه از دستگاه‌های متنوعی به منظور عملیات پانچ روی ورق‌ها استفاده می‌شود که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:

• پرس پانچ
• دستگاه لیزر
• دستگاه CNC

در ادامه به بررسی هر کدام از این دستگاه‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

پرس پانچ

پرس پانچ، نوعی پرس ماشینی است که به منظور ایجاد سوارخ‌هایی در مواد خام استفاده می‌شود. این دستگاه بسیار ساده و قابل کنترل توسط نیروی دست است. پرس‌ها معمولا دستگاه‌های بزرگی هستند که فریم‌‎های فلزی و بیرونی آن‌ها یا به شکل C یا به شکل H یا پرتال‌مانند هستند.

دستگاه پرس پانچ مانند هر دستگاه دیگری از معایب و مزایای خاص خود برخوردار است. به عنوان نمونه، از جمله مزایای پرس پانچ، می‌توان به سرعت بالای تولید، مناسب برای پانچ سریع و فوری، هزینه پایین و همچنین امکان ایجاد اشکال منظم و یک شکل اشاره کرد. از محدودیت دستگاه پانچ نیز می‌توان به مناسب نبودن آن برای ایجاد اشکال پیچیده روی ورق اشاره کرد. همچنین دستگاه‌های پانچ، نمی‌توانند ورق‌های با ضخامت زیاد را پانچ کنند.

دستگاه CNC) Control Computer Numerical)

سی ان سی (CNC) یک عنوان کلی است و به طور کلی به دستگاه‌هایی که تمام فرآیند کنترل آن از طریق رایانه صورت می‌گیرد، گفته می‌شود. دستگاه سی ان سی این قابلیت را دارد که از طریق یکسری منطق‌ها و کدهای ریاضی، عملیات ساده را انجام دهد. از آنجا که کلیه فرآیندهای سی ان سی توسط کامپیوتر انجام می‌شود، این دستگاه از دقت بسیار بالایی برخوردار است و می‌توان اشکال بسیار پیچیده را نیز به کمک آن به راحتی روی ورق ایجاد کرد.

این دستگاه با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های جدید، ورق فلزی را در جهت محورهای X و Y حرکت می‌دهد تا ورق به دقت در زیر رام پانچ دستگاه قرار بگیرد و برای پانچ آماده شود. در نهایت، پانچ یا سوراخ در محل دقیق بر روی ورق انجام می‌شود. برای پانچ ورق، ابتدا طرح را توسط نرم افزارهای AutoCad و CAM طراحی کرده و سپس در اختیار دستگاه قرار می‌دهند.

مزایای پانچ CNC

از مزیت‌های اصلی پانچ به کمک دستگاه CNC می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دقت برش و سوراخ‌کاری با دستگاه CNC بسیار بالا است.
2. می‌توان اشکال بسیار پیچیده و حتی سه‌بعدی طراحی نمود.
3. سرعت پانچ CNC بسیار بیشتر از دیگر دستگاه‌‎ها است.
4. ضایعات کمتری تولید می‌کند.

دستگاه لیزر

دستگاه لیزر نیز نوعی دستگاه CNC است. همانطور که در بخش بالا اشاره کردیم، تمام دستگاه‌هایی که کنترل آن‌ها توسط رایانه باشد، نوعی دستگاه CNC است. در این دستگاه‌ها از لیزر که در واقع یک پرتو نور با انرژی بسیار بالاست برای ایجاد برش روی ورق استفاده می‌شود. لیزر توسط یک منبع تولید شده و به وسیله مجموعه‌ای از آینه‌ها به سمت یک نازل هدایت می‌شود.

درون نازل، یک عدسی با فاصله کانونی مشخص قرار دارد که پرتو لیزر را در یک نقطه کانونی متمرکز می‌کند. تمرکز لیزر در یک نقطه باعث ایجاد حرارت بسیار بالایی می‌شود که از آن برای ایجاد برش روی ورق استفاده می گردد.

استفاده از دستگاه لیزر برای تولید ورق پانچ، شاید از لحاظ قیمت کمی بیشتر از دیگر روش‌ها متداول باشد، ولی به جرات می‌توان گفت از لحاظ زمانی بسیار مقرون به صرفه است. برای استفاده از این دستگاه باید طرح دلخواه را ابتدا به کمک نرم‌افزارهای گرافیکی تولید کنیم و بعد آن‌ها را به دستگاه لیرز انتقال دهیم. در این صورت با فشردن دکمه فرایند برش به صورت اتوماتیک، پانچ ورق انجام می‌شود.

کاربرد ورق مشبک

از ورق مشبک در صنایع مختلف می‌توان استفاده کرد از جمله:

• پانل‌های معماری: آفتابگیر، روکش فلزی، روکش ستون، تابلوهای فلزی
• مواد غذایی و آشامیدنی: ساخت کندو عسل، پرورش ماهی، دستگاه‌های مرتب‌سازی، تهویه سیلو، سینی‌های پخت
• مواد شیمیایی و انرژی: سانتریفیوژها، سبدی‌های دستگاه خشک‌کن، صفحات جداکننده باتری
• صنعت خودرو: فیلترهای هوا، فیلترهای روغن، لوله‌‎های صدا خفه‌کن، شبکه‌های تهویه، تهویه موتور تراکتور
• صنعت ساخت و ساز: حفاظت از سر و صدا در سقف، پانل‌های صوتی، آج پله‌ها، توری‌های تهویه، تخته‌های ضدآفتاب

فواید ورق سوراخ دار

تولید ورق سوراخ‌دار یا پانچ سبب تحول زیادی در صنایع مختلف شد. از فواید این نوع ورق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ورق پانچ یا سوراخ‌دار به افراد یا کارگران کمک می‌کند تا اثرات سلامتی ناشی از صدا را محدود کنند. مطالعات نشان داده است که فلزات سوراخ‌دار به کاهش سطح صدا در محیط کمک می‌کنند.
2. برخی مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از ورق‌های فلزی سوراخ‌شده در جلوی نمای ساختمان می‌تواند باعث صرفه‌جویی در میزان روشنایی، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و غیره شود.

جمع بندی

در این مقاله به یکی از پرکاربردترین ورق‌های فلزی پرداخته شد. به طور مختصر ورق مشبک را می‌توان یک صفحه سوراخ‌دار دانست که در انواع و اقسام مختلف از لحاظ جنس و شکل هندسی چشمه در بازار آهن عرضه می‌گردد. در ادامه به فرآیند تولید و دستگاه‌های مورد استفاده برای پانچ ورق پرداختیم و در پایان هم به فواید و کاربرد آن اشاره کردیم. حال این سوال مطرح است که از کدام منابع می‌توان انواع ورق پانچ را خریداری کرد؟

شرکت مدیران آهن زاینده رود انواع و اقسام ورق پانچ را در بازار آهن عرضه می‌کند. شما عزیزان می‌توانید همه‌روزه برای استعلام قیمت ورق پانچ و خرید از طریق شماره تلفن 03134155 با ما تماس حاصل فرمایید.